O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi
Yüklə 0,8 Mb.
|
|
Auditorning kasbiy
javobgarligini sug‘urtalash bo‘yicha sug‘urta shartnomasi- ning tuzilishi 1 5 8
shartini bir tomonlama o‘zgartirishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Amaldagi qonunchilikda ko‘zda tutilgan holatlar bundan mustasno. Sug‘urta shartnomasiga kiritiladigan o‘zgartishlar yozma ravishda tuziladigan qo‘shimcha kelishuv bilan rasmiylashtiriladi. Sug‘urta shartnomasi unga amal qilish muddati tugaganidan keyin bekor qilinadi, ya’ni: sug‘urtachi tomonidan shartnoma bo‘yicha sug‘urtalanuvchi oldidagi majburiyatlar to‘liq bajarilganda; sug‘urtalanuvchi tomonidan shartnomada belgilangan muddatda sug‘urta mukofotlar to‘lanmaganda; yuridik shaxs hisoblangan sug‘urtachini tugatish yoki jismoniy shaxs hisoblangan sug‘urtachi vafot etganda; sug‘urtachi qonunchilikda belgilangan tartibda tugatilganda; sud tomonidan sug‘urta shartnomasining kuchga ega emasligini tan olish haqidagi qaror qabul qilinsa; agar sug‘urta holatining sodir etilish imkoniyati yo‘qolsa va sug‘urta riski to‘xtatilsa hamda qonunchilikda ko‘zda tutilgan boshqa holat- larda. Shu bilan birga sug‘urta shartnomasi tomonlar tashabbusi bilan muddatidan oldin ham bekor qilinishi mumkin. Sug‘urtalanuvchi sug‘urta shartnomasini xohlagan paytida bekor qilish huquqiga ega. Shartnoma muddatidan oldin bekor qilinganda sug‘urtachiga to‘langan sug‘urta mukofoti, agar shartnomada boshqa narsa ko‘zda tutilmagan bo‘lsa, qaytarilmaydi. Sug‘urtachi talabi bo‘yicha sug‘urta shartnomasini muddati- dan oldin bekor qilishda u sug‘urtalanuvchiga sug‘urta mukofotlarini to‘liq qaytaradi: agar sug‘urtachining talabi sug‘urtalanuvchi tomonidan sug‘urtalash qoidalari bajarilmagani bilan bog‘liq bo‘lsa, u sug‘urtalanuvchiga shartnomaning tugagan muddati uchun ketgan sarf-xarajatlardan tashqari sug‘urta mukofotlarini qaytaradi. Sug‘urta shartnomasi O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligi- da ko‘zda tutilgan boshqa holatlarda ham o‘zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin. Sug‘urta shartnomasi davomida sug‘urtachi quyidagi huquqlar- ga ega: sug‘urtalanuvchi berayotgan ma’lumotni tekshirish; shartnomada yoki amaldagi qonunchilikda ko‘zda tutilgan holatlarda sug‘urta to‘lovini to‘lashdan bosh tortish; sug‘urtachiga zararni qoplash to‘g‘risidagi talablarni o‘z ichiga oluvchi e’tiroz bildirilgan holatda sug‘urtalanuvchi nomidan muzokara olib 1 5 9
choralar ko‘rish, sug‘urtalanuvchining roziligini kutmasdan zarar miqdorini aniqlash; sug‘urta holati bo‘yicha sug‘urtalanuvchi nomidan va topshirig‘i bilan sud hamda vakolatli organlarda ish yuritish. Sug‘urtachi sug‘urtalanuvchini sug‘urta qilish qoidalari bilan tanishtirishi, belgilangan muddatda sug‘urta polisini berishi, sug‘urta holati sodir etilganda sug‘urta to‘lovini belgilangan muddatda to‘lashi, sug‘urtalanuvchi bilan munosabatning sirliligini ta’minlash, sug‘urta shartnomasiga amal qilish davrida barcha sug‘urta masalalari bo‘yicha bepul maslahat berishi shart. Sug‘urtalanuvchi sug‘urtachidan sug‘urtalanuvchi tomonidan sug‘urta qoidalarida kelishilgan kerakli xatti-harakatlar bajarilganidan so‘ng sug‘urta polisini olish, sug‘urta polisiga amal qilish davrida barcha sug‘urta masalalari bo‘yicha bepul maslahat olish, sug‘urta holati sodir etilganda sug‘urta summalarini olish, sug‘urta shartlari va qoidalari bilan batafsil tanishish, sug‘urtachidan uning tijorat siri hisoblangan moliyaviy barqarorligi to‘g‘risida ma’lumot olish, agar sug‘urtachi