Vergiqoyma

Avropa İttifaqı dövlətləri təcrübəsi

Ümumiyyətlə Avropada e-kommersiyaya yanaşmada onun spesifikliyi nəzərə alınmır və o adi ticarətdən fərqləndirilmədən eyni qaydada vergiyə cəlb olunur. Eyni bir ölkə daxilində ticarət zamanı ƏDV satışın məbləğinə əsasən mal satan tərəfindən xəzinəyə ödənilir. Bu zaman mal göndərənə ödənilən vergi əvəzləşdirilir. Son is- tehlakçı əvəzləşdirmə hüququna malik olmur. Bu zaman aşağıdakı xüsusiyyətlər əsas götürülür:

1. 
   İdxal edən malın gömrük dəyərindən asılı olaraq idxal zamanı vergini öz ölkəsində ödəyir. Ümumiyyətlə, o da eyni dərəcədə əvəzləşdirmə hüququna malikdir.
   
2. 
   Malların ixracı sıfır dərəcə ilə vergiyə cəlb olunur. İxracatçı ixrac mallarını əldə edərkən (və ya istehsal zamanı) ödədiyi əlavə dəyər vergisini əvəzləşdirə bilər.
   

Məhz bu prinsiplər əlavə dəyər vergisinin iqtisadi neytrallığını təmin edir, o cüm- lədən yerli və xarici ticarətçilər üçün bərabər vergi yükü tətbiq edir. Xidmətlərin həyata keçirilməsindən danışarkən biz daha çox internet-ticarət üçün xarakterik olan informasiya və bur cür tipli xidmətləri nəzərdə tutmalıyıq. Vacib olan odur ki, burda xidmətlərin həyata keçirildiyi yer satanın olduğu yer deyil, alıcının olduğu yer əsas götürülür və ƏDV ondan tutulmalıdır.

B2B sektorunda (şirkətlər (sahibkarlar) arasında e-ticarət) hər şey aydındır. Mal və xidmətlərin şəbəkə və yaxud hər hansı bir digər yolla əldə olunmasından asılı olmayaraq vergitutma qaydaları eyni olaraq qalır.

1. 
   Malın Avropa İttifaqı (Aİ) hüdudlarından kənardan idxalı zamanı: təbiidir ki, ixracatçı hesab fakturanı ƏDV-siz təqdim edir, idxalçı isə gömrük rəs- miləşdirməsi zamanı ƏDV-ni ödəyir. Sonradan bu vergi əvəzləşdirilə bilər.
   
2. 
   Kənardan informasiya xidmətləri əldə olunarkən: satıcı hesab fakturanı ƏDV- siz təqdim edir, alıcı “geri vergitutma” adlandırılan prinsip əsasında hesablaşır. Bu o deməkdir ki, o, ƏDV-ni öz ölkəsinin xəzinəsinə ödəyir və dərhal onu əvəzləşdirməyə təqdim edir.
   

Çətinliklər B2C sektorunda (istehlakçılar və şirkətlər arasındakı e-ticarət) başlayır. Problem ondadır ki, kənardan informasiya xidmətləri əldə olunarkən burada alıcı ƏDV üzrə vergi ödəyicisi hesab olunmur, buna görə də, onu tərs vergitutma prinsipinə əsasən satıcının yerinə hesabat verməyə məcbur etmək olmaz.

Aİ-yə üzv olan dövlətlərin təcrübələrinə əsasən bütün elektron məhsullar xid- mətlərə bərabər tutulur və alıcının yerləşdiyi yerdə ƏDV-yə cəlb edilir. Aİ-yə üzv olan dövlətlərin ƏDV qanunvericiliyi əsasən Aİ-nın ümumi prinsipləri əsasında tən- zimlənir.

Aİ-nin e-ticarətə yanaşmasının əsasına İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşki- latının (OECD) tələblərinə uyğun olaraq aşağıdakı prinsiplər əlavə edilmişdir:

• 
  e-ticarətin vergiyə cəlb edilməsi üçün yeni vergilərin tətbiq edilməsinə zərurət yoxdur;
  
• 
  elektron məhsul xidmət kimi vergiyə cəlb edilir;
  
• 
  istehlak vergiləri istehlak yerində tutulur.