X. Sanaqulov D. Xodiyeva M. Satbayeva mehnat va uni o‘qitish metodikasi toshkent 2015

Yakuniy qism: 15 daqiqa
Yangi mavzuni mustahkamlash.
O‘quvchilar bilimini baholash.
Uyga vazifa berish.
Darsning borishi
Tashkiliy qism:
• 
Salomlashish; 
• 
davomatni aniqlash;
• 
uy vazifasini tekshirish;
• 
ish joyi, ish quroli va materiallarini tayyorlash.
Asosiy qism: Aqliy hujum
O‘qituvchi darsning boshlanishida o‘quvchilarni kitob muqovasi 
haqidagi bilim va tasavvurlarini aniqlaydi.
- Kitob bizga nima uchun kerak?
- Kitobni qanday asraymiz?
- Kitob bizga do‘st bo‘la oladimi? 
- Kitobni to‘g‘ri saqlash haqida nimalarni bilasiz?
Qog‘ozdan kitob uchun muqova yasash haqida tushunchalar 
beriladi. Bunday foydali buyum tayyorlash orqali oila mablag‘iga o‘z 
hissalarini qo‘shishlari mumkinligini aytiladi, buning uchun qog‘oz-
dan kitob uchun muqova yasash taklif etiladi.
Yangi mavzu bayoni:
Kitoblarni muqovalab foydalanish ularning umrini yanada uzay-

---

91
tiradi. Kitob uchun muqovani o‘z qo‘llarimiz bilan tayyor lashimiz 
ham mumkin.
Amaliy ishni boshlashdan oldin o‘quvchilarning darsga tay yorligi 
o‘qituvchi tomonidan kuzatiladi, zarur ish materiallari tanlab olinadi.
Amaliy ish: 
(darslik bilan ishlash)
Kitob uchun muqova yasash bosqichlari darslikdan kuzatiladi va 
bajariladi.
• Kitob uchun muqova yasash uchun birinchi kvadrat shaklidagi
karton turi tanlab olinadi;
• Kartondan o‘lcham olish va kartonning to‘rt tomonini o‘lcham 
asosida burchak qilib kesiladi;
• Hosil bo‘lgan shaklni yon tomonlarining kesilgan qismini ichki 
qismiga qaratib buklanadi;
• Tayyor bo‘lgan shaklning o‘rtasini belgilab
, o‘tkir tig‘li buyum 
yordamida o‘rtasi sindiriladi;
• Muqovaning singan qismidan teng ikkiga to‘rtburchak shakliga 
keltirib buklanadi;
• Xuddi shu bosqichni keyingi uchlarida ham takrorlab, yuqoridagi 
uchlarini ichki qismiga buklab qo‘yiladi.

---

92
• Kitob uchun muqova tayyor bo‘ldi. Muqovani old tomonini 
pastga qilib qo‘yib ochiladi va ichki qismiga yelim surtiladi va muqo-
va yopiladi, bu ish old tomoniga ham takrorlanadi. Kitob press ostida 
quritiladi.
Yakuniy qism.
Dars yakunida bajarilgan ishlar ko‘rsatilib, o‘quvchilar bilan birga-
likda tahlil qilinadi.
Har bir o‘quvchilar bajargan ishlariga qarab izohli baholanadi.
Uyga kitob uchun muqovani mukammal yasash, she’r yodlash 
vazi fasi beriladi.
Muqovalarni yasash ishlarini boshlashdan oldin o‘quvchilarni bos-
ma xonaga ekskursiyaga olib borish, undan keyin suhbat o‘tkazish kerak. 
Suhbat jarayonida o‘qituvchi o‘quvchilar yozuvning paydo bo‘ lishi, kitob 
ishlab chiqarish texnologiyasi borasida qanday bilimga ega ekanliklarini 
aniqlaydi. U o‘quvchilarning bilimlariga tayanib, ularni to‘ldiradi, 
aniqlashtiradi va tizimga soladi. Suhbat jarayonida u qog‘ozdan yasalgan 
ko‘pgina narsalar: daftarlar, kitoblar, rasmli albomlar mustahkamroq 
material-karton bilan muhofaza qilinmasa tezda eskirishi, iflos bo‘lishi, 
yaroqsiz holga kelishi mumkinligini tushuntiradi.
Savollar
1. Qog‘ozning turlari va xususiyatlari qanday?
2. Kartonning turlari va xususiyatlari qanday?
3. Qog‘oz va kartonga ishlov berish usullari?
4. Qog‘oz bilan ishlashda qanday asboblardan foydalaniladi?