müasir metodları və vasitələrinin vəhdətdə tətbiqi prinsipi;
• mütəxəssis hazırlığının cəmiyyətin tələblərinə, dövlətin
mənafeyinə, konkret fəaliyyət sahəsinin ehtiyaclarına uyğunluğu
prinsipi.
150
ümumiyyətlə, hər bir ali məktəb müəllimi öz pedaqoji
fəaliyyətində belə bir ideyam əsas götürməlidir ki, təlimin
prinsipləri bir tərəfdən elmin, xüsusən də pedaqogikanın və
didaktikanın inkişafı, digər tərəfdən dövrün, sivilizasiyanın
tərəqqisi ilə əlaqədar daim inkişaf edir,, zənginləşir və təkmilləşir.
ƏSAS MÜDDƏALAR
Akademik pedaqogikanın müstəqil bir sahəsini təşkil edən
ali məktəb didaktikası müasir dövrdə sürətlə inkişaf edən
nəzəri-normativ və tətbiqi bir elmdir.
Ali məktəb didaktikası pedaqogikanın və digər elmlərin
nailiyyətlərinə istinadən özünün nəzəri və konstruktiv
funksiyalarını müvəffəqiyyətlə həll edir: ali təhsil prosesinin
struktur və məzmun elementlərinin xarakteristikalarını, ali təhsil
müəssisəsində pedaqoji prosesin qanunauyğunluqlarını, didaktik
münasibətləri, yeni təlim texnologiyalarını öyrənir, təhsilin
məzmununu yeniləşdirmək, təlim vasitələri və metodlarının
səmərəliliyini artırmaq istiqamətində dərin elmi tədqiqatlar aparır.
Ali məktəb didaktikası özünün təhsil, öyrətmə fəaliyyəti,
öyrənmə fəaliyyəti, təlim, təhsilin məzmunu, didaktik münasibətlər
kimi bir sıra spesifik kateqoriyalara malikdir. İntensiv inteqrasiya
prosesləri ilə əlaqədar olaraq didaktika digər elmlərin «sistem»,
«element», «struktur», «funksiya», «formalaşdırma», «dinamik
sistem»,- «əks əlaqə» və digər anlayışlardan istifadə edərək özünün
termmologiya ■ anlayışlar sistemini daim təkmilləşdirir.
151
Ali məktəb didaktikastnm tədqiqat obyekti və predmeti nədir?
Ali məktəb didaktikasının funksiyaları hansılardır?
^ Ali məktəb didaktikasının terminologiya - anlayışlar sistemi haqqında
danış.
Ali məktəbdə təlim prosesinin mahiyyət və hərəkətverici qüvvələri
haqqında danış.
<3> Ali məktəbdə təlimin prinsipləri hansılardır?
<3> İxtisasınızla bağlı bir neçə mühazirəni diqqətlə izləyin və mühazirəçinin
hansı didaktik prinsiplərə əməl etdiyini müəyyənləşdirin.
m
03
m
03
m
m
m
03
B.:
Kazımov N. Ali məktəb pedaqogi-
kası. B., Nicat, 1999.
Bəşirov B. Ali məktəb didaktikası.
B., APU, 1992.
Paşayev Ə., Rüstəmov F. Pedaqo-
gika. Yeni kurs. B., «Çaşıoğlu», 2002.
Əhmədov B., Rzayev A. Pedaqogikadan mühazirə konspektləri
Maarif, 1983.
Talıbov Y., Ağayev Ə., İsayev İ., Eminov A. Pedaqogika. B., 1993.
Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə,Ə. Psixologiya. B.:Çinar-Çap, 2002.
Rüstəmov F. ADPU-nun ümumi pedaqogika kafedrasında ali məktəb
pedaqogikası ilə bağlı aparılan tədqiqatlar haqqında. ADPU-nun
professor-müəllim heyətinin 62-ci elmi konfransının materialları. 111
buraxılış. B., 2002.
Rüstəmov F. Azərbaycanda pedaqoji terminologiyanın inkişaf
tarixindən. B., «Elm», 1997.
rienarornKa
K
ncuxonorajı Bbicuıen
UIKO
/
IW
(
OTB
. pea. M.B.BynanoBa-
TonopKOBa). P
OCTOB
H/jJ.ıcPeıiHKC,
2002.
Sitarov V.A. Didaktika. M., 2002.
