Тофиг щаъыйев
Yüklə 4,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qara bağrı sarsıldı
- Qara qanı şorladı
- Bu nağılları Oğuzlar içində ağıllı, bilgili kimsələr əzbərlər və qopuzlarını
- Azərbaycan türkcəsində ilk tərcümə.
- Allah
|
geçdigi-getdi // ketdi; ikincisi, müxtəlif türk dillərində və ya bir türk dilinin tarixinin müxtəlif mərhələlərində q/k, k/g səs uyğunluqları olmuşdur (bunu da unutmaq olmaz ki, kafər sözü alınma olduğundan, şübhəsiz, hansı qədim türk sözünü isə əvəz etmişdir). Şeirə aid başqa cəhət: psixoloji gərginlik, dramatizim misra-cümlədən misra-cümləyə artır, hətta son cümlənin xəbərləri atın çapış ritmini verir, getdi söz-misrası uzaqlaşan atın son ayaq səsinin assosiasiyasını yaradır. Düzdür, bəzi sintaktik nümunələrdə alliterasiya nisbətən zəifləyir, seyrəkləşir, ancaq hər halda o, deyilişdə qulaqla duyulur, oxunuşda gözlə görünür: Haman dəm at saldı. Yel kibi yetdi, yeləm kibi yapışdı. Kafəriŋ cigninə bir qılıc urdı. Geyimini-keçimini toğradı. Altı barmaq dərinligi zəxm irişdirdi. Qara qanı şorladı Qara sağrı soqmanı tolu qan oldu. Qara başı bunaldı, bunlu oldi. Haman dəpdi. Qələyə qaçdı. Yegnək ardından yetdi. Hasar qapusına girmişkən qara polat uz qılıcı ənsəsinə eylə çaldı kim, başı top kibi yerə düşdi (―Qazılıq Qoca oğlı Yegnək boyu‖) - əlbəttə, 128
burada alliterasiya sistem halında deyl, ancaq var: yel kibi yetdi, yeləm kibi yapışdı; Yegnək yetdi, qara qanı şorladı, qara soqmanı qan oldu, qara başı bunaldı, qələyə qaçdı, qara qılıc (hələ söz içindəki səslər də assonans şeir ritminə xidmət göstərir: qara saqrı soqma silsiləsində q, ―başı yerə düşdi‖ birləşməsində
və
s). Bu
alliterasiya sisteminin seyrəkləşdirilməsi sonrakı nəsrləşdirmə işindən gəlir. Verdiyimiz örnəklərlə Drezden və Batikan nüsxələrinin fərqinə diqqət edək: birinci misalda Drezdendəki Qara bağrı
misrası artırılır. Əlavə əvvəlki misraya məntiqcə çox güclü bağlıdır, ancaq alliterasiya prinsipi pozulmuşdur. Yaxud ikinci misalda Qara qanı şorladı cümlə-misrasına Vatikan nüsxəsini köçürən katib qoynu doldı sözlərini artırır- alliterasiya ölçüsü saxlanılır. Deməli, köçürənlər müxtəlif səvviyədə artırma-əskiltmələr edirlər. Başqa bir misal: ―Ġ rağından-yaqınundan gəliĢdilər. Gizlü yaqa tutuban iyləĢdilər. Tatlu damağ verübən soruĢdular. Ağ-boz atlar binübən yortuĢdılar. Bəg babası yanına iriĢdülər (―Qanlı Qoca oğlı Qanturalı boyu‖). Əvvələn, cümlələrin sonu qafiyədir: gəliş, iyləş, soruş, yortuş, iriş (hətta 3-cü, 4-cü xəbərlər qalın saitlərdir, 5- ci isə 1-ci və 2-ci kimi incə saitlə gəlir). Bu isə misra deməkdir: cümlə-misraların hər birində ilk və son taktlar 4 hecalıdır:
gah 4 (yaqınından) gah 3 (verübən) hecalıdır. Bu halda ilk misra örnək olmalıdır - sözlərin morfoloji qəlibi uyğundur: iraq-ın-dan,
türkcələrin tarixində və bilavasitə ―Kitab‖ın özündə- ıban feili bağlanması həm də -ıbanı şəklində işlənir. Nəhayət, sonuncu misrada hal şəkilçisi olmuş ki, sazla oxunuşda ozan onu ikinci təq
tin üstündə demişdir. Beləliklə, hər misrası 4 hecalı 3 təqtdən ibarət şeir:
rağından-/yaqınından/gəliĢdilər. Gizlü yaqa /tutubani /iyləĢdilər. Tatlu damağ /verübəni /soruĢdılar. Ağ-boz atlar /binübəni /yortuĢdılar, 129
Bəg babası /nuŋ yanuna /irüĢdilər.
