Azərbaycan Milli Kitabxanası
Yüklə 5,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəssamlıq. İncəsənət. Heykəltəraşlıq
- Ədəbiyyat
- Saqibə Mehrəliyeva
- Məmməd Araz Xalq şairi 154
- Adilə Abdullayeva
- Samirə Eminova
- Heydər Əliyev, ümummilli lider
- Rus dilində
- Məmməd Məmmədov 160
|
Fəlsəfə
Əməkdar elm xadimi, filosof Ağamirov Midhət Mirmusa oğlunun (15.05.1921) anadan olmasının 90 illiyi Fəlsəfə elmləri doktoru Qasımov Mehbalı Məhəmməd oğlunun (18.05.1906-07.1963) anadan olmasının 105 illiyi
Aşıq-şair Qarayev Bəhmən İbrahim oğlunun (Aşıq Bəhmən Göyçəli) (01.05.1901-13.11.1976) anadan olmasının 110 illiyi
Teatr. Kino Xalq artisti, Əməkdar incəsənət xadimi, rejissor Dadaşov Soltan Baba oğlunun (27.05.1906-07.09.1969) anadan olmasının 105 illiyi
Əməkdar rəssam Əzimov Cəbrayıl Əlimuxtar oğlunun (07.05.1926- 10.07.1969) anadan olmasının 85 illiyi Alman boyakarı, qravüraçı və incəsənət nəzəriyyəçisi Dürer Albrextin (21.05.1471-06.04.1528) anadan olmasının 540 illiyi İdman Rus şahmatçısı, Əməkdar idman ustası Qaprindaşvili Nona Terentyevnanın (03.05.1941) anadan olmasının 70 illiyi Azərbaycan basketbolçusu, idman ustası Məmmədyarov Əliyar Müslüm oğlunun (11.05.1936-26.02.1970) anadan olmasının 75 illiyi
150
Tofiq İsmayıl oğlu Hacıyev 1936-cı il may ayının 1-də Cəbrayıl rayonunun Soltanlı kəndində doğul- muşdur. 1958-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. T.Hacıyev 1962-ci ildə “Azərbay- can dilinin Cəbrayıl şivəsi” mövzu- sunda namizədlik, 1969-cu ildə “XX əsrin əvvəllərin- də Azərbaycan ədəbi dili” adlı doktorluq dissertasiya- larını müdafiə etmişdir. T.Hacıyev həm dil, həm də ədəbiyyat məsələləri ilə məşğul olmuşdur. Onun: “Sa- bir: qaynaqlar və sələflər” (1980), “Şeirimiz, nəsri- miz, əbədi dilimiz, düşüncəmiz” (1999) kitabları, kol- lektiv tərəfindən ali məktəblər üçün hazırlanmış, “Azərbaycan sovet ədəbiyyatı” (1988) dərsliyində müəllif kimi iştirak bu ümumi filoloji yaradıcılığın nəticəsidir. T.Hacıyev Azərbaycan türk ədəbi dili ta- rixi sahəsində də görkəmli mütəxəssisdir. O, “Azər- baycan ədəbi dili tarixi” (1976, 2-ci hissə 1987), “XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan ədəbi dili” (1977), “Azərbaycan dili tarixi” (1983, həmmüəllif), “Azər- baycan dili” (1993, həmmüəllif) kimi monoqrafiya və dərs vəsaitlərinin müəllifidir. T. Hacıyev tarixli üslubiyyat sahəsində də səmərəli fəaliyyət göstərmişdir. Klassiklərimizin dili-üslubu ilə bağlı onlarla məqalələri, “Satira dili” (1975), “Yazıçı dili və ideya-bədii təhlil” (1979), “Molla Nəsrəddin”- in dili və üslubu (1983), “Füzuli: dil sənətkarlığı” (1994) kitabları həmin mövzudadır. T.Hacıyev ümum- təhsil məktəbləri üçün proq- ram və dərsliklərin hazır- lanmasında təşkilatçı