Kokanduni uz

Foydalanilgan adabiyotlar 
ro’yxati:

1.Сурдопедагогика под ред. НикитинойМ.И. М., Просвешенийе, 2002

2. Shomaxmudova Sh.R. Inklyuziv ta'limning nazariy va amaliy asoslari Toshkent 2018 y 
3. Shomaxmudova. R.Sh. “Maxsus va inklyuziv ta’lim” uslbuiy qo‘llanma Toshkent 2011y
 
 
 
 
 
 
 

---

448
www.
kokanduni.uz 
IMKONIYATI CHEKLANGAN YOSHLARNI OILAVIY HAYOTGA TAYYORLASH 
 
R. No‘monjonova
 
Qo’qon universiteti 
talabasi, 
 N.Q.Abidova 
Qo‘qon
 universiteti dotsenti 
Pedagogika fanlari boyicha falsafa doktori (PhD) 
Annotatsiya: 
Ushbu maqola, maxsus maktab bitiruvchilarining oiladagi ijtimoiy-
psixologik muammolari , imkoniyati cheklangan yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash 
masalalari yoritilgan.
 
Kalit sо‘zlar 
aloxida yordamga muxtoj,
 
korreksiya, stress, pozitsiya, psixoterapevtik, 
repertuar 
Oila misoli bir qо‘rg‘onki, unda avlodlar kamol topadi, asrlar osha yashab kelayotgan 
yuksak insoniy fazilatlar, milliy urf-
odatlar, an’ana va qadriyatlar asra
b-avaylanadi. Oiladagi 
muhit, shart-sharoit, odob-ahloq qoidalariga itoatkorlik, mehr-shavqat bu 
gо‘shada tarbiya 
topayotgan, voyaga yetayotgan farzandlar kamolida aks etadi. Modomiki, yurt istiqboli 
bugungi yoshlar qо‘lida ekan, ham ma’naviy, ham jismoniy, ham ma’rifiy salohiyatli navqiron 
avlod tarbiyasi uchun barchamiz burchlimiz. 
Bolalarning ka
tta bо‘lishi va ijtimoiylashuvining muhim tomonlaridan biri ularni 
oilaviy hayotga tayyorlash hisoblanadi. Agarda avvallari mazkur tayyorgarlik avvalo 
umumta’lim maktablarida amalga oshirilgan bо‘lsa, hozirda “oila maktabi”ning muhimligi va 
samaradorligi, bolaning oiladagi tarbiyasi tan olinmoqda. Bola aynan ota-onalarga ishonch 
hissini sezadi, aynan oilada bola bilan hamkorlik jarayoni vaqt chegarasini bilmaydi. 
Rivojlanish, ta’lim berish, tarbiyalash masalalari bilan istagan paytda shug‘ullanish mumkin. 
Agarda bunda ota-
onalar bolaning har tomonlama rivojlanishiga yо‘naltirilgan uslubiy 
jihatdan samarali, bola imkoniyatlarini hisobga olgan holda tanlangan о‘yin
, mashqlarni 
qо‘llasalar, u holda muvaffaqiyat nafaqat muqarrar balki, yuqori natijalarga erishis
h umidi 
ham mavjud. 
Agarda imkoniyati cheklangan bolani oilaviy hayotga tayyorlash masalasi tizimda 
о‘rganilsa, u yetarlicha murakkab ijtimoiy vazifani bajari
shini tushunish mumkin, birinchi 
navbatda shuning uchunki, u shaxsiy hayotini mustaqil tashkil etish va belgilashga qodir 
bо‘lgan inson shakllanishi jarayonidan uzilgan holda hal etilishi mumkin emas. Bu yerda 
oilaviy hayotga tayyorlikning ijtimoiy va psixologik asosini nima tashkil etadi degan savol 
tug‘iladi.
Oilaviy hayotga tayyorlash 
–
bolani mas
’uliyatli va mustaqil, mehribon va ziyrak 
bо‘lishga, о‘zini va о‘zgalarni tushuna olishga qodir va о‘z manfaatlarini oila a’zolari 
manfaatlari bilan muvofiq h
olda qarorlar qabul qilishga о‘rgatish demak. Bundan tashqari, 
oilaviy hayotga tayyorlash nafaqat 
о‘z sog‘ligini, balki atrofdagi kishilar sog‘ligini asrashni, 
oilaviy munosabatlarni qurish kо‘nikmasi, muloqot malakalari va stress holatlarni 
boshqarishni n
azarda tutadi. Bundan tashqari, mazkur tayyorgarlik samarali bо‘lishi uchun 
jamiyatning tayyorgar
ligi ham muhim. Jamiyat kо‘pchilik oddiy kishilardan farq qiluvchi 
insonlarga oilaviy hayot uchun tо‘laqonli sharoitlarni yaratishga tayyor bо‘lishi kerak.
Shunday qilib, maxsus maktab bitiruvchilarining oilalariga quyidagi ijtimoiy-psixologik 
muammolar xos: 
-
asosan ota-ona oilasining 
о‘ziga xosliklari bilan shartlangan nikoh oldi salbiy omillar;
-
erta nikoh qurish, nikohdan oldingi homiladorlikning yuqori foiz k
о‘rsatkichi;
-
maxsus maktab bitiruvchilarining oilaviy hayotga psixologik va ijtimoiy-maishiy 
jihatdan tayyor emasligi; 

---

449