152
VI
FƏSIL
TƏHSİLİN MƏZMUNU VƏ ONUN
TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİNİN PEDAQOJİ ƏSASLARI
6.1. ALİ MƏKTƏBDƏ TƏHSİL
PROSESİNİN MƏZMUNU
Tahsil prosesinin məzmunu
- ihisLy ıı^ıvi öyr.nnt,-)k sualımı
veribn konkret cavabdır. Ən ümumi halda, lohsilin məzmunu
müəyyən tip tədris müəssisəsində öyrənilmək üçün seçilmiş bilik,
bacarıq və vərdişlər sistemidir.
Ümumi təhsil gəncin ahəngdar inkişafını təmin edir, idrak
maraqlarını, təfəkkürünü formalaşdırır, əməyə və sosial həyata
hazırlığını təmin edir. Təlim məqsədlərini reallaşdırmağa imkan
verən təhsilin məzmunu kateqoriyası həm bütövlükdə cəmiyyətin,
həm də ayrı-ayrı insanların gündəlik və perspektiv tələbatlarına
cavab verməlidir. Məhz cəmiyyətin və onun üzvlərinin tələbatları
müxtəlif tipli, müxtəlif səviyyəli tədris müəssisələri üçün təhsilin
məzmununu modernləşdirməyə imkan verir.
Beləliklə, tahsilin mdzmunu
deyilərkən, elə bilik, bacarıq və
vərdişlər sistemi başa düşülür ki, o, təhsil alanın ümumi inkişafını
təmin etsin, intellektual, emosional, iradi və etik sferalarını inkişaf
etdirsin, elmi dünyagörüşünü formakı.şdır- sın, müstəqil həyata,
istehsal əməyinə hazırlasın.
Təhsilin məzmunu tədris müəssisəsinin tipinə və onun
qarşısında duran təhsil-tərbiyə məqsədlərinə görə müəyyən edilir.
Digər tərəfdən, təhsilin məzmunu müəyyənləşdirilər- kən, konkret
tarixi dövrün inkişaf səviyyəsi və perspektiv istiqamətləri. dövlətin
mənafeyi, cəmiyyət üzvlərinin tələb və maraqları nəzərə alınır.
Təhsilin məzmunu problemi tarix boyu həmişə çox k,əs- kin
nəzəri, ideya-siyasi diskussiya doğurmuşdur. Biri-biri ilə mübarizə
aparan qüvvələr öz ideologiyası ilə məktəbə, bu yolla bütövlükdə
cəmiyyətə təsir göstərməyə çalışmışlar, Bu isə təsadüfi deyil. Hər
ifır xalqın, lıər bir ölkənin mədəni
133
inkişaf səviyyəsi, elmin və texnikanın tərəqqisi, gənc nəslin əmək
həyatına hazırlığı, ölkə təsərrüfatının müxtəlif sahələri üçün kamil
mütəxəssislərin yetişdirilməsi və həyati əhəmiyyətli problemlərin
həlli təhsilin məzmunu ilə' reallaşdırılır. Bu, təhsilin məzmununun
son dərəcə mühüm qanunauyğunluğudur.
Digər sistemlərdən törəyən və onlardan asılı olan təhsilin
məzmunu sisteminin formalaşdırılması mürəkkəb və ziddiyyətli
prosesdir və onun müəyyənləşdirilməsinə təsir göstərən digər
sistemlərin prioritetlərindən asılıdır. Təhsilin məzmununun
formalaşmasına həlledici surətdə təsir göstərən sistemlər
aşağıdakılardır:
• sosial tələblər sistemi;
• şəxsi tələblər sistemi,
• sosial və elmi nailiyyətlər sistemi;
• məqsədlər sistemi;
• pedaqoji imkanlar sistemi və s.
Bunu sxematik olaraq belə göstərmək olar;
Təhsilin məzmununda iki aspekt nəzərə alınır: h,r\;>n' və
nüHi. Bu, təhsilin məzmunu modernləşdirilərkən nəzərə alınan
mühüm prioritetdir.
Təhsilin məzmununun müəyyənləşdirilməsinin ümumi
əsasları aşağıdakılardır:
• humanitarlaşdırma;
• diferensiasiya:
• inteqrasiya;
• yeni informasiya texnologiyaları;
• yaradıcı şəxsiyyətin formalaşdırılması.
Təhsilin məzmunu çox komponentli, mürəkkəb sistem olub,
bir sıra struktur elementlərindən ibarətdir. Bu struktur elementlərinə
diqqət yetirək.
• Tabht, c^miyyat, tafəkkiır, texnika, faaliyyat qaydaları
haqqında hilikhr.
