Tabiiy fanlar fakulteti kimyo kafedrasi kimyoviy texnologiya fanidan

m₁ = 0,00017·V₁
bunda: V₁-xlorid kislota hajmi, ml; 0,00017–xlorid kislotasi 0,01 mol/l li eritmasining 1 ml dagi miqdoriga to`g`ri keladigan ammiak miqdori.
Ammiakni nazariy unumini (m₀, g), reaksiyada azotning sarflangan hajmi asosida reaksiya tenglamasi bo`yicha taxminiy hisoblab chiqarish mumkin. Bunda ammiakning unumi (ψ) foizlarda quyidagicha bo`ladi:
ψ = m1/ m0 · 100%
O`tkazilgan tajriba ma`lumotlari jadval shaklida rasmiylashtiriladi.

Kontaktlash harorati K	Azotning hajmi V	Azotning massasi G	0,01 Mol/l HCl eritmasining hajmi ml	Ammiak massasi (g)		Ammiak unumi ψ
				Nazariy unum (m0)	Amaliy unum (m1)

2.2-Laboratoriya ishi. Nitrat kislota olish texnologiyasi.
Nazariy qism: Nitrat kislota sanoatda ammiakni oksidlab olinadi. Bu jarayon bir vaqtning o`zida qaytmas holda uch yo`nalishda boradi:
4NH₃ + 5O₂ 4NO + 6H₂O + 907 kJ (1)
4NH₃ + 4O₂ 2N₂O + 6H₂O + 1104,9 kJ (2)
4NH₃ + 3O₂ 2N₂ + 6H₂O + 1269 kJ (3)
Haroratni 1173 K dan yuqoriga ko`tarilishi dastlabki ammiakni va reaksiya natijasida hosil bo`lgan azot (II) oksidining parchalanishiga olib keladi.
2NH₃ = N₂ + 3H₂
2NO = N₂ + O₂
Bundan tashqari azot (II) oksidi reaksiyaga kirishmagan ammiak bilan reaksiyaga kirishishi mumkin.
4NH₃ + 6NO 5N₂ + 6H₂O
Reaksiyani azot (II)- oksidi hosil bo`lishi tomonga yo`naltirish uchun katalizatordan (platina va radiy qotishmasidan) foydalaniladi. Qaysiki, bu katalizator faqat (I) - reaksiyani tanlab tezlashtiradi.
Reaksiya tenglamasiga muvofiq havo-ammiak aralashmasining nisbati NH₃:O₂=1:1,25 bo`lishi kerak, ammo amaliyotda bu nisbat 1:1,7-1,8 olinadi, bu havo–ammiak aralashmasida 10-11% ammiak bo`lishini ko`rsatadi. Aralashmada ammiak miqdori 15% ga yaqin bo`lsa u portlab ketishi mumkin. Bu reaksiyada bosim azot (II)-oksidining unumiga ta`sir etmaydi. Natijada olingan azot (II)-oksidi azot (IV)-oksidiga aylantiriladi:
2NO + O<sub>2</sub> 2NO<sub>2</sub> + 112,3 kJ
Bu reaksiya amalda 413 K gacha haroratda qaytmas hisoblanadi. Bosimni oshirish va haroratni pasaytirish azot (IV) - oksidi hosil bo`lishiga yordam beradi. Hosil bo`lgan nitroza gazlari suvga absorbsiyalanadi:
2NO₂ + H₂O = HNO₂ + HNO₃ + 116 kJ
3HNO₂ = HNO₃+ 2NO + H₂O – 75,8 kJ
Bosimning oshirilishi va haroratning pasaytirilishi absorbsiyani kuchaytiradi.