Bəzən aydın görünən elementar pozuntulara təsadüf olunur. Atası Qazan bəyə Uruz deyir: A bəg baba. Dəvəcə böyümişsən, köşəkcə ağluŋ yoq. Təpəcə böyümişsən, tapırca ağluŋ yoq, Hünəri oğul atadanmı görər, ö grənər, yoqsa atalar oğuldanmı ögrənər? (―Qazan bəg oğlı Uruz bəgüŋ tutsaq olduğı bəy‖) - müqayisəyə diqqət verək: oğul atadanmı, atalar oğuldanmı ögrənər. Birinci halda, oğul-ata qarşılığında subyektlər təkbətək götürülür. İkinci halda tərəflərin nisbəti pozulur: atalar-oğul. Halbuki olmalı idi: ata-oğul. Deməli, köçürən mətnin şeir, ya nəsr olmasının fərqinə varmayıb. Şeirsiz-nəsrsiz, bu, adi məntiqcə də yalnışdır (hələ bu bizə çatan iş neçənci köçürənindir? Yəqin əvvəlki köçürənlərdə fərqlər az olub). Mətnin linqvo-poetik təhlili göstərir ki, a bəg baba xitab kimi, hünəri sözü məntiqi vurğu ilə şe‘rin vəznindən kənara çıxarılır. Və hecalar təxminən belə nizamlanar: A bəg baba.
Dəvəcə böyümiĢsən, KöĢəkcə ağlun yoq. Dəpəcə böyümiĢsən, Tapıca ağlun yoq.
Яслиндя бурадакы щяр тяqт гядим илкин мисрадыр. «Дядя Горгуд китабы» цчцн типик шеир гялиби 4 щеъалы мисралардыр. Вя бурадакы щяр мисра бир гядим шеир бяндидир, беля: Ираьындан, Йагынындан Эялишдиляр. Эизлü йага Тутубану Ийляшдиляр. Татлу дамаь Верцбяни Сорушдылар вя с. Якс щалда бурада щяр мисрада 12 щеъа олмуш олур ки, бу, тцрк-Азярбайъан шеиринин чох сонракы дюврцнцн фактыдыр. Гядим тцрк ше‘риндя мисранын ъцмля олмасы, фикир ифадя етмяси йох, мцтляг олан одур ки, мисра ритмин бир щиссяси олур. Ялбяття, ъцмля дя ола биляр: Йцз юлч, Бир бич. Мисраларын дюрд щеъалылыьы «Китаб»ымызын чох гядим дюврлярин йарадыъылыг мящсулу олмасынын дялилляриндяндир.
130
Hünəri
Oğul atadanmı/görər ögrənər-6-5=11. Yoqsa ata oğul/danmı ögrənər-6-5=11
Deyilənlər təsdiq eləyir ki; 1) Bu nəsr sintaksisi deyil. Sintaksisin leksik-prosodik xüsusiyyətlərinin kompleks halında təhlili göstərir ki, ―Dədə-Qorqud‖ oğuznamə başlanğıcında şeirlə yaradılmışdır; 2) ―Dədə Qorqud‖ sintaksisinin əcnəbi təsirə düşməməsinin bir səbəbi də odur ki, bu sintaksis şeir texnikası üzrə qurulmuşdur – əcnəbi təsir həmişə milli şeirimizin yalnız leksikasına aid olmuşdur; 3) alliterasiya və heca vəzni türkcə şeirdə eyni dərəcədə başlanğıcdır; 4) ‖Dədə Qorqud kitabı‖ XVI əsrdə yazıya hökmən başqa, daha qədim bir nüsxədən köçürülüb. Əgər o, XV yüzillikdə ilk dəfə yazıya alınsa idi, ən azı ―Şühədanamə‖nin dili kimi redaktə olunardı. ―Dədə Qorqud‖un ağızda yaşamamasının əsas səbəbi, görü- nür, xüsusi ifaçı ozan nəslinin kəsilməsidir. Bu gün qırğızların ―Manas‖ dastanını hər aşıq deyə bilmir, onu manasçı adlanan xüsusi aşıqlar ifa edirlər – bunlar şaman təbiətli adamlardır, ifa zamanı ətrafdan təcrid olunur, xüsusi hala girir