Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
Yüklə 13,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İnternetdə: www.books.google.com 32
23 Yanvar - Xalq artisti, rəqqas Böyükağa Məmmədovun anadan olmasının 90 illiyi, (1927)
Azərbaycan milli rəqsinin əfsanəsi, Xalq artisti Böyükağa Məmmədov Bakı şəhərində anadan olub. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan Mahnı və Rəqs Ansamblında fəaliyyətə başlayıb. Burada rəqsin sirlərini öyrənən B. Məmmədov yaşıdlarından həm
rəqsi, həm
də həvəsiylə fərqlənib. Qısa zaman ərzində məharətli rəqqas olan Böyükağa Məmmədov bir sıra rəqs tamaşalarında iştirak etmişdir. B. Məmmədov 1960-cı ildə ―Cücələrim‖ rəqs ansamblına rəhbərlik etmişdir. Böyükağa müəllim ömrünün 80 ilini Azərbaycan rəqs sənətinə həsr edib. Bu illər ərzində 16 Əməkdar artist, 2 SSRİ Xalq artisti, eyni zamanda 2 Xalq artisti yetişdirib. Dünyanın 131 ölkəsində Azərbaycan incəsənətini layiqincə təmsil edib. Azərbaycan mədəniyyətinə verdiyi töhfələrə görə, sənətkar Xalq artisti və ―Əməkdar müəllim‖ fəxri adlarına layiq görülüb. B.Məmmədovun Azərbaycan rəqsinin inkişafı və təbliğində böyük rolu var. Xüsusilə ―Naz eləmə‖, ―Qaytağı‖ rəqslərini yüksək səviyyədə ifa etmişdir.
B.Məmmədov milli rəqs sənətimizin inkişafında xidmətlər göstərmişdir. O, ―Arşın mal alan‖ (1965) filmində rəqslərin quruluşunu (Əminə Dilbazi ilə) vermişdir. illər Bakı
Xoreqrafiya Məktəbində dərs demişdir. Tələbə və gənclərin Berlin (1951,qızıl medal), Varşava (1953) və Moskvada (1957) keçirilən Ümumdünya festivallarının laureatıdır.
33
90 illiyi, (1927-1999) Leyla Məhəd qızı Vəkilova Bakıda doğulmuşdur. Səkkiz yaşında Bakı Xoreoqrafiya Məktəbinə daxil olmuşdur. 1943- cü ildə məktəbi uğurla bitirən aktrisa Azərbaycan Dövlət Opera və
Balet Teatrının balet truppasına solist götürülmüşdür. 1945-1946-cı illərdə ixtisas səriştəsini təkmilləşdirmək, sənətkarlıq qabiliyyətini formalaşdırmaq məqsədi ilə iki il Moskva Xoreoqrafiya Məktəbində xüsusi kurs keçmişdir. Bakıya qayıdaraq Opera və Balet Teatrının aparıcı balet aktrisası olmuşdur. Tezliklə o, ən sanballı balet tamaşalarında qadın qəhrəmanların partiyalarını ifa etməyə başlamışdır. Onun zəngin yaradıcılığının ən parlaq yaradıcılıq qələbələrini təmin edən obrazlar dünya balet ulduzlarının da əsas repertuarlarını təşkil edir. Leyla Vəkilova klassik dünyəvi balet elementləri ilə milli rəqslərimizin hərəkət zərifliyini ustalıqla birləşdirə və onu öz ifasının estetik hüsnünə çevirə bilmişdir. Leyla xanım müxtəlif illərdə teatrın səhnəsində Gülyanaq (―Qız qalası‖, Əfrasiyab Bədəlbəyli), Odetta-Odilliya, Avrora, Mulla (―Sonalar gölü‖, ―Yatmış gözəl‖ və ―Şelkunçik‖, Pyotr Çaykovski), Pao Xoa (―Qırmızı lalə‖, Reynqard Qlier), Kitri (―Don Kixot‖ Lüdviq Minkus), Laurensiya (―Laurensiya‖, Aleksandr Kreyn), Zarema (―Bağçasaray fəvvarəsi‖, Boris Asafyev), Gülşən (―Gülşən‖, Soltan Hacıbəyov), Aişə, Sari (―Yeddi gözəl‖ və ―İldırımlı yollarla‖, Qara Qarayev), Şirin (―Məhəbbət əfsanəsi‖, Arif Məlikov), Jizel ("Jizel", Adolf Adan), Malvina ("Qızıl açar", Boris Zeydman), Qaraca qız ("Qaraca qız", Əşrəf Abbasov) partiyalarını ifa etmişdir. Azərbaycan milli balet sənətinin tərəqqisində və təkamülündə, beynəlxalq aləmdə tanınmasında göstərdiyi böyük xidmətlərə görə Leyla xanım Vəkilova 30 aprel 1955-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti, 26 aprel 1958-ci ildə Xalq artisti, 31 dekabr 1967-ci ildə SSRİ Xalq artisti fəxri adlarına layiq görülüb. Leyla xanım Vəkilova Polşada (1956, 1962, 1968), Suriyada (1960), Çexoslavakiyada (1964), Hindistanda (1965), Bolqarıstanda (1966), Fransada (1969, 1974), Macarıstanda (1973), İtaliyada (1976), Türkiyədə (1977, 1982), Tiflisdə və Almaniyada (1979), Nepalda (1981) ifaçı və baletmeyster kimi uzunmüddətli qastrol səfərlərində olub. 1959-cu ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan Ədəbiyyatı və İncəsənəti Dekadasında iştirak edib. Görkəmli balet ustası, milli səhnə mədəniyyətimizin nadir incilərindən olan Leyla Vəkilova 20 fevral 1999-cu ildə Bakıda vəfat edib. Məzarı Fəxri Xiyabandadır.