və müəllif kimi iştirak etmiş- dir. Onun rəhbərliyi ilə ye- niləşdirilmiş “Orta ümum- təhsil məktəblərinin V-XI sinifləri üçün türk dili proq- ramı” (1993) çap olunmuş- dur. İlk dəfə orta məktəblər üçün “Türk dili” (IX sinif üçün, 1994, şərikli), “Türk dili” (X-XI sinifləri üçün, 1994, şərikli) dərslikləri nəşr edilmişdir. M.Adcının türklər haq- qında obyektiv tarixi məlu- mat verən “Qıpçaq çölünün yovşanı” və B.Serebrenni- kovla N.Hacıyevanın “Türk dillərinin müqayisəli tarixi qrammatikası” əsərlərini rus- cadan Azərbaycan türkcə- sinə tərcümə etmişdir. Ümumiyyətlə, T.Hacıyev 20-dən çox kitabın, 400-ə yaxın elmi məqalənin mü- əllifidir. O, SSRİ dövründə Kişin- yov, Odessa, Nalçik, Tbili-
May 75 illiyi
1936
Ədəbiyyatşünas 1
151 si, Moskva, Alma-Ata, Düşənbə, Nukus, Bişkək, Ufa və başqa şəhərlərində keçirilmiş ümumittifaq dilçilik müşavirə və konqreslərinin fəal iştirakçısı olmuşdur. Sonra o, Qayseri (1990), Tehran (1993, 1995), Antalya (1993), Bakı (1992, 1994, 1996), Ankara (sentyabr 1996, dekabr 1997, sentyabr 2002), Urmiya (1997), Bursa (1996), Konya (oktyabr 1998), Təbriz (dekabr 1998), İzmir (2000) şəhərlərində keçirilmiş uluslararası elmi konqres və qurultaylarda dəyərli məruzələrlə çıxış etmişdir. T.Hacıyev müəyyən müddət (1993) Azərbaycan Respublikasının Maarif naziri vəzifəsində işləmişdir. 1984-cü ildən BDU Türkologiya kafedrasına rəhbərlik edir. 1995-ci ildən Türkiyə Cümhuriyyəti Atatürk Dil, Tarix Kültür Qurumunun fəxri üzvüdür. 1998-ci ildə T.Hacıyev Türkiyə Cümhuriyyətinin “Ləyaqət nişanı” (orden) ilə təltif olunmuşdur. Türki- yə Atatürk Qurumunun hazırladığı 30 cildlik “Türk dünyası ədəbiyyatı tarixi”nin müəlliflərindən biridir. Türkiyənin Sanatçılar və Yazarlar Vəqfinin 2002-ci il üzrə “Türk dünyasına xidmət” ödülünün sahibidir. 2004-cü ilin mayında Qaraman Türk Dili müka- fatına, iyulun 17-də Atatürk Dil Qurumunun Üstün Hiz- mət Baratına layiq görül- müşdür.
İki cildlik “Dədə Qorqud kitabı ensiklopediyası”nın aparıcı müəlliflərindən biri və birinci cildinin (Bakı, 2000) redaktorudur. “Üzeyir Hacıbəyov ensik- lopediyası” (Bakı, 1996), AMEA-nın altı cildlik “Azər- baycan ədəbiyyatı tari- xi”nin müəlliflərindəndir. Əməkdar elm xadimidir, AMEA-nın müxbir üzvü- dür.
Ədəbiyyat Azərbaycan dili: (orta ümumtəhsil məktəblərinin X-XI sinifləri üçün dərslik) /T.Hacıyev.- Bakı: Təhsil, 2004.- 295 s. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi: 6 cilddə /T.Hacıyev.- Bakı, 2004.- C.1.: “Dədə Qorqud kitabı” bölməsi.- S.398-462. Dədə Qorqud: Ensiklopedik lüğət /tərt. T.Hacıyev.- Bakı: Öndər, 2004.-365 s. Dədə Qorqud dünyası: Məqalələr /tərt. T.Hacıyev.- Bakı: Öndər, 2004. -239 s. Qorqud ədəbiyyatı (KDQ bədii ədəbiyyat) /T.Hacıyev.- Bakı: Öndər, 2004.-366 s.