və cildlərlə mətni günlərlə əzbər deyirlər (avazla oxuyurlar). Və manasçılıq irsən keçir, onu dinastiyada növbəti nəsildən kimsə biri qəbul edir. Deməli, bizdə xüsusi qorqudçular olublar, nəsilləri kəsilib, dastanın ağızda deyilməsi dayanıb. Dastanın məhz xüsusi adamlar tərəfindən ifa olunması ibn Aybəkin bu sözlərindən də aydın olur – ―Dədə Qorqud‖ boylarını-nağıllarını nəzərdə tutan müəllif yazır: ―Bu nağıllar bu günə qədər ağızlarda dolaşır durur. Bu nağılları
söylərlər‖ (ayırma mənimdir – T.H.). Burada iki cəhət diqqəti çəkir: 1. Bu nağılları ağıllı, bilgili adamlar söylərmişlər – deməli, bunu hər aşıq oxuya bilmirmiş, həmin ağıllı, bilgili sayılan adamlar məhz qorqudçular imiş; 2.Həmin kimsələr bu nağılları əzbərləyib
Bax: M.Ergin. Göstərilən əsəri, s. 36. 131
söylərmişlər – nağılı əzbərləmək nə deməkdir, deməli, ―Dədə Qorqud‖ həqiqətən ucdantutma şeir imiş. ―Dədə Qorqud‖ dilinin yaş faktorunu * realist qavramaq üçün ümumtürk məxrəcini nəzərə almaq, başqa qədim türkdilli abidələrlə müqayisələr aparmaq mühüm söykənəcəkdir. VI-VIII əsrlərə aid Orxon-Yenisey abidələrinin dili ilə, xüsusən leksikası ilə müqayisələr ―Dədə Qorqud kitabı‖ dilini yuxarıda deyilən hüquqda qavramağa imkan verir, ilk orta əsrlərdə Azərbaycan türkcəsini mükəmməl, yetkin xalq dili faktı və milli dilin başlanğıc dövrünün məhsulu kimi qəbul etməyə haqq qazandırır.
deyil, ‖Qur‘ani-Kərim‖in yazıldığı ərəbcədəndir və adi tərcümə deyil, məhz ―Qur‘ani-Kərim‖in özündəndir – ilk ədəbi-yazılı abidəmiz olan ―Dədə-Qorqud kitabı‖nda Qur‘andan tərcümədir. Və dilimizdə indiyə qədər gördüyümüz tərcümələrin ən gözəli, ən mükənməlidir. Yə‘ni ―Dədə-Qorqud kitabı‖nın dili qədər mükəmməl və şairanədir. Elə bil ki, tərcümə olunmayıb, o da Qur‘anın özü kimi, ancaq türk dilində göydən nazil olub. Bu, ―Dədə Qorqud kitabı‖nın dastan dili kimi şeirlə tərcümədir. Ona görə də əzbərlənə bilir, yadda qalır. Qur‘anı bütünlüklə bu şeir dilində tərcümə etmək mümkün olsaydı, namazı türkcə qılmaq, ayələrdən misalları türkcə gətirmək olardı. Qur‘an ərəbcədə qafiyəli dillə (səc‘li nəsr) olduğu üçün asan əzbərlənir, asan yadda saxlanır. Bu tərcüməni oxuyanda M.Kaşğarinin XI əsrdə dediyi ―ərəbcə ilə türkcə atbaşı gedir‖ ** sözü əyani görünür. Həmin tərcümə budur: Yucalardan yucasan, Yuca Tanrı!
* Görkəmli türk tarixçisi Zəki Vəlidi Toqan dastandakı hadisələri e.ə.VII əsrdə Azərbaycanda hakimiyyətdə olmuş saklar və onların hökmdarları ilə bağlı görür –müəllifin fikrincə, sakların tərkibində oğuz, qanqlı, uyğur, xalac, karluq tayfaları olub. Bax: Zeki Velidi Toqan. Oğuz destanı. İstanbul, 1983, s. 145- 146.
Kaşğari M. Divanü luğat-it-türk. (Besim Atalay tercümesi), I c., Ankara, 1939, s.6.