34
28 Yanvar - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Səfərov Cəlil Əziz oğlunun anadan olmasının 55 illiyi, (1962-1992) Cəlil Səfərov
Gürcüstan Respublikası Marneuli rayonunun Lejbəddin kəndində doğulmuşdur. Ailəlikcə Sumqayıt şəhərinə köçmüşlər. 1969-1977-ci illərdə buradakı orta məktəbdə təhsil almışdır. 1977-ci ildə C.Naxçıvanski adına
ali Hərbi
Litseyə qəbul
edilmişdir. 1980-cı ildə təhsilini başa vuraraq Vladiqafqaz Hərbi Raket-Zenit Komandirlər Məktəbinə daxil olmuşdur. 1984-cü ildən Qazaxıstanın Priozorsk və Balxaş şəhərlərində işləmiş, 8 il sonra Azərbaycana qayıtmışdır. Müdafiə Nazirliyinin təyinatı ilə Qarabağa ezam olunan təcrübəli zabit xidməti başa çatdıqdan sonra burada qalmışdır. Şuşa cəbhəsində dəqiq atəşlərlə erməni yaraqlılarının və canlı qüvvələrinin məhv edilməsinə başçılıq etmişdir. Cəlilin başçılığı ilə dəqiq top atəşləri nəticəsində ermənilər ağır itkilər vermişdir. 15 may 1992-ci il Şuşanın Turşsu-Zarıslı kəndi istiqamətində gedən döyüşlərdə xeyli düşmən yaraqlısı məhv edən cəsur zabit qəhrəmancasına həlak olmuşdur. Ailəli idi, iki övladı yadigar qalmışdır. Bakı şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 7 iyun 1992-ci il tarixli 833 saylı fərmanı ilə kapitan Səfərov Cəlil Əziz oğluna ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verilmişdir. Sumqayıt şəhərindəki 10 saylı məktəb qəhrəmanın adını daşıyır. Gürcüstan Respublikasının Marneuli şəhərində abidəsi ucaldılıb. Od ürəkli , od nəfəsli diyarımsan Ocağına canım qurban , Azərbaycan ! Əzilsən də , əyilməyən vüqarımsan Bu çağına canım qurban , Azərbaycan ! Savaşlardan alnıaçıq çıxan zaman Tarixlərə bağışladın neçə qurban. Hər qonşuda bir parçası əsir qalan Torpağına canım qurban , Azərbaycan ! Nəriman Həsənzadə
www.books.google.com
35
Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar 2 Fevral - Ümumrespublika Gənclər Günü, (1997) 4 Fevral - Ümumdünya Xərçənglə Mübarizə Günü, (2005) 7 Fevral - Beynəlxalq Təhlükəsiz İnternet Günü, (2004) 14 Fevral - Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri Günü, (1992) 14 Fevral - Beynəlxalq Kitabbağışlama Günü, (2012) 17 Fevral - Təmənnasız Xeyirxahlıq İfadəsi Günü 21 Fevral - Beynəlxalq Ana Dili Günü, (1999) 27 Fevral - Beynəlxalq Qütb Ayısı Günü Bu tarixi unutmayaq Xocalı faciəsinin 25-ci ildönümü- 26 fevral 1992-ci il Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətləri Dilçi alim Ağamusa Axundovun 85 illiyi, (01.02.1932 - 05.09. 2015) Memar Ənvər Qasımzadənin 105 illiyi, (12.02.1912 - 12.03.1969)
Yazıçı Meyxoş Abdullanın 55 illiyi, (02.02.1962) Yazıçı, tənqidçi Fazil Rəhmanzadənin 75 illiyi, ( 09.02.1942 ) Şair İsgəndər Etibarın 80 illiyi, (15.02.1937) Yazıçı Sabir Süleymanovun 80 illiyi, (17.02.1917 - 18.12.1979) Yazıçı, dramaturq Yusif Əzimzadənin 100 illiyi, (22.02.1917 - 06.03.1984) Tənqidçi, ədəbiyyatşünas Əmirxan Xəlilovun 80 illiyi, (23.02.1937)
