Tili, adabiyoti va folklori instituti, alisher navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeyi, urganch davlat universiteti
Yüklə 7,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ishontirish, isbotlash, ta’sir ko’rsatish
metodining bir shakli sifatida xalqparvarlik, vatanparvarlik, qahramonlik, insonparvarlik, ilmsevarlikni olqishlaydigan yoki nojo’ya xatti-harakatlarni qoralaydigan maqollar, qo’shiqlar, ertaklar va dostonlarni aytib o’git–nasihat usulidan keng foydalanganlar. Masalan, tez aytish – bolalar nutqini o’stirishga, topishmoq – topqirlik, maqollar – odob-axloq, qo’shiq lar –nafosat, doston va ertaklar esa, ularning har tomonlama rivojlantirish va tarbiyalashda ijobiy ta’sir ko’rsatgan. O’zbek xalq pedagogikasida bolalarni kundalik hayotga tayyorlashda namuna ko’rsatish metodi katta o’rin egallagan. Ayniqsa, bunda ishning ko’zini bilish, 445 uddaburonlikka alohida ahamiyat berilgan va u deyarli xalq og’zaki ijodiyotining barcha namunalarida o’z ifodasini topgan. Rag’batlantirish metodi esa bola xatti-harakatlari, bajargan ishi va xulq-atvorini ma’qullash, maqtash, tabriklash tarzida qo’llanadigan usullardan biridir. Bu esa, uning kelajakda yanada namunali, go’zal xatti-harakatlarni amalga oshirish, o’z qobiliyati va bajargan yaxshi ishidan faxrlanish tuyg’usini o’stirishga xizmat qilgan. Taqdirlash metodidan ham xalq pedagogikasida unumli foydalanilgan . Unda bolaning bajargan ishidan mamnunlik ifodasi bo’lgan «barakalla», «rahmat bolam», «omon bo’l» deyish, yoqimli kulib qo’yish, boshini silash, peshonasidan o’pib, quchoqlab bag’riga bosish ko’rinishida amalga oshirilgan. Tanbeh berish metodi kichik yoshdagi bolalarga nisbatan, ular o’rtoqlari bilan qo’pol muomalada bo’lganda qo’llanilgan. Asosan topshiriqlarni bajarmagan yoki bajargan, isrofgarchilikka yo’l qo’ygan, qizlarni noo’rin ranjitgan o’g’il bolaga nisbatan qo’llanilgan. Man etish metodi esa uyatli haqoratomuz iboralar aytgan, so’kingan, mayxo’rlik, giyohvandlik qilgan, qimor o’ynagan, qo’yingchi, inson sha’niga dog’ tushiruvchi ishlarga berilgan o’smirlarga nisbatan qo’llangan. Xulosa o’rnida aytish lozimki, ajdodlarimiz bolalarni xalqparvarlik, vatanparvarlik, qahramonlik, mehnatsevarlik, insonparvarlik, ilmsevarlik ruhida tarbiyalashda ishontirish, isbotlash, ta’sir ko’rsatish, ibrat namunasi, tajriba natijalari, tasdiqlash, rag’batlantirish, taqdirlash, tanbeq berish, man etish metodlaridan foydalanganlar. Shu tariqa, o’zbek xalq pedagogikasida mazkur metodlar mustahkam o’rnashib, bu sohadagi dastlabki ilmiy pedagogik yondashuvlarga asos bo’lgan. Yüklə 7,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|