132
Kimsə bilməz necəsən, Görkli Tanrı! Sən anadan doğmaduŋ, Sən atadan olmaduŋ. Kimsə rizqüŋ yemədüŋ, Kimsəyə güc etmədüŋ. Qamu yerdə əhədsən, Allahu səmədsən. Adəmə sən tac urduŋ,
eytana lə‘nət qılduŋ, Bir suçdan ötri Dərgahundan sürdiŋ. Nəmrud gögə oq atdı, Qarni yaruğ balığı QarĢu tutdıŋ. Ululuğa həddüŋ, Sənüŋ boyıŋ, qəddün Yoq.
Urduğıŋ ulıtmayan, Ulu Taŋrı! Basdığuŋ bəlürtməyən, Bəllü Taŋrı! Götürdugiŋ gögə yetürən Görkli Taŋrı! Qaqdığun qəhr edən Qəhhar Taŋrı! Birligünə sığındum
ləbüm, Qadir-Tanrı! Mədəd səndən!
Tərcümədə Allahın sifətləri, Tanrının xislətini göstərən keyfiyyətlər əks olunmuşdur. Quranda Allahın sifətlərini bildirən ayrıca bir surə var: ―Əl-ixlas (―Yalnız Allaha məxsus olan sifətlər‖) surəsi‖. Həmin surənin müasir dilimizə təfsirlə tərcüməsi budur: 133
1. [Ya Peyğəmbər! Allahın zatı və sifətləri haqqında səndən soruşan müşriklərə] de ki: ―[Mənim Rəbbim olan] O, Allah birdir [heç bir şəriki yoxdur]; 2. Allah [heç kəsə, heç nəyə] möhtac deyildir! [Hamı Ona möhtacdır; O, əzəli və əbədidir]; 3. O nə doğmuş, nə də doğulmuşdur [Allah özünə heç bir övlad götürməmişdir]; 4. Onun heç bir tayı-bərabəri, bənzəri də yoxdur!
deyildir; 3. O, nə doğmuş, nə də doğulmuşdur; 4. Onun heç bir tayı-bərabəri, bənzəri də yoxdur! Tərcümənin əsasında ―Əl-ixlas‖ surəsi durur. Ancaq türk Tanrıçılığının müqabilinə çıxarılan islamın Tanrısı-Allah haq- qında türkün düşüncəsində bütöv təsəvvür yaratmaq üçün burada başqa surələrdən də istifadə olunmuş, Allahın Kərim, Qəhhar, Cabbar adlarına da müraciət edilmişdir. Nəticədə türk Qur‘andakı əhatə dərəcəsində Allah haqqında aydın təsəvvür alır. - Ucalardan uca. Ərəbcəsi: Əl-ə‘la- lillahi əl-məsəlul-ə‘la (ən uca sifət Allaha məxsusdur). Ən-Nəhl [Bal arısı] surəsi, 60- cı ayə. - Uca Tanrı. Ərəbcə: Aliyyun (Allah-təalanın gözəl adla- rından biri ) – innəllahə kənə aliyyən kəbiran (Əlbəttə, Allah uca və böyükdür). Ən-nisa [Qadınlar] sürəsi, 34-cü ayə. - Kimsə bilməz necəsən (Allah-Təalə hər şeyi bilir, ancaq O, dərk olunmazdır). Ərəbcəsi: Tə‘ləmi məfi nəfsi va lə aləmu məfi nəfsinə (sən mənim ürəyimdə olan hər bir şeyi bilirsən. Mən isə Sənin zatında olanı bilmirəm).Əl-Müdə [Süfrə] surəsi, 116-cı ayə. - Görkli Tanrı (Bu, sufizmdəki mütləq gözəl anlayışıdır - bu mütləq gözəl Allahdır. Nəsimi: Görklü yüziŋ nurindən aləm münəvvər oldi, Şirin söziŋ qatında şəkkər mükərrər oldi.
-
Sən atadan olmadun.
