Азярбайъан милли елмляр академийасы м. Фцзули адына ялйазмалар институту



Yüklə 4,19 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə31/45
tarix26.02.2017
ölçüsü4,19 Mb.
#9788
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   45

 

Açar sözlər: Koca Mehmet Raqib Paşa, əlyazmaları, Divanı əlyazmalarının Ankara 

nüsxələri, elmi-paleoqrafik təsvirlər. 



Ключевые слова: Kоджа Рагиб Паша, рукописи, рукописи Дивана в Анкаре, 

научно-палеографические описания. 



Key word: Goja Raqib Pasha, manuscripts, Ankara copies of Divan, scientific- 

paleographical descriptions. 



     

        Koca Mehmed Raqib Paşa XVIII əsrdə Osmanlıların yüksək mövqe, elmi mə-

qam və ədəbi şöhrət qazanmağa nail olmuş şəxsiyyətidir. Nasir, şair, tərcüməçi kimi 

üç dildə yazıb-yaradan Rağib Paşanın  əsərlərinin tarixin yaddaşında qalan, bəzisi 

hətta avtoqraf sayılan əlyazmaları - “Təhqiq və Tovfiq”inin, “Səfinətül-Raqib”inin, 

“Məcmuə”sinin, “Münşaat”ının və sairə əsərlərinin, xüsusilə “Divan”ının nüsxələri 

fərqli məmləkətlərin, daha çox isə Türkiyənin  əlyazma xəzinələrində mühafizə 

olunmaqdadır.  

       Qaynaqlarda Ragıb Paşanın şeirlərini bir Divan halında toplamadığı göstərilir, 

qeyd olunur ki, bunlar sonradan Müstəqimzadə tərəfindən tərtip edilərək Divan ha-

lına gətirilmiş və daha sonralar isə “Münşəat”ı ilə birlikdə h. 1253 (m.1837)-cü ildə 

Bulaqda basılmışdır . Divanda Raqib Paşanın öz dövrünün böyükləri üçün yazdığı 

bir neçə qəsidəsi ilə yanaşı bir çox təxmisləri, qəzəl və sairə şeirleri yer almaqdadır. 

Mütəxəssislər etiraf edirlər ki,ümumilikdə bütün əlyazma irsi kimi gəzəlləri də daha 

çok hikəmi - fəlsəfi özəllikləri ilə tanınmış  və sevilmiştir. Divanın  əlyazma 

nüsxələri dünyanın bir çox kitabxanasına yayılmıştır. Divan üzərində araşdırmalar 

aparan Ömər Dəmirbağ 1999-cu ildə Van Yüzüncü Yıl Üniversitesinde bir doktora 

tezi hazırlamışdır . Ankara Milli Kitabxanasında ”Divani-Raqib”in 12 nüsxəsini 

aşkarlamişiq. Bu nüsxələr haqqında ”Milli kütüphane yazmalar (Türkçe divanlar) 

kataloğu”nun 2001-ci ildə Ankarada nəşr olunan  VI cildində bilgi verilmişdir (s. 

244- 249, №491- 502). Ankara Milli Kitabxanasındakı Raqib Paşa Divanı 

əlyazmalarının qısa elmi-paleoqrafik təsvirlərini təqdim edirik:  

1.

 

ناﻮﻳد .  ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ،ﺐﻏار Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanının F. B. 356 

şifrli bu nüsxəsi 



ﺎﻜﺑ زار ﺶآ ﻩدﺮﭘ بدا ﻪﺴﻟوا رﺪﻘﻧ

   

ﺎﻜﺑ زﺎﻤﻏ ﻪﻠهﺁ رﻮﻟوا ﻢﻜﺷا ﻰﺧﻮﺷ

            

  

 Nə qədər olsa ədəb pərdəkeşi-raz bana,   Şuxi-əşkim olur ah ilə ğəmmaz bana. 

beyti ilə başlamaqdadır. Həcmi 1I+41 vərəq, ölçüsü 20,5x14,1(14,2x7,9) sm, kağızı 

üzümlü taç filigranlı, sətir sayı 14, xətti təliq, köçürülmə tarixi h.1147 (m.1734)-ci 

ildir. Vərəqlərin böyük qismində qurd yeməsi  əlamətlətləri görünməkdədir. Üst 

tərəfi dağınıq, altı və kənarları qəhvə rəngli meşin, kağız qablı bir cild içərisindədir.  