152
İlham Müzəffər oğlu Əliyev 1961-ci il may ayının 5-də Gədəbəy rayonunda anadan olmuşdur. Orta məktəbi 1978-ci ildə bitirmiş, 1980- ci ildə hərbi xidmətə çagırılmışdır. 1982-ci ildə ordudan tərxis olun- duqdan sonra Gədəbəy rayonunda Kommunal Təsərrüfatı İdarəsində, sonra isə İsmayıllı rayonunda mexanikləşdirilmiş dəstədə çalışmışdır. 1983-cü ildə onu DİN-in təyinatı ilə İsmayıllı rayon DİŞ-nə qəbul edirlər. Bir müd- dətdən sonra işini Gədəbəy rayon DİŞ-nin mühafizə bölməsinə dəyişirlər. İ.Əliyev 1985-ci ildə Bryansk Xüsusi Orta Milis Məktəbinə daxil olmuşdur. 1987-ci ildə Gədəbəy rayonunda sahə müvəkkili, Gəncə şəhər DİŞ-də sahə müfəttişi, sonra isə cinayət-axtarış bölməsində əmə- liyyatçı vəzifələrində çalışmışdır. O, rəhbərlik tə- rəfindən dəfələrlə mükafatlandırılmış, “Milis əlaçısı” döş nişanına layiq görülmüşdür. 1988-1990-cı illərdə erməni quldurları müxtəlif səmtlərdən Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrinə silahlı basqınlar edirdi, dinc əhalini gülləbarana tuturdular. 19 avqust 1990-cı ildə leytenant İ.Əliyev torpaqla- rımızın müdafiəsinə göndərildi. Qazax rayonunun Aşağı Əskipara kəndi od-alov içində yanırdı. Ermənistanla həmsərhəd olan bu kənd fasiləsiz olaraq erməni yaraqlıları tərəfindən atəşə
tutulurdu. İlham 11 nəfərlik dəstə ilə məktəbin binasını özünə mövqe seçir, quldur- ların kəndə soxulmasına mane olurdu. Düşmən ağır itki verməsinə baxmayaraq geri çəkilmək istəmir, kəndi mühasirəyə almağa çalışırdı. Artıq məktəb də təhlükə altında idi. İlham yoldaş- larını xilas etmək üçün düşməni özünə cəlb etmişdi. Vəziyyət anbaan çətinlə- şirdi. O, qarın nahiyəsindən ağır yaralandı. Onu Qazax rayon xəstəxanasına çatdır- salar da, artıq gec idi... Evli idi. Bir övladı var. “Qırmızı Ulduz” orde- ninə layiq görülüb. Azərbaycan Respubli- kası Prezidentinin 6 iyul 1992-ci il tarixli 831 saylı Fərmanı ilə İlham Müzəffər oğlu Əliyev ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adına layiq gö- rülmüşdür. Gədəbəy rayonunda dəfn edilib. Gədəbəy şəhə-
May 50 illiyi İlham Əliyev 1961-1990
Milli Qəhrəman 5
153 rindəki 1 saylı orta məktəb qəhrəmanın adını daşıyır. Məktəbin önündə büstü qoyulmuşdur.
Azərbaycan Respublikası Daxili işlər orqanlarının bir qrup əməkdaşına “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Əliyev İlham Müzəffər oğlu - Gəncə şəhəri PDİŞ Cinayət axtarış bölməsinin əməliyyat müvəkkili, milis leytenantı - Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünün qo- runmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə]: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 6 iyun 1992-ci il //Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Məlumatı.- 1992.- №13.- S.24.- (Ölümündən sonra).
Əliyev İlham Müzəffər oğlu //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları /tərt. ed. H.Həmidova; M.F.Axundov adına Milli Kitabxana.- Bakı, 2008.- S.60. Əsgərov, V. Əliyev İlham Müzəffər oğlu /V.Əsgərov //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 2005.- S.56. Zeynalov, R. Əliyev İlham Müzəffər oğlu /R.Zeynalov //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 1996.- S.56.
