Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

Gipsbeton 
Gipsbeton qurilish gipsi va yuqori mustahkamlikdagi gips asosida
tayyorlanadi. Gips tarkibiga sement va putssolan qo‘shimchalar kiritilib namlikka
va suv muhitiga chidamli betonlar tayyorlanadi. Gipsbetonning o‘rtacha zichligini
kamaytirish uchun g‘ovak to‘ldirgichlar (keramzit, agloporit, shlakli pemza va
sh.k.) ishlatish, kvars qumini qisman engil qumlar yoki yog‘och qipig‘i, qayta
ishlangan lignin va sh.k. bilan almashtirish mumkin. Gipsbetonning egilishdagi
mustahkamligini oshirish uchun yog‘och tolasi, qog‘oz sanoati chiqindilari, tekstil
chiqindilari va sintetik tolalar kabi dispers armaturalovchi qo‘shimchalar qo‘shish
kerak.
Kichik o‘lchamdagi elementlar, bloklar, toshlar alohida quyiladi. Katta
o‘lchamdagi buyumlar esa uzluksiz prinsipda ishlaydigan vibroprokat stanlarda

---

---

tayyorlanadi. Gipsbeton tayyorlash jarayonini tezlashtirish uchun qolipdan

echilgan buyumlar quritish kameralarida quritiladi.
Gipsbetonlarning o‘rtacha zichligi to‘ldirgichlarning turiga va suvning
sarfiga bog‘liq bo‘lib, 1000-1600 kg m
3
atrofida bo‘ladi.
Gipsbeton siqilishidagi mustahkamligiga ko‘ra M25 va M50 markalarda
bo‘ladi. Gipsbeton asosan bino va inshootlarning ichki devorlarini qurishda
ishlatilgani sababli suv shimuvchanlik va sovuqqa chidamlilik bo‘yicha talablar
qo‘yilmaydi. Gipsbeton yaxlit va yig‘ma pardadevor ichi bo‘sh plitalar va bloklar
tayyorlashda ishlatiladi.
Plitalar qamish, yog‘och tolalari va xascho‘plari, po‘lat simlar, tekstil
sanoati chiqindilari, sintetik tolasimon materiallar bilan kuchaytirilishi mumkin.
Armatura sifatida po‘lat simlar ishlatilganda korroziyadan saqlash maqsadida
sement-kazeinli, bitumli, polimerli kompozitsiyalar bilan himoyalanishi kerak.
Namlik bo‘lishi ehtimoli bor joylarda gipssementputssolanli bog‘lovchilar asosida
tayyorlangan buyumlar (bloklar, toshlar, katta va kichik panellar) ishlatish
maqsadga muvofiqdir. Bunday betonlar ishlatilgan bino va inshootlar ichidagi
nisbiy namlik 75% oshmasligi kerak.
Qurilish tizimida gips asosidagi betonlarni ratsional sohada ishlatish
keramik devorbop materiallarga bo‘lgan talabni kamaytiradi va katta miqdorda
energiya va ishchi resurslarni tejaydi.