 ﻰﺧد

كﺮآ ﻪﺴﺘآ بﻮﻠآ ﻰﺒآ مﺰﺑ ﻪﺴﻤﻴآ قﻮﭼ

    

ردﺁدو ﺮﻬﭙﺳ ﻊﺿو ءﻩﺪﻋﺎﻓ رد ﻪﻠﻳﻮﺑ

             

 Dəxi çoq 

kimsə bizim kibi gəlüb-getsə gərək, Böylədir faidəyi- vəzi-sipehrü dadər 

beytiylə sona yetməkdədir.  Əlyazmada 174 gəzəl, 4 tarix, 3 muxəmməs, 2 qitə 

vardır. Üzərindəki qeydlərdən görünür ki, Fahri Bilgə varislərindən satın alınmıştır ( 


 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



293

№ 491). Fahri Bilge  əfəndi (1879-1950) din alimi,müderris ve bir sıra orijinal 

əsərlərin müellifdir. Konyanın Taşkent qəzasının Pirlerkondu köyündə doğulub. 

Sivaslı Ali Kemali əfəndidən dərs alıb, Nəqşbəndi- Xalidi şeyxlərindən Bahaəddin 

əfəndiyə intisab edib. Fahri Bilgəyə  məxsus olmuş geniş  həcmli, zəngin  əlyazma 

kolleksiyası hal-hazırda Ankara Milli kitabxanasında mühafizə olunmaqdadır. 

Raqib Paşa Divanın burada bilgi verdiyimiz bir neçə nüsxəsi məhz həmin 

kolleksiyadandır. 



2.

 

ناﻮﻳد .  ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ،ﺐﻏار   Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanın 

 F. B. 196 şifrli bu nüsxəsi 

ﺒﺣ



اﺪﻓ شرﺪﻘﻟا ﺔﻠﻴﻟ رﺪﺻ ﺐﺷ ﻩﺪﻨﺧﺮﻓا 

      

ﺪﻴﻋ مﺎﻳا راﺰه ﺶﺤﺻ ﺮﺳ دﺮآ دﻮﺸﻴﻣ

            

Hebza 


fəxündə şəbi-sədr leyləti-l-qədrəş fəda

Mişəvəd kərd sərsəhəş hezar əyyami-eşq 

 beyti  ilə başlamaqdadır. Həcmi 25 vərəq, ölçüsü, 21,8x16,2(15,9x12,2) sm, sətir 

sayı 15, kağızı xoruz filigranlı, xətti nəsx, köçürülmə tarixi h. 1172 (m.1758)-ci 

ildir. Cədvəllər qırmızı mürəkkəblədir. Arxası  yıpranmış  qəhvə  rəngli meşin, 

səthləri əbru kağız qaplı bir cild içərisindədir.  



رﻮﻟوا ﻊﻗاوﺮﺑ ﻩﺪﻜﻴﺑ

ﺦﻳرﺎﺗا رﻻد ﻪﻠﻳﻮﺑ 

     

نﺎﻄﻠﺳ ﷲا ﺔﺒه روﺁ بﺮﻃ ﻪﻧﻮآ ىﺪﻟوا

              

 

Bində-bir vaqe olur böylə dilar atar yox, 

Oldi günə tərəb avər hübbətullah sultan 

beytiyle sona çatmaqdadır. Divana 1 qitə, 87 gəzəl, 1 müxəmməs və 1 tarix daxil- 

dir. Nüsxə Fahri Bilgə varislərindən satın alınmıştır (№ 492). 

3.

 

.

ناﻮﻳد   . ﺎﺷﺎﭘ  ﺪﻤﺤﻣ  ﻪﺟﻮﻗ  ،ﺐﻏار    Raqib,   Koca Məhməd Paşa Divanın  A. 