Biliksiz heç bir məqsədəuyğun fəaliyyət mümkün deyil.
Aydındır ki, bəşəriyyətin tarix boyu qazanmış olduğu biliklər çox
zəngin və müxtəlifdir. Bu 'məzmunu bütövlükdə cəmiyyət
mənimsəyir, hər bir fərd isə yalnız «kiçik bir hissə»ni mənimsəyir.
Təhsilin məzmununu elə seçmək lazımdır ki. bu «kiçik hissə»
müxtəlif elm sahələrini əhatə etməklə yanaşı, konkret elm sahəsini
daha dərindən öyrənməyə, ictimai, sosial, əmək, ailə-məişət
həyatına fəal surətdə qoşulmağa imkan versin. Bununla əlaqədar
olaraq, təhsilin məzmunu aşağıdakı biliklər blokunu əhatə etməlidir:
• elmləri və ya hər hansı bir konkret elmi;
• həyat və məişət hadisələrini dərk etmək imkanı verən
terminologiya sistemini, kateqoriya və anlayışları;
• elmi faktları və obyektiv aləmin faktlarını (faktlarla tanış
olmadan elmin qanun və qanunauyğunluqlarını dərk etmək, nəyisə
əsaslandırmaq, sübut etmək mümkün deyil. Bunsuz əqidənin
inkişafı da qeyri-mümkündür);
• gerçəkliyin müxtəlif cisim və hadisələri arasındakı əlaqə
və asılılığı əks etdirən qanun və qanunauyğunluqları;
• elmi nəzəriyyələri;
155
• şəxsiyyətin real aləmə münasibətlərini, icieallanm,
fəaliyyətinin istiqamətlərini, psixoloji durumunu müəyyən edən
elmi və sosial ideyaları; .
• elmin tarixini;
• elmi idrakın metodlarım;
• aksioloji bilikləri (dəyərlər və münasibətlər haqqında
bilikləri).
Biliyin qeyd olunan bu blokları təhsil alanlara müxtəlif
əlaqələrdə və kompleks şəkildə təqdim olunur, müxtəlif formalar və
metodlar vasitəsilə mənimsədilir. Müvafiq nəzəri biliklərin
mənimsənilməsi təhsil alanların dünyagörüşünü for
malaşdırır,
dünyanı dialektik-materialist tərzdə dərk etməyə
imkan verir,
intellektual və praktik fəaliyyətə hazırlayır.
• Konkret faaliyypt növbrinin isasını t
3
!}kU edən
intellektual
ı
>,7
praktik bacarıq vo vardişbr sistemi
Hər bir təhsil alan nəzəri bilikləri mənimsəməklə yanaşı, həm
də onların tətbiqi bacarıqlarına və vərdişlərə yiyələnməlidir.
Np)z,')ri və praktik, ümumi və spesifik (xüsusi) hacanq və
v.vdiskv ayırd edilir.
Elə bilik və bacarıqlar var ki, onlar yalnız bilikləri tam
mənimsədikdən sonra formalaşır. Elə bacarıqlar var ki. onlar nəzəri
biliklərin
mənimsənilməsi
üçün
yol
açır
(məsələn,
konspektləşdirmə, icmal, referat, annotasiya, tezis, rəy yazmaq,
mövzunu planlaşdırmaq, lüğət və məlumat kitabları ilə işləmək,
ədəbiyyat siyahısı hazırlamaq və s.).
• Yaradıcılıq tscriihosi
Təhsilin məzmununa bəşəriyyətin ictimai-praktik fəaliyyətdə
tarix boyu yaratmış olduğu yaradıcılıq təcrübəsi və onun əsas
əlamətləri haqqında biliklər daxil edilməli, hər bir təhsil alan şəxsdə
yeni problemləri həll etmək, ətraf aləmi yaradıcı surətdə dəyişmək
bacarığı formalaşdırılmalıdır.
