Samarqand davlat tibbiyot universiteti buxoro davlat tibbiyot instituti

6 - rasm. Diafragma (ko’krak qafasi tomonidan ko’rinishi): 
1 - aorta; 2 - ko’ndalang o’siq mushagi; 3 – umurtqani to’g’rilovchi 
mushak; 4 – belning serbar mushagi; 5 – oldingi tishli mushak; 6 – pay 
markazi; 7 – qorin tashqi qiyshiq mushagi; 8 – qorin to’g’ri mushagi;
9 – diafragmaning to’sh qismi; 10 - diafragmaning qovurg’a qismi;
11 - diafragmaning bel qismi; 12 – pastki kovak vena; 13 – trapesiyasimon 
mushak; 14 – qizilo’ngach. 
Diafragmaning qizilo’ngach teshigi ko’pchilik tadqiqotchilarning 
ma’lumotlariga binoan uning asosan o’ng ichki “oyoqcha”si hisobiga hosil 
bo’ladi. Qizilo’ngach teshigi barcha tomoni berk tog’orasimon shaklga ega 
bo’lib, XI ko’krak umurtqasi sathida, aksariyat o’rta chiziqdan birmuncha 

---

Gospital xirurgiyasi
17 Sahifa 
chap tomonda joylashadi. Diafragma qizilo’ngach teshigining eni normada 
1,0 sm dan 3 sm gacha bo’lib, uzunligi esa 3,5 dan 6 sm gacha kattalikka 
ega bo’ladi. Diafragmaning qizilo’ngach teshigi orqali qizilo’ngachdan 
tashqari, chap va o’ng adashgan nervlari o’tadi. 
Diafragma o’pka bilan tutashgan joylarda va diafragmal-mediastinal, 
hamda diafragmal-qovurg’a sinuslar sohasida plevra bilan qoplangan 
bo’lib, uning payidan, qorin ichi fastsiyasining bir qismi hisoblangan 
biriktiruvchi to’qima plastinkasi boshlangan bo’ladi. 
Diafragmani juft mushak – diafragmal arteriya (a. musculophrenica) 
lar va aortaning juft tarmoqlari: yuqorigi diafragmal arteriya va oltita 
pastki qovurg’alararo arteriyalar orqali qon bilan ta’minlanadi. 
Diafragmaning asosiy arteriyalari o’ng va chap pastki diafragmal 
arteriyalar bo’lib, ular aslini olganda butun diafragmani u yopishgan chiziq 
bo’ylab vaskulyarizatsiya qiladi. Ko’p sonli limfatik tomirlar diafragma 
qatlamlariga muvofiq joylashgan to’rlar hosil qiladi. Diafragmadan limfa 
oqishi, uning mushak-pay elementlari qisqarishi tufayli, ko’p sonli limfatik 
tugunlar vositasida ruy beradi. 
Diafragma ikkita diafragmal nervlar (nn. phrenici), ikkala tomondagi 
oltita pastki qovurg’alararo nervlar (n. intercostalis) tarmoqlaridan 
innervatsiya qilinadi, shuningdek o’ng va chap diafragmal chigallaridan 
nerv tolalarini oladi.