Microsoft Word Umumiy soliqlar va soliqqa tortish rtf rtf

 
3.5.1-diagramma. Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan 
soliqning davlat byudjeti daromadlaridagi salmog‘i dinamikasi
40
 
Diagramma ma’lumotlariga ko‘ra davlat byudjetining jami soliqli 
daromadlarida yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning 
40
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasining 2003-2016 yillardagi «O‘zbekiston 
Respublikasining asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to‘g‘risida»gi 
qarorlari asosida tayyorlangan. 

---

166
Mol-mulk solig‘i to‘lovchi-
lar, soliqqa tortish obyekti 
va mol-mulkning o‘rtacha 
yillik qoldiq qiymatini aniq-
lash tartibi
 
ulushi 2012 yilda 2004 yilga nisbatan 0,3 foizli punktga kamayganligini 
ko‘rish mumkin. Bu holatni soliqqa tortish tartiblarini yanada 
takomillashib borayotganligi bilan izohlamoq kerak. Bunga bir xil 
ahamiyatli va samarasiz bo‘lgan imtiyozlarni bekor qilinayotganligini 
misol keltirish mumkin. 
Soliq qonunchiligiga asosan 
mol-mulk solig‘ining to‘lovchilari 
bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi 
hududida soliq solinadigan mol-
mulkka ega bo‘lgan yuridik shaxslar 
– O‘zbekiston Respublikasining 
rezidentlari hamda O‘zbekiston 
Respublikasida faoliyatni doimiy muassasa orqali amalga oshirayotgan 
va (yoki) O‘zbekiston Respublikasi hududida o‘z mulkida ko‘chmas 
mulkka ega bo‘lgan yuridik shaxslar - O‘zbekiston Respublikasining 
norezidentlaridir. Agar ko‘chmas mulk mulkdorining joylashgan erini 
aniqlash imkoni bo‘lmasa, bu mol-mulk qaysi shaxsning egaligida va 
(yoki) foydalanishida bo‘lsa, shu shaxs soliq to‘lovchidir. 
Quyidagilar yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni 
to‘lovchilar bo‘lmaydi: 

notijorat tashkilotlar. Notijorat tashkilotlar tadbirkorlik faoliyatini 
amalga oshirgan taqdirda, belgilangan tartibda yuridik shaxslarning mol-
mulkiga solinadigan soliqni to‘lovchilardir; 

soliq solishning soddalashtirilgan tartibi nazarda tutilgan yuridik 
shaxslar. 
Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning obyekti 
bo‘lib, ko‘chmas mulk, shu jumladan moliyaviy ijara (lizing) 
shartnomasi bo‘yicha olingan ko‘chmas mulk, tugallanmagan qurilish 
obyektlari hamda belgilangan muddatda ishga tushirilmagan asbob-
uskunalar qiymati hisoblanadi. 
Tugallanmagan qurilish obyektlari jumlasiga muayyan qurilish 
obyektiga doir loyiha-smeta hujjatlarida belgilangan normativ 
muddatda, agar qurilishning normativ muddati belgilanmagan bo‘lsa, 
qurilish boshlanganidan e’tiboran yigirma to‘rt oy ichida qurilishi 
tugallanmagan obyektlar kiradi.
Belgilangan muddatda ishga tushirilmagan asbob-uskunalar 
jumlasiga montaj qilinishi talab etiladigan hamda rekonstruksiya va 
(yoki) modernizatsiya qilinayotgan obyektlarda loyiha-smeta 
hujjatlarida belgilangan muddatlarga muvofiq kapital qo‘yilmalar 
hisobiga ishga tushiriladigan asbob-uskunalar kiradi. Loyiha-smeta 
hujjatlarida asbob-uskunalarni ishga tushirish muddatlari bo‘lmagan 

---

167
taqdirda, buyurtmachi sifatida ish ko‘rayotgan yuridik shaxsning rahbari 
tomonidan tasdiqlangan muddatlar soliq solish obyektini belgilash 
uchun qabul qilinadi, lekin bu muddatlar asbob-uskunalar montaj 
qilishga topshirilgan paytdan e’tiboran bir yildan ko‘p bo‘lmasligi kerak. 
Ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan 
o‘tkazuvchi organ O‘zbekiston Respublikasining norezidenti tomonidan 
mulk qilib olingan (realizatsiya qilingan) ko‘chmas mulk obyekti 
to‘g‘risidagi ma’lumotlarni ushbu obyektlar joylashgan yerdagi davlat 
soliq xizmati organiga ro‘yxatdan o‘tkazilganidan keyin o‘n kun ichida 
ma’lum qilishi shart. 
Qonun hujjatlariga muvofiq mulk qilib olingan yer uchastkalari 
soliq solish obyekti sifatida qaralmaydi. 
Soliq kodeksining 267-moddasiga muvofiq yuridik shaxslarning 
mol-mulkiga solinadigan soliqning bazasi bo‘lib: 

ko‘chmas mulk bo‘yicha - o‘rtacha yillik qoldiq qiymati. 
Ko‘chmas mulkning qoldiq qiymati ushbu mol-mulkning boshlang‘ich 
(tiklanish) qiymati bilan soliq to‘lovchining hisob siyosatida belgilangan 
usullardan foydalanilgan holda hisoblab chiqilgan amortizatsiya hajmi 
o‘rtasidagi farq sifatida aniqlanadi; 

normativ muddatlarda tugallanmagan qurilish obyektining 
o‘rtacha yillik qiymati; 

belgilangan muddatlarda o‘rnatilmagan asbob-uskunalarning 
o‘rtacha yillik qiymati hisoblanadi.
Soliq solish obyektlarining o‘rtacha yillik qoldiq qiymati (o‘rtacha 
yillik qiymat) hisobot davridagi har bir oyning oxirgi kunidagi holatga 
ko‘ra soliq solish obyektlarining qoldiq qiymatlarini (o‘rtacha yillik 
qiymatlarini) qo‘shishdan olingan summaning o‘n ikkidan bir qismi 
sifatida ortib boruvchi yakun bilan quyidagi formula bo‘yicha 
aniqlanadi: 
31 
yanvar 
+ 
28 (29) 
fevral 
+ … +
30 
noyabr 
+ 
31 
dekabr 
O‘rtacha 
yillik (qoldiq) 
qiymati 
=
------------------------------------------------------------------- 
12 
O‘zbekiston Respublikasi norezidentlarining ko‘chmas mulk 
obyektlari bo‘yicha soliq solinadigan baza mazkur obyektlarga bo‘lgan 
mulk huquqini tasdiqlovchi hujjatlarda ko‘rsatilgan qiymat asosida 
aniqlanadi. 
Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni to‘lovchi 
tomonidan yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni to‘lash 

---

168