1632/3 şifrli bu nüsxəsi  

ﻰﻧﻻﻮﺟ ﻩدﺮﺧ ﻢﻨﻳﺮﻓﺁ ﺮﺤﺳ ءﻪﻣﺎﺧ ﻪﺠﻧﺪﻳا

     

ﻰﻧﺎﻣ تﺮﺴﺣ غاد سوﺎﻃ ﺮه ﺶﻘﻧ رﻮﻟوا

          

 

 

Edincə xaməyi-sehri- afərinəm xürdə cevlani, 

Olur nəqşi hər tavusi-daği-həsrət mani  

beyti ilə başlamaqdadır. Həcmi əlyazma kitabının 202b-250a vərəqlərini əhatə edir, 

ölçüsü 21,2x14,3(14,8x8,6) sm, sətir sayı 15 xətti təliq, kağızı hərf filigranlı krem 

rəngli, köçürülmə tarixi h.1183 (m.1769)-cü ildir. Katibi Müdərris Nedimdir. Mətn 

boyunca başlıqlar qırmızı mürəkkbəblədir. Albalı rengi meşin cild içərisindədir.  

 زﻮﺳ ﻰﻨﻣﺮﺧ كاردا ءﻪﻠﻌﺷ



ﺎﻜﺑ رﺪﺗوﺮ

     

ﺎﻜﺑ رﺪﺘﺋﺎﺗ و نﺎﻣﺎﺳ بﻼﻴﺳوا بﺁ

                 

 

 

 Şöləyi-idrak xərmənsuzi-sərvətdir bana,  Ab o seylabi- samanü tayətdir bana 

beyti ile sona yetməkdədir.Tərkibində 1 qəsidə, 6 tarix, 141 gəzəl, 4 təxmis, 6 rübai, 

3 mətlə vardır (№ 493).  



4.

 

.ناﻮﻳد  ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ،ﺐﻏار Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanın 



A. 7254/2 şifrli bu nüsxəsi  

 ﻮﺑ ىﺪﻠآ ﻪﻠﺘﻋﺮﺳ ﺐﺠﻋ ﻪﻧ

مﺎﻴﺻ ﻩﺎﻣ ﻞﻴﻳ

     



مﺎﺠﻟ ﻩداﺪﻐﺑ ءﻩﺪﻠﺑ بﻮﻠآ شﺎﺑ ﺮﺑ ىﺪﻜ

            

 

Nə əcəb sürətilə gəldi bu yıl mahi-səyam, 

Çəkdi bir baş gəlüb bəldəyi-Bağdadə- l-əcam 

beyti ilə başlanır. Həcmi 7-47a vərəqlərini əhatələyir, ölçüsü 21,4x15(16,2x10,1) 

sm-dir. Sətir sayı 21, kağızı incə ipək, xətti nəsx, katibi Numan Necib, tarixi h.  

1201 (m.1786/87)-ci ildir. 7b, 16b vərəqlərindəki mehrabiyyələr müzəhhəp rəngli 

naxışlıdır. Cədvəllər və başlıqlar qırmızı mürəkkəblədir. Cildi albalı rəngli şəmsəli 

meşindir.  



ﻮﺴﻨﻣ ﺮﺧ كاردا ءﻪﻠﻌﺷ

 ز



ﺎﻜﺑ رﺪﺗوﺮ

     

ﺎﻜﺑ رﺪﺗ ءﺎﻧد نﺎﻣﺎﺳ بﻼﻴﺳ ور بﺁ

                 

 

Şöləyi-idraki- xərmənsuzi-sərvətdir bana,  Abi-ru seylabi- samanü dənayətdir bana 



 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



294

beyti ilə bitir. Divanda 3 qəsidə, 8 tarix, 4 təxmis, 166 qəzəl, 9 qitə, 3 mətlə vardır. 

48b vərəqində farsca 2 beyt, 49b vərəqində  Sədinin bir beyti yazılıdır. Nüsxənin 

Turan Şipsadan satın alındığı bildirilir (№ 494). 



5.