İngilis yazıçısı Çarlz Dikkensin 205 illiyi, (07.02.1812 - 09.06.1870) Amerikalı fantast yazıçı Andre Nortonun 105 illiyi, (17.02.1912 - 17.03.2005) Rus yazıçısı Yekaterina Vadimovna Muraşovanın 55 illiyi, (22.02.1962) Venesiyalı dramaturq Karlo Qoldoninin 310 illiyi, (25.02.1707 - 06.02.1793) Fransız yazıçısı Viktor Hüqonun 215 illiyi, (26.02.1802 - 22.05.1885) İncəsənət Aktrisa Münəvvər Kələntərlinin 105 illiyi, (05.02.1912 - 05.02.1968) Rejissor, pedaqoq Lütfi Məmmədbəyovun 90 illiyi, (06.02.1927 - 01.02.2005) Memar Ənvər Qasımzadənin 105 illiyi, (12.02.1912 - 12.03.1969) İtalyan bəstəkarı Coakkino Rossininin 225 illiyi, (28.02.1792 - 13.11.1868)
Əkbərov Akif Abbas oğlunun 65 illiyi, (02.02.1952 -12.08.1992)
36
1 fevral 1997-ci ildə Respublika Gənclər Forumunun ildönümü münasibəti ilə gənclərin bir qrupunu qəbul edən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev "2 fevral - Azərbaycan Gənclər Gününün elan edilməsi haqqında" Sərəncam imzalamışdır. Həmin vaxtdan etibarən hər il 2 fevral Azərbaycanda Gənclər Günü kimi təntənəli şəkildə qeyd olunur. Azərbaycanda əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan dövlət gənclər siyasəti mövcuddur və indi həmin siyasət daha qətiyyətlə həyata keçirilir. Bu gün ölkəmizin hər yerində Azərbaycan gəncləri öz bayramlarını uğurlarla qeyd edirlər. Ulu öndərin gəncliyə və gənclərə etimadı indi öz təsdiqini tapmaqdadır. Bu gün ölkəmizdə gənclər siyasəti mahiyyət və keyfiyyətcə yeni mərhələsini yaşayır. Prezident İlham Əliyev ulu öndərin gənclər siyasətinə sadiqliyini öz qərarları ilə təsdiq edir. Gənclərin mənəvi inkişafı, vətənpərvərlik tərbiyəsi, xarici ölkələrdə təhsili, sosial müdafiəyə ehtiyacı olanların problemlərinin həlli istiqamətində görülən işlər, gənclər təşkilatlarının formalaşması və inkişafı üçün yaradılan şərait və imkan böyük diqqətin nəticəsidir. İndi ölkəmizdə dövlət qeydiyyatından keçən 170-dən çox gənclər təşkilatı fəaliyyət göstərir, minlərlə gənc lider yetişir.
Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyinin gördüyü işlər də diqqəti xüsusilə cəlb edir.
Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təşkilatlanması da uğurla gedir. Bu gün gənclərimiz Avropa və dünyanın otuzdan çox nüfuzlu beynəlxalq gənclər təşkilatında təmsil olunur və bununla da beynəlxalq gənclər hərəkatının fəal tərkib hissəsinə çevrilirlər. Beləliklə, Azərbaycanda gəncliyə dövlət qayğısı sabaha və uğurlara hesablanan bir siyasətdir, bu siyasət sağlam və intellektual nəslin formalaşmasına xidmət edir. Bütün bunlar isə Azərbaycan gəncliyinin sabahına daha böyük inamla baxmağa əsas verir. İnternetdə: www.books.google.com 37
Ümumdünya Xərçənglə Mübarizə Günü 2005-ci ildə Xərçəng Əleyhinə Beynəlxalq İttifaq (UİCC) tərəfindən təsis edilmişdir. Əsas məqsəd dünya ölkələrinin diqqətini bu qlobal problemə yönəltmək, onun nə dərəcədə təhlükəli olduğunu və mübarizənin yalnız birlikdə aparıldıqda səmərə verdiyini bir daha dünya ictimaiyyətinə xatırlatmaqdır. Əsas məqsəd ayrı-ayrı fərdlərin, təşkilat və hökumətlərin birgə fəaliyyəti ilə 2025-ci ilə qədər xərçəng və digər qeyri-infeksion xəstəliklər nəticəsində vaxtından əvvəl ölüm hallarının sayını 25% azaltmağın mümkünlüyünü göstərməkdir. Dünyada xərçəng xəstəliyindən hər il 7 milyondan çox insan həyatını itirir. Hazırda bu diaqnozla 20 milyon insan yaşayır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, 2030-cu ildə onkoloji xəstələrin sayı iki dəfə artacaq.