İnsan əqlini ancaq biliklər sistemi ilə zənginləşdirmək,
bacarıq və vərdişlərlə silahlandırmaqla onda yaradıcılıq qabiliyyəti
inkişaf etdirmək mümkün deyil. Təhsilin məzmunu elə
modernləşdirilməlidir ki, o hər bir təhsil alanı müvafiq
156
bilik, bacarıq və vərdişlər sistemi ilə silahlandırmaqla yanaşı, oıuı
(təhsilalanı) həm də yaradıcı fəaliyyətə hazırlasın. Yaradıcı
fəaliyyətin əlamətləri aşağıdakılardır:
• məlum bilikləri və bacarıqları yeni şəraitə «köçürmək»;
• tanış situasiyada yeni problemi görə bilmək;
• obyektin yeni funksiyasını aşkar etmək:
• fəaliyyətin məlum qaydalarını kombinə etməklə yeni
ləaliyyəl növündə istifadə etmək;
• obyektin strukturunu - komponentlərini, mühüm və ikinci
dərəcəli elementlərini, onların əlaqəsini və s. aşkarlaya bilmək;
• alternativ (fransızca alternative:
latınca alter-
ikisindən biri deməkdir. Biri-birini istisna edən iki, ya daha çox
imkandan birini seçmək zərurəti) düşüncə tərzi - problemin
müxtəlif həlli yollarını tapmaq, müxtəlif cəhətlərini görmək və s.
Əlbəttə, yaradıcı fəaliyyətin bütün əməliyyatlar sistemini
qabaqcadan müəyyənləşdirmək mümkün deyil.
Müvafiq
əməliyyatlar yalnız fəaliyyət prosesində yaranır və tədricən
formalaşır.
• Miimisihsthr sistemi
İnsanın ətraf aləmlə münasibətlər sistemi onun intellektual
sferasının və tərbiyəlilik səviyyəsinin təzahürüdür. Ətraf aləmə
münasibət insanın biliklərindən, bacarıqlarından daha çox, onun
həyata, əməyə emosional münasibətindən, dəyərlərindən asılıdır.
İnsanın gerçəkliyə münasibəti, onun hiss və emosiyaları heç də
həmişə malik olduğu bilikləri, yaxud bacarıq və vərdişləri ilə
üst-üstə düşmür. Emosional mədəniyyət heç də həmişə təfəkkür
mədəniyyətinə uyğun gəlmir. Emosional mədəniyyət biliklərin
həcmi və sistemi ilə də ölçülmür. Hisslər, emosiyalar insanın
mürəkkəb və müxtəlifçalarlı münasibətlərini daha qabarıq və aydın
təzahür etdirir. Hiss və emosiyalar insan fəaliyyətinin son dərəcə
qüvvətli stimuludur, davranışının motivlərini müəyyən edən
157
həlledici qüvvədir. Odur ki, təhsilin məzmununci hisslərin,
emosiyaların tərbiyəsi kimi zəruri komponent daxil edilir.
Münasibətlər şəxsiyyətin nüvəsini təşkil edir. İnsanın başqa
adamlara və özünə, obyekt və hadisələrə, əməyə və s. bəslədiyi
münasibət onun şəxsiyyətini xarakterizə edir. Şəxsiyyətin mənlik
şüuru və ləyaqəti də nəticə etibarilə onun münasibətləri ilə müəyyən
olunur. Deməli, münasibətlər sistemi təhsilin məzmununun mühüm
komponentlərindən olub, təhsil alanın emosional mədəniyyətinin,
kommunikativ qabiliyyətinin inkişafını təmin edir.
• Ş^xsi ıımuı
Şəxsiyyətin tələb və arzularına uyğun gələn hər bir şey onun
üçün şəxsi məna kəsb edir. Bu, hər şeydən öncə, şəxsiyyətin hiss və
emosiyalarında, maraq və meylilərində, həyat mövqeyində,
psixoloji durumunda, sosial istiqamətində aydın ifadə olunur.
İnsan öz həyatında, ətraf aləmdə baş verən hadisələri bu və
ya digər baxımdan qiymətləndirir, ona öz münasibətini bildirir.