 

.ناﻮﻳد .   ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ، ﺐﻏار



 

 Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanın 

F. B. 294/2 şifrli bu nüsxəsi   

ﻰﻧﻻﻮﺟ ﻩدﺮﺧ ﻢﻨﻳﺮﻓا ﺮﺤﺳ ﻪﻣﺎﺧ ﻪﺠﻧﺪﻳا

     

ﻘﻧ روﺪﻟوا

ﻰﻧﺎﻧ تﺮﺴﺣ غاد ﻰﺳوﺎﻃ ﺮه ﺶ

           

 

Edincə xaməyi-sehri- afərinəm xürdə cevlani, 

Oldur nəqşi hər tavusi-daği-həsrət nani  

beytiylə başlamaqdadır. Həcmi 83b-135 vərəqlərini  əhatə edir.Ölçüsü 21x14,3-

(13x7,5) sm, sətir sayı 15, xətti təliq, kağızı hərf filigranlı, bəzi vərəqlərində rütubət 

ləkələri görünür. Başlıqları  qırmızı mürəkkəblədir. Qəhvə  rəngli meşin cild 

içərisindədir.  

ﺐﻏار شورﻮﺒﻨﻃ ﻪﺌﺳﺎآ ﻢﻃﺎﺸﻧ ﺰﻐﻣ ﻰﻬﺗ

     

ىﺪﻴهﺎﻧ ﻪﺴﺘﻳا مﺰﺑ ﺮﻜﺸﻣ ار ﻢﻤﻠﻳا شﻮآ ﻚﻠﻓ

        

 

 

Töhi məğzi-nişatəm kasəyi- tənburvəş, Raqib, 

Fələk guşi-l-məmra məşkəri-bəzm etsə Nahidi 

beytiyle sona çatmaqdadır. Nüsxədə 1 qəsidə, 6 tarix, 3 təxmis və 150 qəzəl yer 

almaqdadır. Fahri Bilge varislərindən satın alınmışdır ( № 495).  

6.

 

ناﻮﻳد .ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ، ﺐﻏار  Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanın  

F. B. 355  şifrli bu nüsxəsi  

ﺎﻜﺑ زار ﺶآ ﻩدﺮﭘ بدا ﻪﺴﻟوا رﺪﻘﻧ

              

ﺎﻜﺑ زﺎﻤﻏ ﻪﻠها رﻮﻟوا ﻢﻜﺷا خﻮﺷ 

         

 

 

 Nə qədər olsa ədəb pərdəkeşi-raz bana,   Şuxi-əşkim olur ah ilə ğəmmaz bana 

beytiylə başlamaqdadır. Həcmi II+42 vərəq, ölçüsü 20,6x14,4(14,2x8,1) sm, sətir 

sayı 15, xətti nəsx, kağızı üzüm salxımı filigranlıdır. Sərlövhəsi ve ilk iki cədvəli 

təzhibli, başlıqları ve cədvəlləri qırmızı mürəkkəblədir. Vərəqləri rütubət lekelidir. 

Qara meşin cild içərisindədir.  





ﻦﺤﻳرﺎﺗ مﺪﻳد رﺎﻔآ ﺮﻜﺸﻟ بورﺎﻘ

     

ﺮﻐﻠﺑ

ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ىﺪﻟا ﻰﻨﺳ ﻪﻌﻠﻗ دﺁ

                    

 

 

Çıqarub ləşkəri-küffar dedim tarihini,   Belqrad qələsini aldi Məhəmməd Paşa 

beytiylə sona çatmaqdadir. Divana 127 qəzəl, 3 təxmis, 1 qıtə, 4 tarix daxildir. 38a 

vərəqində Koca Raqib Paşanın Sultan Mustafa ilə bir münazirəsi vardır. Fahri Bilge 

varislerinden satın alınmıştır (№496). 

7.

 

.ناﻮﻳد . ﺎﺷﺎﭘ  ﺪﻤﺤﻣ  ﻪﺟﻮﻗ  ،  ﺐﻏار    Raqib,  Koca Mehmed Paşa Divanının  A. 