Saqibə Mehrəliyeva
Bu yolda əyilənə: “Ölüm haqdı”,- deyirik. Əbədi məzarımız Bu torpaqdı, deyirik. Vətən göyü dəyişməz Göy bayraqdı, deyirik. Qılınc çap, Vətən oğlu, Bizi Vətən çağırır! Məmməd Araz Xalq şairi 154 Elşad Məmmədhənifə oğlu Yəhyayev 5 may 1966-cı ildə Şəki şəhərində doğulmuşdur. 1973-cü ildə orta təhsili- nə Şəkidəki 12 saylı məktəbdə başla- mış, lakin 1977-ci ildə ailəsinin Bakıya köçməsi ilə əlaqədar olaraq təhsilini Xətai rayonundakı 56 saylı orta məktəbdə başa vur- muşdu. 1984-1986-cı illərdə hərbi xidmətdə olmuş- dur. Elşad 1987-ci ildə Saratov Ali Hərbi Komandirlər Məktəbinə daxil olmuş, 1991-ci ildə leytenant rütbəsi ilə Vətənə dönmüşdür. Bu zaman artıq Qarabağ müharibəsi başlamışdı. Elşad könüllü olaraq DİN-ə müraciət etmiş və onu N saylı hissəyə taqım koman- diri təyin etmişlər. Cəsur komandir Sırxavənd, Nax- çıvanik, Papravənd kəndlərində gedən döyüşlərdə iştirak edərək azğın ermənilərə öz şücaətini göstərmiş, xeyli qulduru məhv etmişdir. Naxçıvanik kəndində gedən qaynar döyüşlərdə Elşad xeyli düşməni məhv etmişdi, lakin qəfil snayper gülləsi onun gənc ömrünü tamamlamışdır. 20 iyun 1992-ci ildə o, qəhrəmanca- sına şəhid olmuşdur. Azərbaycan Respubli- kası Prezidentinin 8 ok- tyabr 1992-ci il tarixli 264 saylı Fərmanı ilə Yəhyayev Elşad Məmmədhənifə oğ- luna olümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəh- rəmanı” adı verilmişdir. Bakı şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilmiş- dir. Şəki rayonundakı 12 saylı məktəb qəhrəmanın adını daşıyır. Bakı şəhərin- dəki 56 saylı orta məktəbdə isə onun büstü qoyulub. Ədəbiyyat Azərbaycan Respublikası Daxili işlər orqanlarının bir qrup əməkdaşına “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Yəhyayev Elşad Məmmədhənifə oğlu - daxili qoşunların poçta komandiri - Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə]: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 8 oktyabr 1992-ci il //Azərbaycan.- 1992.- 9 oktyabr.- S.1.- (Ölümündən sonra). Şahmar, E. “Elşad kimi oğlu olan ağlamaz!” /E.Şahmar //İsmayıllı qartalları.- Bakı, 1996.- S.51-54. Adilə Abdullayeva
May 45 illiyi Elşad Yəhyayev 1966-1992
Milli Qəhrəman 5
155
İlham Gülbala oğlu Həsənov 1976-cı il may ayının 6-da Ağstafa ra- yonunun Xətai kəndində anadan ol- muşdur. 1994-cü ilin sentyabrında Milli Orduya çağırılan İ.Həsənov Bakıda hərbi hissələrin birində xidmətə başla- mışdır. Təzə təyinat yerində İlham öz döyüş hazırlığını daha da təkmilləşdirməyə yenicə başlamışdı ki, məlum mart hadisələri onun planlarını yarımçıq qoydu. 1995-ci ilin 13 martında bir qrup silahlı dəstə xəyanət yolunu tutaraq, dövlət çevrilişinə cəhd göstərdi. Təbii ki, dövlətçiliyimiz naminə bu cəhdin qarşısı vaxtında alınmalı idi və alındı da! Artıq mart ayının 17-də qiyamçı dəstə təmamilə tərksilah edil- mişdi. Çox təəssüf ki, bu çətin əməliyyat neçə-neçə Vətən oğlunun qanı bahasına başa gəlmişdi. Həmin
qarşıdurmada öz vətəndaş- lıq borcunu vicdanla yerinə yetirən İlham Həsənov qar- şı tərəfdən atılan gülləyə tuş gəldi. Azərbaycan Respubli- kası Prezidentinin 4 aprel 1995-ci il tarixli 307 saylı Fərmanı ilə Həsənov İlham Gülbala oğluna ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilmiş- dir.
