Ona tili-11 sinf indd

7-mashq.
Berilgan gapdagi g‘oyani o‘z so‘zlaringiz bilan ifodalang. 
Bu g‘oyaning to‘g‘riligini dalillar asosida isbotlashga hara-
kat qiling.
O‘z fikrini mutlaqo mustaqil, ona tilida ravon, go‘zal va lo‘nda ifoda 
eta olmaydigan mutaxassisni, avvalambor, rahbar kursisida o‘tirganlarni 
bugun tushunish ham, oqlash ham qiyin. (I. Karimov)
8-mashq.
 
Berilgan maqollarni yodda tutishga harakat qiling. Ularda 
ifodalangan fikrlarni o‘z so‘zlaringiz bilan bayon qiling. 
Shunday mazmundagi maqollardan yozib keling.
Aytar so‘zni ayt,
Aytmas so‘zdan qayt.
Bug‘doy noning bo‘lmasin,
Bug‘doy so‘zing bo‘lsin.
Yomon til boshga balo keltirar,
Yaxshi til davlat, dunyo keltirar.

---

14
Sevdirgan ham til,
Bezdirgan ham til.
So‘zning boyligi – odamning chiroyligi.
O‘ynab gapirsang ham, o‘ylab gapir.
9-mashq.
Nutq odobining muloqotdagi ahamiyati haqida yozma 
matn tuzing.
10-mashq.
Matnni o‘qing. Madaniyatlilik va nutq madaniyati o‘rta-
sidagi aloqadorlik haqida o‘rtoqlaringiz bilan bahslashing.
Gap madaniyat yoki madaniylik ustida borganda, hozirgi ba’zi yoshlar-
ning bema’ni bir asovligi haqida gapirmasdan bo‘lmaydi. Odamning o‘z 
ona tiliga bo‘lgan mehr-u muhabbati va hurmati, o‘z tilini qanchalik bi-
lish-bilmasligi undagi madaniylik darajasiga o‘lchovdir. Madaniyatning tom 
mohiyatini tushungan, ya’ni madaniylik qonun-qoidalari tanasiga singib 
ketgan har bir odam o‘zi gapirgan tilning sofligi, tantanasi uchun ham-
ma vaqt jon kuydiradi. Bunday odam ruscha gapirayotganda, rus tilining, 
o‘zbekcha gapirayotganda, o‘zbek tilining sofligini saqlaydi. Madaniyat-
ning nima ekanini anglamagan, o‘z ona tilini qadrlamagan savi 
yasi past 
odamgina ruscha gapirib turib o‘zbekcha so‘zlarni, o‘zbekcha gapirib turib 
ruscha so‘zlarni aralashtiradi. Bu esa har ikkala tilni buzish, ikkala tilning 
yuziga oyoq bosishdan boshqa narsa emas! Mazkur tillarda har qanday 
fikr va mulohazani juda chiroyli qilib bildirish, har qanday lavha va 
manzarani odam hushini oladigan qilib tasvirlash mumkin. 
Darhaqiqat, bir tilda toza gapira olmagan yo toza gapirishni mensima-
gan odamni aslo madaniyatli deb bo‘lmaydi. Gapning qisqasi, madaniyatli 
bo‘lish uchun odamga faqat bilim, kiyim, taqinchoq, yaxshi ro‘zg‘or 
ning 
o‘zigina kifoya emas, shular bilan birga shirinso‘zlik, tozalik, saranjom-
lik, og‘irlik, halollik va eng muhimi, o‘z ona tiliga muhabbat va uning 
sofligini saqlashga harakat ham zarurdir. (Mirzakalon Ismoiliy)