V.Məmmədəliyevin tərcüməsi: Qur’an. Bakı, Azərnəşr, 1991, s. 647. 134
Qamu yerdə əhədsən, Allahu səmədsən. Əl-ixlas surəsindən ayələrdir: Qul huvallāhu əhadun. Allāhüs-samədu. Ləm yəlid və ləm yuləd və ləm yəkun ləhu kufuvan əhadun. - Adəmə sən tac urdun (Allah-Təalanın Adəm peyğəmbəri Yer üzərində xəlifə etməsi nəzərdə tutulur). –Va iz qalə rəbbukə lilməlaikəti: inni cəilun filardi xəlifətən (sənin rəbbin mələklərə: ―Mən Yer üzərində bir xəlifə yaradacağam‖ -dedi). Əl-Bəqərə (―İnək‖) surəsi, 30-cu ayə. - ġ eytana lə‘nət qıldın. Bir suçdan ötri Dərgahundan sürdin (Allah-Təalanın Şeytanı öz dərgahından qovması nəzərdə tutulur). - İn yəd‘unə min dunihi illə inəsən va in yəd‘unə illə Şeytanən məridən. Ləanəhul-lahu (onlar Allahı qoyub qadın bütlərə və asi Şeytana tapınırdılar. Allah ona (Şeytana) lə‘nət etdi). Ən –Nisa surəsi, 117-118-ci ayələr. Sonrakı misralarda da Ali-İmran (İmran ailəsi), Əl-Ən‘am (Davar), Hud Əl-Əraf (Sədd), Yusif, TaHa, Fələq (Sübh) və başqa surələrdən Allahın sifəti ilə bağlı keyfiyyətlər əxz olunub tərcümə edilmişdir. Şeirin dilində 13 ərəb (rizq, əhəd, Allah, səməd, şeytan, lə‘nət, nəmrud, hədd, qədd, qəhr, qəhhar, qadir, mədəd) və bir fars sözü (dərgah) var. Əlbəttə, şe‘rin cəmi 59 sözünün miqdarında bu rəqəm kiçik deyil – 25.4 faiz təşkil edir. Ancaq bu sözlər şeirin qavranmasında zərrəcə ləngimə yaratmır. Bunların içərisində bugünkü türkcəmizdə olmayan 3 söz işlənib: əhəd, səməd, nəmrud. Bunlardan əhəd (Allahın tək olması) və səməd (Allahın heç nəyə möhtac olmaması) sözləri hər gün beş vaxt qılınan namazların içində dəfələrlə təkrar olunur, namaz qılan türkün qulağı üçün bu sözlər doğma səslənişə çevrilib. Nəmrud (lüğəti mənası: daşürəkli, üzü gülməz) hökmdarın zülmkarlığı haqqında xalq içində çoxlu rəvayətlər, əfsanələr söylənmişdir və insanlar arasında Nəmrud məlum bir anlayış olub. Yəni anlaşma baxımından türk sözləri ilə buradakı ərəb, fars sözləri arasında fərq yoxdur. İslamın türklər tərəfindən mənən mənimsənməsində ―Dədə Qorqud kitabı‖ böyük rol oynadığı kimi, ərəb 135
sözlərinin türklərin ünsiyyətinə girməsində də çox iş görmüşdür. Burada qədim türk şeiri üçün tipik olan 4 və 7 hecalı misralar çıxış edir. Sərrast və orijinal qafiyələri var:
bir ritm nizamlayıcı faktoru alliterasiya fəaldır: urduğun, ulutmayan, ulu, basdığın bəlirt-məyən bəlli, götürdüyün gögə yetirən görklü, qaqdığın qəhr edən qəhhar. Bütövlükdə Qur‘an Allahın şəxsiyyətini təcəssüm etdirən kitabdır – bu tərcümə misralarında Allahın qüdrəti, ən böyük ucalığı poetik əksini tapır və türkün düşüncəsinə yetirilir:
brahimi tutdurdiŋ, Xam gönə çulğaduŋ, Götürib oda atdırdun. Birligünə sığındum, Ə ziz Allah!
Bu misraların Quran əsası: ―Əl-Ənbiya (Peyğəmbərlər) surəsinin 68-69-cu ayələridir. ―Qalū harrı qühu vansuru Əlihətəkum in kuntum fə‘ilinə. Qulnə ya nəru küni bərdən va sələmən ‘alə İbrahimə (Nəmrud və ətrafındakılar) belə dedilər: Əgər bir iş görəcəksinizsə, onu yandırın və tanrılarınıza kömək edin‖. Biz də: ―Ey atəş, İbrahimə qarşı sərin və zərərsiz ol‖ – deyə buyurduq ).