Ağstafa şəhərinin Şəhid- lər Xiyabanında dəfn edil- mişdir. Ağstafa rayonunda İlham Həsənovun adına kü- çə var.
Azərbaycan Respublikasının hərbi qulluqçularının və polis işçilərinin bir qrupuna “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Həsənov İlham Gülbala oğlu - Müdafiə Nazirliyi, sıravi - Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya, dövlət quruluşunun müdafiəsi, onun müstəqilliyinin qorunub saxlanılması və dövlət çevrilişi cəhdinin qarşısının alınması zamanı şəxsi qəhrəmanlıq və şücaət göstərdiyinə görə ]: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 4 aprel 1995-ci il //Azərbaycan.- 1995.- 5 aprel.- S.1.- (Ölümündən sonra). Əsgərov, V. Həsənov İlham Gülbala oğlu /V.Əsgərov //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 2005.- 215 s. Samirə Eminova
May 35 illiyi İlham Həsənov 1976-1995
Milli
Qəhrəman 6
156
Tаqоr Rаbindrаnаt 1861-ci il may ayının 7-də Kəlkətə şəhərində аnаdаn оlmuşdur. Оrtа məktəbi bi- tirdikdən sоnrа Kəlkətə və Lоndоn univеrsitеtlərində аli təhsil аlmışdır. Əsərləri 1875-ci ildən çаp еdilir. 80-ci illərin əvvəllərindən gеniş ictimаi-siyаsi fəаliyyət göstərmiş, “Brаhmо Çаmаc” dini-islаhаt və mааrif cəmiyyətinin kаtibi оlmuşdur. 1905-ci ildən Tаqоr Bеnqаl milli аzаdlıq hə- rəkаtının rəhbərlərindən оlmuş, vətənpərvər ruhlu şеirlər yаzmışdır. “İntiqаm” (1909), “Mühаfizəkаrlıq qаlаsı” (1911) pyеslərində Tаqоr dinindən аsılı оlmаyаrаq bütün hindliləri milli istiqlаliyyət uğrundа mübаrizədə birliyə çаğırmışdır. “Bаğlаn”, “Köçən quşlаr” lirik şеir tоplulаrı Tаqоrа gеniş şöhrət gə- tirmişdir. Həmin tоplulаrdаkı şеirlərə görə о, 1913-cü ildə Nоbеl mükаfаtınа lаyiq görülmüşdür.
Yаrаdıcılığı bеnqаl və ümumiyyətlə hind ədəbiy- yаtındа tənqidi rеаlizmin, müаsir bеnqаl ədəbi dilinin təşəkkülündə mühüm rоl оynаmışdır. Tаqоrun “Хаlqın ruhu” (1911) şеiri Hindistаnın milli himninə çеvrilmişdir. Yаrаdıcılığı dünyа mədə- niyyəti хəzinəsinə dахil оl- muş, əsərləri bir çох dillərə, о cümlədən Аzərbаycаn di- linə tərcümə оlunmuşdur. О, 1941-ci il аvqustun 7-də vəfаt еtmişdir. Ədəbiyyаt Sеçilmiş əsərləri: 8 cilddə /R.Tаqоr.- Bakı: Аzərnəşr, 1963-1967.- C.1-8. Аzərbаycаn Sоvеt Еnsiklоpеdiyаsı: 10 cilddə /bаş rеdаktоr C.Quliyеv.- Bakı, 1986.- C.9.- S.118-119. Rus dilində Собрание сочинений: В 19-ти томах. Пер. с бенгал. языка Е.Быковой /Тагор Рабиндранат.- М.: Госплтиздарт, 1961-1965.- Т.1-12. Крилалани К. Рабиндранат Тагор: [пер. с англ.] /Крилалани Кришна; послесл. И.Д.Серебякова.- М.: Молодая гвардия, 1989.- 285 с.