Beynəlxalq Təhlükəsiz İnternet Günü (İnternational Safer Internet Day) Avropa Komissiyasının qərarı ilə 2004-cü ildə təsis edilib. Bu əlamətdar hadisə dünyanın 60-dan çox ölkəsində müxtəlif şüarlar altında (―İnternet və uşaqlar‖, ―Qlobal şəbəkədə kibercinayət: qanunsuz kontentlərdən müdafiə‖, ―İnternet adi bir oyun vasitəsi deyil, İnternet bizim həyatımızdır‖ və s.) qeyd olunur. Tədbirlər qeyri- hökumət təşkilatı olan INSAFE (European Safer Internet Network - Avropa Təhlükəsiz İnternet Şəbəkəsi) tərəfindən koordinasiya edilir. INSAFE - Avropa Komissiyasının iştirakı ilə yaradılan milli təşkilatlar şəbəkəsidir. Təşkilatın əsas missiyası təhlükəsiz interneti təbliğ etmək, xüsusən də gələcək nəsilləri qlobal şəbəkədəki mövcud təhdidlərlə bağlı məlumatlandırmaq, maarifləndirmə işləri aparmaqdır. Ənənəvi olaraq hər il fevral ayının ikinci həftəsinin çərşənbə axşamı günündə təşkil edilən və bu il ―Təhlükəsiz rəqəmsal texnologiyalar dünyasını birlikdə kəşf edin‖ şüarı ilə keçirilən müxtəlif səpkili tədbirlərdə - ―Təhlükəsiz internet-mədəniyyət: uşaq və yeniyetmələr üçün pozitiv və təhlükəsiz İnternet‖, ―Təhsil və informasiya təhlükəsizliyi‖, ―Təhlükəsiz internetin yaradılmasında peşəkar cəmiyyətlərin rolu‖, ―İnternetdə neqativ kontentdən texniki müdafiə metodları‖, ―İnternet məhdud fiziki imkanlı insanlar üçün‖, ―İnternet nəsilləri birləşdirir və insanları maarifləndirir‖ və s. mövzularda məruzələr dinlənilir, müzakirələr aparılır, müxtəlif fikirlər səsləndirilərək təklif və tövsiyələr verilir.
38
14 Fevral - Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri Günü, (1992) Azərbaycanın ilk hərbi pilotu Fərrux ağa Qayıbov olub. O, I Dünya Müharibəsində almanlara qarşı keçirilən hava əməliyyatlarında fəal iştirak edib və indiki Belarus ərazisində gedən döyüşlərdən birində həlak olub. 1992-ci ildən Azərbaycanda Hərbi Hava Qüvvələri ilə (HHQ ilə) bağlı islahatlar dövrü başlanıb. Həmin il bu qurumun strukturu milliləşdirilib. General-mayor Rail Rzayev HHQ-nin komandanı təyin edilib. Bir qədər sonra Hərbi Hava Qüvvələri Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunları ilə birləşdirilib. General-leytenant rütbəsi alan Rail Rzayev Hərbi Hava Qüvvələri və Hava Hücumundan Müdafiə Qoşunlarının (HHQ və HHMQ) komandanı kimi fəaliyyətini davam etdirib. Atəşkəs müqaviləsi imzalandıqdan sonra Azərbaycanda başlanan hərbi islahatlar prosesinin özəyini məhz HHQ və HHMQ təşkil edib. Səbəb aydındır – işğal altında olan Azərbaycan əraziləri yüksək relyefə malikdir və bu əraziləri işğaldan qurtarmaq işində qırıcıların, hərbi təyyarələrin və hava hədəflərini vuracaq texnikaların əvəzi yoxdur. 1997-ci ildə Azərbaycanın Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbi ilk milli hərbi təyyarəçilərimizin buraxılışına başlayıb. Beləliklə, 2005-ci ildən Azərbaycanda müdafiəyə ayrılmış vəsaitlərin əhəmiyyətli hissəsi məhz HHQ və HHMQ-nin dirçəldilməsinə sərf edilib. Xatırladaq ki, Azərbaycan və NATO arasında imzalanmış Fərdi Tərəfdaşlığq üzrə Əməliyyat Planı (İPAP) çərçivəsində H.Z.Tağıyev qəsəbəsindəki hərbi aerodrom modernləşdirilib. Eyni zamanda hərbi aerodromlarda uçuşların təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə xüsusi avadanlıqlar quraşdırılıb, texniki təminat binaları yenidən tikilib və təmir edilib, aerodromun texniki təminatı, paraşüt-desant xidməti və əyləc paraşütlərinin yığılması binalarının inşasına başlanılıb.