İnsan, sosial qrup və cəmiyyət üçün şəxsi və ictimai əhəmiyyət kəsb
edən, zəruri olan, tələbat və maraqlarma uyğun yələn, ehtiyaclarım
ödəyən hər şey dəyərdir. İnsanın bir şəxsiyyət kimi
formalaşmasında dəyərlərin rolu çox böyükdür. Buna görə təhsilin
məzmununa həm də aksioloji biliklər daxil edilməlidir
• Mədəniyyət
Hər bir gənc nəsil öz həyatını əvvəlki nəsillərin yaratdığı
mədəni mühitdən başlayır. Maddi və mənəvi mədəniyyətin müxtəlif
elementlərini mənimsəyən gənc nəsil onu daha artıq zənginləşdirir
və inkişaf etdirir. Bəşəriyyətin yaratmış olduğu maddi və mənəvi
nemətlərin məcmusunu əks etdirən mədəniyyətin bütün
elementlərini mənimsəmək qeyri-mümkündür. Lakin bütün
dövrlərin mədəniyyətləri üçün ümumi olan elementlər mövcuddur
və bu elementləri təhsilin məzmununa daxil etməklə iradi, əxlaqi,
estetik, emosional sferaları inkişaf etmiş mədəni insan tərbiyə
etmək mümkündür. İnsanın mədəni-səviyyəsi onun elmi biliklərə,
əxlaqi normalara, gerçəkliyin estetik təza
158
hürlərinə, cəmiyyətin sosial-siyasi ideallarına münasibətlərində
təzahür edir. Təhsilin məzmunu bilik, bacarıq və vərdisjləri
mənimsətmək, yaradıcılıq qabiliyyətlərini inkişaf etdirməklə
yanaşı, həm də insanın mədəni və tərbiyəlilik səviyyəsinin
inkişafını təmin etməlidir.
• Motivhrm davamlı sistemi
Motiv (latınca-hərəkətə gətirmək, itələmək deməkdir) -
insanın tələbatlarının ödənilməsi ilə əlaqədar olaraq onu fəaliyyətə
təhrik edən amildir. Motiv - insan üçün şəxsi məna kəsb edən və
fəaliyyətində müəyyənedici rol oynayan təhrikedici qüvvədir.
Motiv insanı fəaliyyətə təhrik etməklə yanaşı, həm də onun
fəaliyyətinin istiqamətini müəyyənləşdirir. Təhriketmə və
istiqamətləndirmə biri-birilə vəhdət təşkil edir və motivin əsas
funksiyaları kimi təzahür edir. Motivlər çoxdur. Tələbatlar kimi
motivlər də ierarxik quruluşa malikdir. Şəxsiyyət üçün şəxsi məna
kəsb edən, onun həyat perspektivlərini ifadə edən motivlər əsas
motivlər kimi meydana çıxırlar. Bunu əsas götürərək təhsilin
məzmununu elə modernləşdirmək lazımdır ki, insanın
dünyagörüşünü, maraqlarını, əqidə və ideallarını formalaşdırmağa
və
nəticə
etibarilə,
şəxsiyyətin
psixoloji
durumunu
istiqamətləndirməyə imkan versin.
• Fml lıpyat mövqeyi
Məhz təhsilin məzmunu mənimsənildikcə, şəxsiyyətin
fəaliyyət dairəsi tədricən genişlənir, o, öz həyat yolunu məq-
sədəuyğyn surətdə müəyyən edir, lazım olduqda həyal şəraitini
dəyişdirir, həyatın ən mürəkkəb situasiyalarında daxili inamına və
əqidəsinə uyğun hərəkət edir. Şəxsiyyət inkişaf etdikcə ictimai
münasibətlər sisteminə daha geniş daxil olur, insanlarla və ictimai
həyatın müxtəlif sahələri ilə əlaqələri genişlənir və dərinləşir.
Bunun sayəsində o, ictimai təcrübəyə yiyələnir, onu mənimsəyərək
öz sərvətinə çevirir. Şəxsiyyət ictimai həyatın müxtəlif sahələrinə
qovuşduqca daha çox müstəqillik kəsb edir. Bunu nəzərə alaraq
təhsilin məzmunu elə müəyyənləşdirilməlidir ki, o, təhsil alanlarda
fəal həyat mövqeyi formalaşdırsın.
159
Təhsilin məzmununu təşkil edən bütün struktur
komponentləri biri-birilə dialektik əlaqədədir. Bacarıqlar və
vərdişlər bu struktura daxil olan biliklər əsasında yaranır. Yaradıcı
fəaliyyət məlum bilik və bacarıqlara istinad etmədən mümkün deyil.
Tərbiyəlilik səviyyəsi davranışla bağlı bilik və bacarıqlarda özünü
göstərir. Motivlərin davamlı sistemi şəxsiyyətin psixoloji durumunu
istiqamətləndirir, dəyərlərini zənginləşdirir. Bütün bunlar məcmu
halında şəxsiyyətdə fəal həyat mövqeyi formalaşdırır.
Göründüyü kimi, təhsilin məzmununu, sadəcə elmlərin
əsaslarını (orta ümumtəhsil məktəblərində), yaxud konkret elmi
bilikləri (ali tədris müəssisəsində) öyrənmək, bacarıq və vərdişlərə
yiyələnmək prosesi kimi başa düşmək doğru deyil. Təhsilin
məzmunu müəyyən edilərkən (istər orta, istərsə də ali məktəblərdə),
onun bütün komponentləri və onların qarşılıqlı əlaqəsi nəzərə
alınmalıdır.
