Dərs vəsaiti təşkilati davranış kursunun qısa icmalını əhatə

Fizioloji simptomlar özünü qan təzyiqinin artmasında, 
ürək-damar xəstəliklərinin meydana gəlməsi və kəskinləşmə-
sində, xroniki başağrılarının yaranmasında göstərir. Stresin 
insanın fiziki durumuna təsiri problemi sona qədər öyrənilməyib. 

---

121 
Lakin aydındır ki, onun, insanın həyati funksiyaları və 
sağlamlığına təsiri əvvəllər düşünüləndən qat-qat çoxdur. 
Psixoloji simptomlar. Stress bir çox hallarda məmnun 
qalmamaq hissi ilə müşayiət olunur. Bu hiss də özünü gərginlik, 
narahatçılıq, kədər, qıcıqlanma kimi formalarda büruzə verir. İşlə 
birbaşa bağlı olan faktorlar bir sıra hallarda stresin psixoloji 
simptomlarına səbəb olur. Bu faktorlara dəqiq müəyyən 
edilməmiş iş öhdəlikləri, onlara görə məsuliyyət hissi, həm də 
eynitipli iş aid edilə bilər. 
Davranış simptomlarına iş məhsuldarlığının azalması, işə 
gəlməmək, alkoqol və digər toksik maddələrdən həddən artıq 
istifadə, yuxunun pozulması və işin keyfiyyət və kəmiyyətinə 
mənfi təsir göstərən digər faktorlar aid edilir. 
Qeyd etmək lazımdır ki, stres məqbul səviyyədə olduqda, 
yəni normadan artıq olmadıqda işçi öz vəzifəsini daha yaxşı 
yerinə yetirir. Onun ümumi reaksiyası yaxşılaşır, hərəkətlərinin 
sürəti, əməyin intensivliyi artır. Yüngül stress vəziyyətində olma 
ictimaiyyət qarşısında effektiv şəkildə çıxış etməyə yardımçı ola 
bilər. Lakin stresin yüksək həddi və xüsusilə, bu vəziyyətdə uzun 
müddət qalma, iş göstəricilərinin kəskin surətdə pisləşməsinə 
səbəb ola bilər. 
Bir çox sənaye baxımından inkişaf etmiş dövlətlərdə təşki-
latların stresə görə məruz qaldığı itkilərin sayı artmaqdadır. 
ABŞ-da menecerlər stresin səbəblərini hakimiyyət 
rıçaqlarının zəifləməsi, ayrı-ayrı rəhbərlərin səriştəsizliyi, təşkilat 
daxilində bir-birinə etibarın olmamasında görürlər. Yapon 
menecerləri stresin səbəbləri sırasında ilk növbədə təşkilati 
dəyişikliklərin, yeni texnologiyaların mənimsənilməsi ilə bağlı 
yaranan gərginliyi vurğulayırlar. Alman menecerləri iş tempinin 
artmasından şikayətlənir, stresi personalın kifayət qədər hazırlıqlı 
olmaması ilə izah edirlər. 
Bütün bu səbəblər təşkilatları stresi idarə etmək və fərdin, 
stresin yaratdığı gərginliyə adaptasiya olunması üçün proqramlar 
hazırlamağa vadar edir. 

---

122 
Stresə nəzarət həm təşkilat, həm də hər hansı bir fərd səviy-
yəsində həyata keçirilə bilər. 
Təşkilat səviyyəsində stresin idarə edilməsi aşağıdakı istiqa-
mətlər üzrə aparıla bilər: 
- kadrların seçilməsi və nizamlanması; 
- konkret və yerinə yetirilən məsələlərin formalaşdırılması; 
- işlərin layihələşdirilməsi; 
- qarşılıqlı təsir vasitəsilə və qrup şəklində qərar qəbul 
edilməsi; 
- işçilərin sağlamlaşdırılması proqramları.