S. Hasanov D. Abdumadjidova N. Ataeva shaxsning bilish jarayonlari

Tafakkur haqida tushuncha.
Tafakkur – inson aqliy faoliyatinining yuqori shakli, real olamni aks 
ettirishning umumlashgan va bevosita usuli bo’lib, obektlar orasidagi bog’liqlik, 
bilish jarayoni, yangi bilimlarni ochish, ijodiy, muammoli masalalarni echishga 

---

qaratilgan jarayondir. Tafakkur atrof-muhitdagi voqelikni nutq yordami bilan 
bilvosita, umumlashgan xolda aks ettiruvchi psixik jarayon bo’lib, u ijtimoiy 
sababiy ichki bog’lanishlarni anglashga, yangilik ochishga va bashorat qilishga 
yo’naltirilgan aqliy faoliyatdir. 
Tafakkurning o’ziga xos xususiyatlari uni til bilan bevosita bog’liqligidir. 
Tafakkur nutqda namoyon bo’ladi. Tafakkur inson hayoti tajribasida sezgi, idrok 
va tasavvurlar asosida yuzaga keladi va rivojlanadi. Tafakkur tufayli sezgi va idrok 
asosida olamni aks ettirish yanada aniq va to’g’ri bo’ladi. Tafakkur borliqni 
umumlashgan holda aks etishidir. Qachonki muammoli vaziyat paydo bulganda 
tafakkur ishga tushadi.
Tafakkur - jiddiy ravishda yangilik qidirish va ochishga ijtimoiy jihatdan 
bog’liq, aloqador psixik jarayondir, uning tahlili va sintezi jarayonida voqelikni 
bavosita va umumlashtirib aks ettirish jarayonidir. Tafakkur amaliy faoliyat 
asosida hissiy bilishlardan paydo bo’ladi va hissiy bilish chegarasidan ancha 
tashqariga chiqib ketadi. 
Bilish faoliyati sezish va idrok qilishdan boshlanadi va keyin tafakkurga 
o’tadi. Biroq eng rivojlangan tafakkur ham hamisha hissiy bilish bilan bog’langan 
bo’ladi. Kishi tafakkur jarayonida hissiy bilish chegarasidan chetga chiqadi.
4-shakl 
 
Tafakkur jarayonida fikrlash operatsiyalariga: analiz, sintez, taqqoslash,
umumlashtirish, konkretlashtirish, klassifikatsiyalash va  sistemalashtirish kiradi. 
Tafakkur va fikrlash