Olduqca mürəkkəb sistem olan təhsilin məzmunu:
təhsil-tərbiyə məqsədləri, iqtisadi, sosial və elmi-texniki
nailiyyətlər, sosial və şəxsi tələblər, mədəniyyətin inkişaf səviyyəsi
və digər yarımsistemlərdən yaranır və tədriclə təkmilləşərək təhsilin
prioritet məqsədlərini reallaşdırmağa imkan verir.
Ali məktəbdə təhsilin məzmununun ınüəyyənləşdirilmə- sinə
tədris materiallarının tələbələr tərəfəindən mənimsənilməsi
səviyyələri də əsaslı təsir göstərir.
Pedaqoji cəhətdən əsaslandırılmış, məntiqi şəkildə
modernləşdirilmiş və təhsil sənədlərində əks etdirilmiş tədris
materialları müəyyənləşdirilərkən üç nisbi müstəqil komponent
nəzərə alınmalıdır:
• məzmun komponenti;
• məntiqi komponent;
• psixoloji komponent.
Bu komponentlərin hər biri özünəməxsus məzmuna malikdir
və tədris fənninin predmeti, məntiqi, mənimsənilməsi strukturu,
təhlili, möhkəmləndirilməsi və aktuallaşdınlması formaları ilə
bağlıdır.
160
Ali təhsilin məzmununda baş verən dəyişikliklər müasir
dövrün təhsil tendensiyalarının nəticəsi kimi təzahür edir. Bu
tendensiyalar aşağıdakılardır;
Fundamental aspekt.
Bu aspekt öz ifadəsini aşağıdakı
müddəalarda tapır:
• aparıcı və universal biliklərin optimal mənimsənilməsinin
təmin edilməsi;
• qlobal, obyektiv, kompleks tədqiqatların nəticələrinin
təqdim edilməsi;
• tələbələrdə abstrakt (mücərrəd) və yaradıcı təfəkkürün
formalaşdırılması;
• tələbələrin emosional, iradi, mədəni sferalarının inkişaf
etdirilməsi.
Aəzən aspekt. Bu aspekt aşağıdakı müddəalarda ifadə
olunur:
• tədris
fənlərinin
nəzəri-metodoloji
əsaslarının
müəyyənləşdirilməsi;
• öyrənilən bilik sahələrinin əsas komponentlərinin
statusunun müəyyənləşdirilməsi;
• ali təhsilin məzmun strukturunun müəyyənləşdirilməsi.
Humanitar aspekt. Bu aspekt aşağıdakı müddəalarda öz
ifadəsini tapır;
• təhsilin məzmununun ümumibəşəri və ümumimədəni
komponentlərinin prioritet inkişafı;
• təhsilin tələbənin şəxsi yetkinliyini təmin etməsi;
• tələbənin özünü və dünyanı dərk etməsində, dünyanın elmi
mənzərəsinin formalaşmasında, insanın cəmiyyətlə qarşılıqlı
əlaqəsinin dərk edilməsində, bəşəri və milli dəyərlərin
mənimsənilməsində,
özünütəhsil
və
özünütəkmilləşdirmə
bacarıqlarının formalaşmasında humanitar fənlərin rolunun
gücləndirilməsi.
Humanist aspekt. Bu aspekt aşağıdakı müddəalarda ifadə
olunur.
161
• gələcək mütəxəssisdə humanist psixi emosiya forma-
laşdınlması;
• həyata, yaşayış tərzinə nikbin münasibət, onun mənasını
düzgün başa düşmək;
• tələbənin imkan və qabiliyyətlərinin maksimum inkişaf
etdirilməsi üçün real şəraitin yaradılması;
• tələbənin baxışlarına hörmət etmək, heç bir elmi
nəzəriyyəni, nöqteyi-nəzəri, ideyam məcburi qəbul etdirməmək.
Aksioloji aspekt.
Bu aspekt aşağıdakı müddəalarda öz
ifadəsini tapır:
• tələbələrdə bəşəri və milli dəyərlərə düzgün yanaşma tərzi
formalaşdırmaq;
• təlim-idrak fəaliyyətinə şüurlu münasibət yaratmaq;
• seçdiyi peşənin ümumi və xüsusi dəyərlərini anlatmaq;
3>3> Dostları ilə paylaş: |