438 şifrli bu nüsxəsi 

ﺎﻜﺑ زار ﺶآ ﻩدﺮﭘ بدا ﻪﺴﻟوا رﺪﻘﻧ

              

ﺎﻜﺑ زﺎﻤﻏ ﻪﻠهﺁ رﻮﻟوا ﻢﻜﺷا ﻰﺧﻮﺷ 

         

 

Nə qədər olsa ədəb pərdəkeşi-raz bana,   Şuxi-əşkim olur ah ilə ğəmmaz bana 

beytiylə başlamaqdadır. Həcmi 37 vərəq, ölçüsü 21,4x12,7(15,5x7,7) sm, sətir sayı 

17, xətti təliq, kağızı filiqranlıdır. Sərlövhə və cədvəllər təzhibli, cildi albalı rəngli 

meşindir.  

ا

ﺰﻤﻠآ ﺮﻴﻐﺗ ﻪﻠﻳا ﻩزور ﻪﺳ لﺎﺒﻗ

     

رﻮﻌﺷ بﺎﺑرا ﺰﻤﻠﻳا ﻂﺒﺣ ﻩد ﻪﺴﻟوا ﺖﺴﻣ

                  

 

İqbal isə ruzə ilə təğyir gəlməz,       Məst olsə də həbt eyləməz ərbabi-şəvur 

beytiylə sona çatmaqdadır.Tərkibində 137 qəzəl, 3 təxmis, 5 tarix ve 1 qitə vardır. 

Ali Özsoydan satın alınmışdır (№ 497). . 



8.

 

 ناﻮﻳد. ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ، ﺐﻏار  Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanının 



A. 2703/2 şifrli nüsxəsi  

مﺎﻴﺻ ﻩﺎﻣ ﻞﻴﺴه ﻮﻳ ىﺪﻠآ ﻪﻠﺘﻋﺮﺳ ﺐﺠﻋ ﻪﻧ

     



ﻮﺒﻠآ شﺎﺑﺮﺑ ىﺪﻜ

پ

مﺎﺠﻟا ﻩداﺪﻐﺑ ءﻩﺪﻠﺑ 

         

 

 

Nə əcəb sürətilə gəldi yu həsil (?) mahi-səyam, 

Çəkdi bir baş gəlüb bəldəyi-Bağdadə ləcam 


 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



295

beytiylə başlamaqdadır.Həcmi 5b-45b vərəqlərini  əhatə edir, ölçüsü 23x13,5 

(18,2x7,5) sm, sətir sayı21, xətti təliq, kağızı madalyon filigranlı, Katibi İbrahim b. 

Hamedarzadə Mehmeddir. İstanbulda Raqib Paşa kitabxanasında yazılmışdır. 

Mehrabiyyə ve cədvəllər qızıl suyu ilə bəzənib. Arxası təmir görmüş, qəhvə rəngli 

meşin cild içərisindədir.  



 رﻮﺴﻨﻣﺮﺣ كاردا ءﻪﻠﻌﺷ



ﺎﻜﺑ رﺪﺗوﺮ

     

ﺎﻜﺑ رﺪﺘﺋﺎﻧد نﺎﻣﺎﺳ بﻼﻴﺳ وﺮﺑﺁ

                    

 

Şöləyi-idrak hərmənsuzi-sərvətdir bana,   Abü seylabi- saman dinatayətdir bana 

beytiylə bitir. Divan 2 qəsidə, 160 qəzəl, 1 müxəmməs, 8 qitə, 5 təxmis və 1 

mürəbbe və müfrədatdan ibarətdir. Vərəq 46a-47b-də Nabidən, 46a-b-də Sabitən 

müvafiq olaraq hər birindən 1 qəzəl, 47a-da Nesibdən müxəmməs, 48b-də təxmisi- 

Nabi, 49b-də “Müxəmməsi- Nahifi qəzəli- Hafız Şirazi”, 50b-də “Nəzireyi- Şani”, 

51a-da “Gufteyi- Baki dər haleti- nezi

c

”, 51a-b-də Rahidən 7 qəzəl, 52a-da 



Xaqanidən iki qəzəl, 52b-də  Nəfidən qəzəl, 53a-da Şəhidi,  İsməti və  Məntıqidən 

qəzəllər, 53b-də Sübhi və Nabidən qəzəl, 54a-da Ruhi və Füzulidən, 54b-də Fasihi 

ve Şaridən qəzəllər vardır (№ 498).  

