Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»
Savdo foydasi va sudxo‘rlik foizi
Yüklə 4,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rossiyada o‘rta asr iqtisodiy fikrlari
|
Savdo foydasi va sudxo‘rlik foizi
kanonistlar tomonidan qoralangan va gunoh deb hisoblangan. Akvinat ham ularni shartli ravishda «aybladi». Uning fikricha, agar ular bunda axloq-odob doirasida ish yuritgan bo‘lsalar, savdo foydasi va ssuda uchun foiz muvofiq ravishda savdogar va sudxo‘r tomonidan o‘zlashtirilishi kerak. Boshqacha so‘z bilan aytganda, mazkur turdagi daromad savdo va ssuda operatsiyalaridagi mehnat, transport va boshqa xarajatlar, hatto xatar uchun to‘lanadigan haq bo‘lmog‘i kerak. Shunga o‘xshash g‘oyalar Fransiyada (Nikola Orem), Angliyada (Djon Boll) ham ilgari surishdi. Angliyada Yaat Tayler (1381), 75 Germaniyada Tomas Myunser (1524–155) rahbarligida dehqonlar qo‘zg‘oloni bo‘lishiga sababchi bo‘lgan, ular krepostnoylikni, boshqa majburiyatlarni bekor qilishni talab etganlar 49 . Rossiyada o‘rta asr iqtisodiy fikrlari . Rossiyada iqtisodiy fikrlar I asr oxiri II asr boshlarida vujudga kelgan, ammo uzoq vaqt davomida nazariya sifatida yuzaga chiqmagan, diniy qarashlar, insonlarning huquqiy va ma’naviy tasavvurlari sifatida qaralar edi. IX–XI asrlarga kelib esa Kiyev Rusi davlatida ilk iqtisodiy fikrlar: mulk, tashqi va ichki savdo, iqtisodiy-ijtimoiy jarayonlarni davlat tomonidan tartibga solish qonunlari sifatida keldi. U davrning ilk qonuniy kodeksi bo‘lgan “Rossiya haqiqati” dastlabki iqtisodiy faoliyatlarni tartiblovchi rolini bajardi. Unda asosiy savollar mulkiy munosabatlar bo‘lgan: qarz tartibi, mulkiy meros, jinoyat uchun moliyaviy javobgarlik qonuniy asosda tasdiqlandi. XII asrning ikkinchi yarmida to XV asrning oxirigacha iqtisodiy tafakkur siyosiy karaxtlik bilan rivojlandi. Bu davrda faqat “unvon” ko‘rinishidagi iqtisodiy g‘oyalar bo‘lgan. Yuqori unvon egalari feodallar, monastr va Serkov xodimlari bo‘lib, ular yer egaligining mutloq sohibi nomi bilan tanildi. Yana bir unvon turi bo‘lgan knyazlar bo‘lib, bu unvon vakillari o‘rtadagi knyazliklar munosabatlarni yaxshilashga, tashqi savdo rivojlantirishga qaratilgan xatti- harakatlarni amalga oshirar edilar. Unvonlar qatorida yangi pog‘ona 1397 va 1467- yillar ta’sis etilgan Pskov Kema Nishoni bo‘lib, u yerni savdo-sotiqni, meros hujjati bo‘yicha merosga qoldirish, yerdan foydalanish va egallashni tartibga solib turardi. XV asr oxiridan iqtisodiy g‘oyalarda faol ko‘tarilish kuzatildi. Rossiyada iqtisodiy muammolar bilan qiziqadigan olimlar ko‘paydi. Shu davrning ijtimoiy-siyosiy hayoti quyidagi ko‘rinishga ega edi: turli feodal knyazlarni birlashtirish, ularni markazlashgan davlatga aylantirish, podsho vazifalari, hukumat faoliyati, knyajlar huquqlari va majburiyatlari, davlat, Serkov va turli tabaqalar o‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilashga qaratilgan harakatlarda ifoda etildi. XVI asr buyuk iqtisodiy g‘oyachisi, dvoryanlikni fikrlovchisi Yüklə 4,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|