May 150 illiyi
Tаqоr Rаbindrаnаt 1861-1941
Hind yazıçısı 7 157
May
Şuşanın işğalı günü 8
2 Əhalisinin sayı – 29,0 min nəfər İnzibati mərkəzi – Şuşa İşğal tarixi- 8 may 1992 Şuşanın işğal altında olması qəlbimizi kədərləndirir, sıxır, incidir... Şuşanın işğalına şərait yaradanlar, onu sadəcə olaraq hakimiyyət mübarizəsi zamanı qurban veriblər ki, bu da dəhşətdir. Heydər Əliyev, ümummilli lider 1992-ci il mayın 8-i düz 19 il əvvəl Ermənistan ordusunun əs- gərləri, Şuşanı işğal etdi. Azərbaycanın bu qədim, zəngin tarixə və mədəniyyətə malik şəhərinin ermənilərin əlinə keçməsi ilə Dağlıq Qarabağın işğalı başa çatdırıldı. Bununla ermənilər bölgənin Azərbaycandan faktiki qoparılmasına nail oldular. Lakin bu işğal ermənilərə o qədər də asan başa gəlməyib. 11 min erməni əskərinə cox az sayda azərbaycanlı müqavimət göstərirdi. Azlıqda olan Azərbaycan əsgərləri isə kömək gözləyirdilər. 10 saatdan artıq davam edən döyüşlərdə 1860 azərbaycanlı yaralandı, 480-i həlak oldu, 22 min nəfər öz yurdundan didərgin düşdü. Əsir götürülmüş 68 soydaşımızın taleyi barədə bu günə qədər məlumat yoxdur. İşğal nəticəsində Şuşadakı bir sıra tarixi-mədəniyyət abidələri düşmən tərəfindən talan edildi. Bu siyahıya Xan mağarası, Qaxal mağarası, Şuşa qalası da olmaqla bütövlükdə 279 dini, tarixi və mədəni abidə daxildir. Ermənilər Azərbaycana məxsus olan bir çox abidənin məhv edilməsinə və ya onların erməniləşdirilməsinə nail olublar. Onlar Şuşada 7 məktəbəqədər uşaq müəssisəsini, 22 ümumtəhsil məktəbini, Mədəni- maarif, Kənd təsərrüfatı texnikumlarını, 8 mədəniyyət evini, 14 klubu, 20 kitab- xananı, 2 kinoteatrı, 3 muzeyi, Şərq musiqi alətləri fabrikini dağıdıblar. Ümumilikdə 1992-ci il mayın 8-də Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Şuşanı işğal etməsi nəticəsin- də Azərbaycanın 289 kvadrat kilometr ərazisi ermənilərin nəzarətinə keçib. Düşmənlərimiz Şuşanı müvəqqəti işğal etsələr də, kənd-kəsəklərinə yabançı ad qoysalar da onu heç vaxt özününküləşdirə bilməyəcəklər.
158 Vəli Yusif oğlu Axundov 1916-cı il mayın 14-də Bakı quberniyasının Saray kəndində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. İlk təhsilini Saray kənd məktəbində alan Vəli, 1929-cu ildə həmin məktəbi bitirib Biləcəri stansiyasındakı fabrik- zavod məktəbinə daxil olmuşdur. O, 1931-ci ildə sənət məktəbini bitirib Bakı Sənaye texnikumuna daxil olmuşdur. 1935-ci ildə texnikumun Kimya şöbəsini bitirib kimyaçı texnik peşəsinə yiyələnmişdir. O, təhsilini davam etdirmək və ali təhsil almaq məqsədilə əvvəlcə Azərbaycan Sənaye İnstitutunun hazırlıq kursunda oxumuş, 1937-ci ildə isə Azərbaycan Tibb İnstitutuna daxil olmuşdur. V.Axundov institutda oxumaqla yanaşı ATİ-nin ictimai elmlər kafedrasının laborantı, “Tibbi kadrlar uğrunda” qəzetin redaktoru və komsomol komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır. 1941-ci ildə ATİ-ni müvəffəqiyyətlə bitirən V.Axundov orduya çağırılır. V.Axundov 1941-1945- ci illər Böyük Vətən müharibəsində 20-ci atıcı diviziyanın tərkibində bir həkim kimi adi həkim- əsgərdən