9.

 

ناﻮﻳد . ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ، ﺐﻏار  Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanının  



A.3280/1 şifrli bu əlyazma nüsxəsi 

ﺒﺣ



شرﺪﻘﻟا ﺔﻠﻴﻟ ﺪﻤﺻ ﺐﺷ ﻩﺪﻨﺧﺮﻓا 

      

ﺆﺸﺒﻣ 

ﺪﻴﻋ مﺎﻳا راﺰه ﺶﺤﺒﺻ ﺮﺳ دﺮآ 

              

 

Həbz afər xündə şəbi-sədr leyləti-l-qədrəş, 

 Mibşuyi kərd sər səbəş hezar əyyami-eşq 

beytiyle başlamaqdadır. Raqib Divanı  əlyazmanın100b-149b vərəqlərindədir, 

ölçüsü 20,5x12(15x8,5) sm, sətir sayı15, xətti nəsx, kağızı sütün filigranlıdır. Ön 

cild qapağı qopuq, arxası qəhvə rəngli meşin, əbru kağız qablı bir cild içərisindədir.  



رد ﻩﺪﻣﺮﺑزا ﺮهد ءﻪﻣﺎﻧزﺁر ﻒﻴﻟﺄﺗ

                                              

 

“Talifi-raznaməyi- dəhr əzbərimdədir” mısrası ile bitməkdədir. Divana 6 qitə, 162 

qəzəl, 3 müxəmməs və 1 qəsidə daxildir. Ali Koçak Esenden satın alınmıştır (№ 

499). 


10.

 

 ناﻮﻳد  .ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ، ﺐﻏار Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanının  

bu nüsxəsinin şifri A. 5264/1 –dir. 

ﺎﻜﺑ زار ﺶآ ﻩدﺮﭘ بدا ﻪﺴﻟوا رﺪﻘﻧ

              

ا ﺊﺧﻮﺷ 

ﺎﻜﺑ زﺎﻤﻏ ﻪﻠهﺁ رﻮﻟوا ﻢﻜﺷ

         

 

Nə qədər olsa ədəb pərdəkeşi-raz bana,   Şuxiyi-əşkim olur ah ilə ğəmmaz bana 

beytiylə başlamaqdadır. Həcmi 1b-32a vərəqlərini  əhatələyir, ölçüsü 23x15(15x9) 

sm, sətir sayı19, xətti təliq, kağızı  hərf filigranlıdır . Cildi ətrafı dağılmış, arxası 

təmir görmüş qəhvə rəngli meşindir. 

 زﻮﺳ ﻰﻨﻣﺮﺧ كاردا ءﻪﻠﻌﺷ



ﺎﻜﺑ رﺪﺗوﺮ

     

ﺎﻜﺑ رﺪﺘﺋﺎﺗو نﺎﻤﺳ بﻼﻴﺳ بﺁ

                    

 

Şöləyi-idrak hərmənsuzi-sərvətdir bana,   Abü seylabi- saman dinatayətdir bana 

beytiylə sona yetmkdədir. Tərkibində 130 qəzəl, 3 təxmis, 8 qitə, 1 müfrəd və 3 

mtlə yer alıb. Birinci vərəqdə farsça beyitler, ikinci vərəqdə Nuri, Sıdki və, 

Müştaqtan şeirlər vardır. Bülent Ateşdən satın alınmışdır ( № 500) .  

11.

 

  

 ناﻮﻳد  .ﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ، ﺐﻏار  Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanının  



bu nüsxəsi A. 6253 şifri altında saxlanılmaqdadır. 

