Fəlsəfə sözün həqiqi mə‟nasında həyat deməkdir. Buna görə də,
əsl fəlsəfi düşüncə mücərrəd sxem və stereotiplər ilə bir araya sığmır.
Təsadüfi deyildir ki, onu «dövrün mə‟nəvi cövhəri», «dövrün özünü
dərki» adlandırırlar. Böyük alman filosofu Hegel göstərirdi ki, «fəlsəfə
fikirlərdə mənimsənilən dövrdür»
2
.
Ilk nəzərdə belə görünə bilər ki, bu və ya digər konkret peşə və ixti-
sas üzrə biliklər və gündəlik təcrübə, həyatı öyrənmək üçün kifayətdir.
Əslində isə dünyanın sirrləri son dərəcə mürəkkəb və əsrarəngizdir. Həyat
son dərəcədə mürəkkəb, burada gedən proseslər çox ziddiyyətli və
rəngarəngdir. Onları anlamaq üçün, inkişafın meylləri və perspektivlərini
düzgün müəyyənləşdirə bilmək üçün geniş erudisiyaya, çoxtərəfli fəlsəfi
biliklərə malik olmaq zəruridir. Buradan aydın olur ki, insanın praktiki
fəaliyyəti və mədəni həyatının əsasında duran dünyagörüşü problemlərinin
izahında fəlsəfənin rolu misilsizdir.
Beləliklə fəlsəfəni öyrənməyin əhəmiyyəti nədir? və o insana nə ve-
rir, suallarına aşağıdakı konkret cavabları vermək olar:
1. Fəlsəfə insanın malik olduğu biliklər sisteminin, dünyanın elmi
mənzərəsinin bünövrəsidir. O həm də cəmiyyətdə normal mə‟nəvi mühi-
tin, insanın mə‟nəvi dünyasının formalaşmasına kömək edir, mühüm
tərbiyəvi əhəmiyyətə malikdir.
2. Fəlsəfənin əsaslarına yiyələnmiş adam istənilən elm sahəsində
uğurlu fəaliyyət göstərə bilir.
3. Fəlsəfə digər elmlərin optimal inkişafına kömək edir, onlarda baş
verən metodoloji çətinlikləri aradan qaldırır.
4. Fəlsəfə insanı idrak nəzəriyyəsi ilə silahlandırır, yə‟ni gerçəkliyi
mə‟nəvi mənimsəməyin yollarını və vasitələrini müəyyənləşdirir.
5. Fəlsəfəni bilən adamda düzgün məntiqi təfəkkür formalaşır, o
həyatı tənqidi və yaradıcı surətdə öyrənir.
Ilkin fəlsəfi tə‟limlərdə təbiətin, dünyanın yaranması və quruluşu
haqqında təsəvvürlər əsas yeri tuturdu. Yəni, təbiət fəlsəfəsi, naturfəlsəfə
hökmran mövqeyə malik idi. Sonralar zaman keçdikcə insanların ictimai
həyatı, siyasi quruluşu və hüquqi qaydaları ilə əlaqədar məsələlər də
fəlsəfənin obyektinə daxil edilməyə başladı. Tezliklə insan, onun təbiəti,
zəka və hissləri, idrakı, din və incəsənət də fəlsəfi düşüncələrin əhatə
dairəsinə cəlb olundu. Beləliklə təbiət, ictimai həyat, bütövlükdə dünya ilə
1
Декарт Р. Избранные произведения. М.,1950, с.412.
2
Гегель Г. Философия права. М.,1990, с.55.
9
insan arasındakı mürəkkəb qarşılıqlı münasibətlərin təhlili fəlsəfənin əbədi
mövzularına çevrildi.