dünyasında yayılmış əfsanə və rəvayətlərdən də istifadə olun- muşdur. Yəni ayələr hərfən tərcümə edilmir. Məqsəd islamı yeni qəbul etmiş türklərə Allahın qadirliyi, böyüklüyü, bənzər- sizliyi haqqında inamı təlqin etmək olub. Və burada əfsanələrlə ayələrin birləşməsi daha dolğun poetik kompozisiya yaradır. Nəticədə inamın qavranması nağıl gücünə gəlir. Bu inamın vəsfində türkcənin qüdrəti Qur‘anın dili səviyyəsinə qalxır. Peyğəmbərin oddan zərərsiz qurtarması
Ayələrin Azərbaycan türkcəsinə tərcümələri buradan alınmışdır: Qur’ani- Kərim (ərəbcədən tərcümə edənlər: Ziya Bünyadov və Vasim Məmmədəliyev). Bakı, 1991. 136
belə şairanə ifadə olunur: Odu bustan qıldın. Bu, ayələrə əlavədir. ―Bustan‖ gülüstan, gülzar, çəmənzar kimi söz – anlayışlarla bir semantik sahəyə düşür. Beləliklə, misradakı bir söz öz semantik sahəsindəki bütün anlayışları özündə cəmləşdirir: İbrahimi külə döndərməli ikən tonqal bustan, gülüstan, gülzar, laləzar kimi onu bağrına basır. Tərcümənin bu dil gözəlliyi türkün ürəyinin qapılarını bir daha taybatay islamın üzünə açır. ―Dədə Qorqud kitabı‖nın bu misralarında Allahın təkliyi ideyası xüsusi mükəmməliklə, yığcam və nüfuzedici bir dillə ifadə olunur:
Tanrının birligünə Yoqdır güman.
Türkə Tanrı sözü daha doğma olduğu üçün Allah yox, məhz Tanrı işlədilir. Güman sözü şübhə mənasındadır. Yəni: Allahın birliyinə Ģübhə yoxdur. Bu, ―Əşhədu ən la ilahə iləllah‖ (Şahidəm ki, Allahdan başqa Allah yoxdur) ayəsinin tərcüməsidir. Tərcü- mənin dəqiqliyi və poetikliyi göz qabağındadır. Görünür ki, həqiqətən türk dili ərəbcə ilə ―atbaşı gedir‖. Bu dil ilk orta əsrlərdəki (X əsrə qədərki) türkcəmizin səviyyəsidir. Bir müqayisə: XI-XIII əsrlərdə ərəbcədən Avropa dillərinə qızğın tərcümələrdə ingilis dili iştirak edə bilmir. Çünki ingilis dili ərəbcədəki elmi məzmunu əks etdirməyə hazır deyildi. İngilis dili tarixçisi Kekstopun sözünə görə XVI əsrə qədər ingilis ədəbi dili ―bəsit və inkişaf etməmiş‖ idi. 1 Biz bir az sonra XVI əsrə qədərki Azərbaycan dilinə ərəb və fars dillərindən çoxlu və mükəmməl tərcümələrin şahidi olacağıq. ―Dədə Qorqud kitabı‖ndakı bu tərcümə indiyə qədər bizə məlum olan ilk tərcümə nümunəsidir. Bu nümunədə türkcəmizin mükəmməlliyi ilə yanaşı, həm də yüksək tərcümə
1 Bax: Абаскулиев А. Экстралингвистические факторы, обуславливающие проникновение арабских слов в английский язык в эпоху средневековья. ―Metodika və dilçilik‖, 2-ci buraxılış. Bakı: Elm, 1976, s. 119-136.
137
mədəniyyəti görürük. Eyni zamanda tərcümə sənətinə müasir yanaşma münasibəti diqqəti çəkir: yeri gələndə dəqiq, hərfi, yeri gələndə sərbəst, yaradıcı tərcümənin şahidi oluruq. Adətən tərcümə zamanı tərcüməçi dil (bu halda türkcə) tərəf- müqabilinin qrammatik təsiri altına da düşə bilir. Burada ancaq leksik-terminoloji alınmalar var, heç bir morfoloji müdaxilə görünmür, türkcəmiz saf sintaksisini saxlayır – bu, türkcəmizin yetkin sintaksisinin mövcudluğu deməkdir. Həmin tərcümə uzun tarixə malik tərcümə ənənəsi üstündə duran bir nümunə təsəvvürü yaradır. Bu təəssürat dilimizin qrammatik quruluşunun yüksək inkişaf səviyyəsinə sahib olmasının nəticəsidir. Yüklə 4,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|