Hazırda Azərbaycan HHQ-nin pilotları MDB məkanında ən çox uçuş keçirmiş pilotlar sayılır. Pilotlarımız əsasən Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbində hazırlanır, Türkiyə, Ukrayna, ABŞ və digər ölkələrin müvafiq ixtisasartırma kurslarında və təlimlərdə iştirak edirlər. 1992-ci ilin sentyabrında verilən fərmana əsasən 14 fevral - Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri Günü kimi qeyd olunur.
39
14 Fevral - Beynəlxalq Kitabbağışlama Günü, (2012)
14 Fevral - Beynəlxalq Kitabbağışlama Günü (International Book Giving Day) – təqvimdə ən gənc bayramlardandır. Bu gün uşaqlara kitab bağışlayan və onlarda kitaba məhəbbət yaradan bütün insanları birləşdirir. Bu bayram 2012-ci ildə özünün meydana gəlməsində ABŞ-da məşhur Delightful Children’s Books uşaq kitabı saytının yaradıcısı Emmi Brodmura borcludur. Bu ideyanı ona balaca oğlu vermişdir. O, anasından soruşmuşdur ki, niyə insanların bir-birinə kitab bağışladığı xüsusi gün yoxdur. Öncə Emmi Brodmur internet şəbəkəsində müxtəlif insanlara bu təşəbbüsə qoşulmağı təklif etmişdir. İki il ərzində bu təşəbbüs dünyada dəstək qazanmış və indi də yeni iştirakçılar cəlb etməkdə davam edir. Bu əlamətdar günün yayılmasında məşhur müəlliflərin, bloqqerlərin və uşaq yazıçılarının dəstəyi mühüm rol oynamışdır. Hər il minlərlə həm oxunmuş, həm də yeni kitablar dünyanın bütün istiqamətlərinə yola salınır və uşaqlarda kitaba məhəbbət, böyüklərdə isə bağışlamaq, hədiyyə etmək sevinci yaradır.
40
17 Fevral - Təmənnasız Xeyirxahlıq Günü
Hər il fevralın 17-də bütün dünyada qeyd olunan Təmənnasız Xeyirxahlıq İfadəsi Günü (Random Acts of Kindness Day) beynəlxalq xeyriyyə təşkilatlarının təşəbbüsü ilə təsis olunmuşdur. Bu bayram ABŞ-da yaransa da, lakin bu gün artıq ümumdünya əhəmiyyətli bayrama çevrilmişdir və vətəndaşlıqdan, milliyyətdən və dini inanclardan asılı olmayaraq qeyd olunur. Bu bayram daha çox Qərbi Avropa və ABŞ-da məşhurdur. Həmin gün bir çox şəhərlərdə ənənəvi olaraq məşhur aktyorların, ictimai və siyasi xadimlərin iştirakı ilə xeyriyyə tədbirləri və marafonları keçirilir. Əgər insan öz yaxşılığı müqabilində təşəkkür gözləyirsə, bu həqiqi yaxşılıq, xeyirxahlıq hesab olunmur. Siz xeyirxahlıq etdiyiniz insanların sevincini görməyi və tərifini eşitməyi gözləməməlisiniz. Xeyirxah əməllər özlüyündə sizə zövq verməlidir, buna görə tərif gözləməməlisiniz. Əsl xeyirxahlıq budur!
41
21 Fevral - Beynəlxalq Ana Dili Günü, (1999) “Ana dilimiz müstəqil Azərbaycanın, Azərbaycan xalqının ən böyük sərvətidir.” Ümummilli lider Heydər Əliyev “Ey türk oğulları, vətənin bir ovuc torpağını dünyanın var-dövlətinə, dilimizin bir sözünü ləl cavahirata dəyişməyin.” Yüklə 13,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|