ﻰﻧﻻﻮﺟ ﻩدﺮﺧ ﻢﻨﻳﺮﻓﺁ ﺮﺤﺳ ﻪﺠﻧﺪﻳا

     

ﻰﻧﺎﻣ تﺮﺴﺣ غاد ﻰﺳوﺎﻃ ﺮﺑ ﺶﻘﻧ رﻮﻟوا

               

 

Edincə xaməyi-sehri- afərinəm xürdə cevlani, 

Olur nəqşi hər tavusi-daği-həsrət mani  

beytiylə başlanır. Həcmi 32 vərəq, ölçüsü 25x16,5(19x11 )sm, sətir sayı 22, xətti 

təliq, kağızı filiqranlıdır. Arxasıı meşin, kağız qablı cild içərisindədir.  


 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



296

ﻰﻨﺨﻳرﺎﺗ ىﺪﻳد ﺐﻏار ﻰﺳ ﻩﺪﻨﺑ ىﺮﺼﻋ رﺪﺻ

     

ﻰﻔﻄﺼﻣ نﺎﻄﻠﺳ ﻩﺎﺷ ىﺎﻨﺑ ﺎﻨﻋر ﻊﻣﺎﺟ

          

 

 

Sədri-əsri bəndəsi Raqib dedi tarixini,Cameyi- rəna binayi Şahi Sultan Mustafa 

beytiylə sona çatır. Divanda 2 qəsidə, 4 tarix, 147 qəzəl, 4 təxmis, 6 rübai, 4 mətlə, 

2 qitə vardır. Hilmi Mert Türkməndən satın alınmıştır (№ 501).  



12.

 

 ناﻮﻳد .دﺎﺷﺎﭘ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺟﻮﻗ ، ﺐﻏار  Raqib, Koca Mehmed Paşa Divanının 

bu əlyazması A. 8073 şifrlidir.  

ﻰﻧﻻﻮﺟ ﻩدﺮﺧ ﻢﻨﻳﺮﻓﺁ ﺮﺤﺳ ءﻪﻣﺎﺧ ﻪﺠﻨﻳﺪﻳا

     

 ﺶﻘﻧ رﻮﻟوا



ﻰﻧﺎﻣ تﺮﺴﺣ غاد سوﺎﻃﺮ

           

 

 

Edincə xaməyi-sehri- afərinəm xürdə cevlani, 

Olur nəqşi pür tavusi-daği-həsrəti mani  

beytiyle başlamaqdadır. Həcmi 44 vərəq, ölçüsü 21,2x14(14,5x7) sm, sətir sayı15, 

xətti təliq, kağzı  hərf filigranlıdır. Başlıqlar və  cədvəllər qırmızı mürəkkeblədir. 

Cildsizdir. 



 زﻮﺳ ﻦﻣﺮﺣ كاردا ﻪﻠﻌﺷ



ﺎﻜﺑ رد توﺮ

     

 نﺎﺳ بﻼﻴﺳوﺮﺑﺁ

ذ

ﺎﻜﺑ رﺪﺘﺋﺎﻣ

                    

 

 

Şöləyi-idraki hərmənsuzi-sərvətdir bana,  Abi-ru seylabi saman dinatayətdir bana 

beytiylə bitir.Divanda 1 qəsidə, 6 tarix, 3 təxmis, 133 gəzəl, 7 rübai və 4 mətlə 

vardır. Vərəq 44a-da ”Muribu’l-İzhar”la,44b-də Şeyh İbn Hasan et-Tusinin “Risa-

leyi- Mamule fi’-l-Aruz” şerhi ilə bağlı təqrizlər ( Təqriz - bir əsər haqqında yazılan 

rəy, resenziya - A.Z.-M.) vardır. Ömər Suat Zapçıdan satın alınmıştır (№ 502).  

     Haqqında bilgi verdiyimiz bu 12 nüsxədən yalnız 4-ünün köçürülmə tarixi 

məlumdur,digər 8-i isə tarixsizdir.Tarixi məlum nüsxələr 1734, 1758, 1769, 

1786/87-ci illərə aiddir ki, bunlardan 2-si hələ müəllifin sağlığında köçürülmüşdür. 