xüsusi tibbi-sanitar batalyonunun komandiri vəzifəsinədək yüksəlmiş, Rusiya, Belorusiya, Alma- niya, Çexoslovakiya ərazisində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 1946-cı ildə ordudan tərxis olunan V.Axundov ATİ-na qayıtmış, Tibb tarixi kafedrasının assistenti qəbul edilmiş və Epidemiologiya, Mikrobiologiya və Gigiyena İnstitutunun elmi işçisi, direktoru olmuşdur. Tezliklə Azərbaycan Tibb İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Respublika Komitəsinin sədri seçilir və 1946-1949- cu illərdə bu vəzifədə ça- lışır. V.Axundov 1949-1952- ci illərdə Azərbaycan SSR Səhiyyə nazirinin müavini, 1952-1953-cü illərdə isə Bakı Vilayəti Səhiyyə şöbəsinin müdiri olmuşdur. 1953-1954-cü illərdə V.Axundov Azərbaycan KP MK-da İnzibati, ticarət- maliyyə və plan orqanları şöbəsi müdirinin müavini vəzifəsində işləmişdir. V.Axundov 1954-1958-ci illərdə isə Azərbaycan SSR Səhiyyə naziri vəzifəsini aparmışdır. O, 1958-ci ilin fevral ayında Azərbaycan KP MK katiblərindən biri seçilmiş, bir qədərdən sonra - 1958- ci ilin iyulunda isə Azər- baycan SSR Nazirlər
May
95 illiyi Vəli Axundov 1916-1986
Həkim 14
159 Sovetinin sədri vəzifəsinə təyin edilmişdir. O, bu məsul dövlət vəzifəsində 1959-cu ilin iyuluna qədər çalışmışdır. 1959-1969-cu illərdə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi vəzifəsində çalışmışdır. V.Axundov 1956-cı ildə namizədlik dissertasiya- sını müdafiə etmiş və SSRİ Ali Attestasiya Komis- siyası ona tibb elmləri namizədi, 1964-cü ildə isə tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsi vermişdir. 1969-cu il iyulun 14-də birinci katib vəzifəsindən azad edilmişdir. H.Əliyevin sədrliyi ilə keçirilən Azərbaycan KP MK bürosunun iclasında V.Y.Axun- dovun birinci katib olarkən istifadə etdiyi tibbi və məişət xidmətləri özündə saxlanılmışdır. V.Axundov 1969-cu ildə isə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilmişdir. 1969-1972-ci illərdə V.Axundov Azərbaycan SSR Elmlər Akade- miyasının vitse-prezidenti olmuş və akademiyanın səhiyyə sahəsinə rəhbərlik etmişdir. V.Axundov 1972-1986-cı illərdə Q.M.Musabəyov adına Virusolo- giya, Mikrobiologiya və Gigiyena İnstitutunun direk- toru olmuşdur. V.Axundov ictimai və siyasi fəaliyyət göstərdiyi dövrdə dəfələrlə AKP, Sov. İKP MK, Azərbaycan AKP MK bürosunun üzvü, Azər- baycan, SSRİ Ali sovetləri- nin, Azərbaycan SSR Ali Soveti rəyasət heyətinin üzvü olmuşdur. V.Axundov Lenin orde- ni, II dərəcəli Vətən müha- ribəsi, Qırmızı Ulduz or- denləri və müxtəlif medal- larla təltif olunmuşdur. V.Axundov 1986-cı il avqustun 22-də Bakı şəhə- rində vəfat etmiş və Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuş- dur.
Ədəbiyyat Vəli Axundov //Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: 10 cilddə.- Bakı, 1976.- C.1.- S.495. Qasımlı, M. Azərbaycanın Baş nazirləri /M.Qasımlı, C.Hüseynov.- Bakı, 2005.- S.25. Rus dilində Некоторые вопросы гигиены сельских населенных мест Азербайджанской ССР / В.Ахундов.- Баку, 1972.
www. adam.az www.az.wikipedia.org Məmməd Məmmədov
|