sug‘urtalanuvchidan polisga amal qilish muddati ichida e’tiroz olsa, polisga amal qilish muddati tugaganidan keyin sug‘urta to‘lovini olish huquqiga ega. Sug‘urtalanuvchi sug‘urta shartnomasini tuzishdan oldin sug‘urta qiluvchiga o‘ziga ma’lum bo‘lgan va sug‘urta riskini ba- holashda ahamiyatga ega bo‘lgan barcha holatlarni (masalan, e’tirozlar statistikasi, sug‘urta holatlari, xodimlarning malakasini oshirish va hokazo) ma’lum qilishi, auditorlik tekshiruvini o‘tkazishning qoidalari va me’yorlari buzilishiga yo‘l qo‘ymaslik bo‘yicha unga bog‘liq bo‘lgan choralar ko‘rishi, kechiktirmasdan sug‘urta shartnomasida belgilangan muddatda dam olish va bayram kunlarini istisno qilgan holda, unga sug‘urta holati sodir etilgani to‘g‘risida ma’lum bo‘lganini sug‘urtachiga yozma ravishda xa- bar berishi, sug‘urtachiga sug‘urta holatining sabablari, oqibatlari, yetkazilgan zarar xususiyatlari va miqdorini muhokama etish imkonini beradigan barcha ma’lumot va hujjatlarni taqdim etishi, sug‘urtalanuvchiga sug‘urta holati munosabati bilan qo‘yilgan mulkiy xususiyatga ega talablarni sug‘urtachining yozma roziligisiz tan olmasligi, sug‘urtachi bilan munosabatning sirliligini ta’minlashi, qayta tuzish yoki tugatish holatlarida bu haqda sug‘urtachiga tezlik bilan xabar berishi shart. 1 6 0
mukofoti miqdori sug‘urta summasi miqdoridan kelib chiqqan holda sug‘urta- chining tarif stavkasi bo‘yicha hisoblanadi. Sug‘urta tariflari statistika ma’lumotlari, sug‘urta bozori konyunkturasi, risk darajasi, sug‘urtalanuvchi faoliyati turini sug‘urta qilish muddati, tanlangan risk va risk darajasiga ta’sir qiluvchi boshqa holatlar hisobga olin- gan holda belgilanadi. Sug‘urta mukofoti auditorlik xizmatlarni amalga oshirishga doir rejalashtirilayotgan aylanma mablag‘ asosida belgilanadi. Sug‘urta shartnomasining amal qilish muddati yoki shartnomada belgilangan boshqa davrning tugashi bilan, odatda, sug‘urta puli va sug‘urta mukofoti miqdori sug‘urtalanuvchi faoliyatining natijalari hisobga olingan holda qayta hisoblanadi. Sug‘urta mukofotini to‘lash tartibi tomonlar kelishuvi bo‘yicha belgilanadi: bir yo‘la yoki qisman sug‘urtachining hisob raqamiga naqd pulsiz o‘tkazish yo‘li bilan. Sug‘urta mukofoti sug‘urta- lanuvchi tomonidan sug‘urta shartnomasida kelishilgan muddat ichida shartnoma imzolangan kundan boshlab to‘lanadi. Sug‘urta mukofoti to‘liq to‘lanmagan holatda sug‘urta puli sug‘urta to‘lovining to‘langan qismiga mutanosib ravishda kamayadi. Shartnoma bir yildan kam muddatga tuzilganda sug‘urta mukofoti yillik sug‘urta mukofoti summasidan foiz hisobida ajratiladi. Sug‘urta shartnomasiga to‘liq bir oy amal qilinmagan holatda ham sug‘urta mukofoti to‘liq to‘lanadi. Shartnomani bir yildan oshiq muddatga tuzishda sug‘urta to‘lovi imtiyozli tarif stavkalari bo‘yicha hisoblanadi. Sug‘urta mukofoti to‘liq to‘lanmagan holatda sug‘urta polisi- da sug‘urtalanuvchi tomonidan haqiqatan ham to‘langan sug‘urta mukofoti va unga tegishli sug‘urta puli ko‘rsatiladi. Sug‘urtalanuvchi sug‘urtachiga yozma ravishda sug‘urta shart- nomasiga amal qilish muddati ichida risk darajasidagi o‘zgarish- lar haqida xabar qilishi shart. Agar risk darajasining oshishi sug‘urta mukofoti miqdorini oshirish zaruratini yuzaga keltirsa, sug‘urtachi sug‘urtalanuvchiga qo‘shimcha sug‘urta mukofoti uchun hisob bilan birga sug‘urta shartnomasiga kiritilgan tegishli qo‘shimchalarni ham jo‘natadi. Sug‘urtalanuvchi qo‘shimcha sug‘urta mukofotini to‘lashi va mukofot uchun hisobni hamda Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|