Əlavə etmək yerinə düşər ki, Raqib Paşa Divanı  əlyazmaları  ən çox İstanbulda 

mühafizə olunmaqdadır. Həmin nüsxələrlə bağlı  əldə etdiyimiz bilgiləri ayrıca 

təqdim etməyin daha müvafiq olacağını düşünürük. 

       

Ədəbiyyat 



 

1.  Baykal Bekir Sıtkı. Rağib Paşa. İA, IX, İstanbul, 1964. 

2.  Bursalı M. T. Osmanlı müelliflleri,c. II,İstanbul,1333. 

3.  İstanbul Kitaplıkları Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu, c. III,İstanbul,1959.  

4.  Karahan A. Rağib Paşa, İslam Ansiklopedisi, c. IX, İstanbul, 1964. 

5.  Kocatürk V.M.. Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara, 1964. 

6.  Milli kütüphane yazmalar kataloğu (Türkçe divanlar), c. VI, Ankara,  2001. 

7.  Raqib,  Koca Mehmed Paşa. Divan, Ankara Milli kitabxanası: A. 1632/3; F. B. 

196; A. 1632/3; A. 7254/2; F. B. 294/2; F. B. 355 ; A. 438; A. 2703/2; 

A.3280/1; A. 5264/1; A. 6253 ; A. 8073.  

8.  Sami Ş. Kamusu-l- Alam, İstanbul,1308, III. 2247; 

9.  Süreyya M. Sicilli- Osmaniyye,İstanbul,1911, II. 358; 

10.  Ziya Paşa. Harabat, İstanbul, 1292. 

 

Айгуль Зульфугарова-Мусаева 



Списки рукописей "Дивана" Коджи Рагиба Паши в Анкаре 

Резюме 


 

 

Kоджа Мехмет Рагиб являлся личностью, поспособствовавшей в XVIII 



веке достижению высокого положения Османов, их научных возможностей и 

 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



297

успехов в литературе. Рукописи прозаика, поэта, переводчика, творившего на 

трех языках Рагиба Паши глубоко запечатлелись в истории, а копии некото-

рых  из  них,  которые  считаются  автографами - это  "Тахгиг  и  Товфиг", "Са-

финатиль-Рагиб", "Маджмуа", " Муншаат"  другие  произведения,  в  особен-

ности "Диван"а, хранятся в разных уголках мира, в большей мере рукописных 

сокровищницах Турции. 

 

В  национальной  библиотеке  Анкары  были  выявлены  12  копий  "Дива-



ни-Рагиб".  В  статье  представлены  короткие  научно-палеографические  опи-

сания - объем,  дата  переписки,  количество  строк,  разновидности  почерка  и 

бумаги,  переплет,  переписчики,  количество  стихов  в  их  составе  в  соответс-

твии с жанрами, начальный и конечный бейты этих рукописей. 

 

Aygul Zulfugarova-Musayeva 



Ankara`s copies of manuscripts "Divan" of Goji Ragib Pasha 

Summary 


 

 

Goja Mehmet Raghib was a person contributed in the XVIII century to 



achieve a high position Ottomans, their scientific advances and success in the 

literature. Manuscripts of novelist, poet and translator Ragib Pasha, who created in 

three languages,  deeply etched in history. And copies of some of them which are 

considered autographs - is "Tahgig and Tovfig", "Safinatil-Raghib", "Majmua", 

"Munshaat" and other works, in particular the "Diwan", are stored in different parts 

of the world, are more in treasures of manuscripts in Turkey. 

 

In the Ankara`s National Library were revealed 12 copies of "Divani- 



Raghib". In the article presents the short scientific- paleographical descriptions -

volume, date of rewriting, the number of lines, varieties of handwriting and paper, 

binding, copyists, the number of verses in their composition taken into account the 

genres, starting and ending beyts these manuscripts. 

 

Rəyçi:            Tahirə Həsənzadə 



                   tarix üzrə elmlər doktoru 

 

 



 

Filologiya  məsələləri – №3, 2014

 

 



298

ŞÜKUFƏ VƏLİYEVA 

Gəncə Dövlət universiteti 

e-mail: shukufe_1987@.gmail.com   

 


Yüklə 4,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin