XariCİ DİLLƏR 2009 xariCİ DİLLƏR
Yüklə 5,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
İstiqamət: Yazı Xar.c.III.12. Şagird müxtəlif növ mətnlər yazır, hansında öz təcrübəsini xırdalıqla təsvir edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: Xarici həmyaşıdına məktub yazır (əlyazması və ya elektron variant). a) korrespondensiyanın rəsmi tərəfinə riayət edir (müraciət və sağollaşma forması, imza, • ünvan, tarix) özünü, ailəsini təqdim edir • yaşadığı ərazini/şəhəri/kəndi göstərir • təsvir edir ki, nə ilə məşğuldur, asudə vaxtını necə keçirir • öz dostlarını xarakterizə edir • onun üçün maraqlı olan suallara cavab almaq üçün adresata suallar verir • dəvət edir və izah edir ki, gəldiyi halda, nə edərlər, vaxtlarını necə keçirərlər. • Yaxınlarına şəxsi məktub yazır (əlyazması və ya elektron variant). b) korrespondensiyanın rəsmi tərəfinə riayət edir (müraciət və sağollaşma forması, imza, • ünvan, tarix) adresatdan hal-əhval tutur • öz şəxsi həyatı ilə əlaqədar yeni xəbərləri söyləyir • konkret hadisələri detallarla təsvir edir (məsələn, uzun zaman görmədiyi yoldaşını necə • qarşıladı, harada, hansı şəraitdə, görüş necə keçdi, nə ilə bitdi) konkret hadisə, əhvalatla əlaqədar öz yanaşmasını, əhval-ruhiyyəsini, reaksiyalarını təsvir • edir. XARİCİ DİLLƏR X.D. - 72 2009 c). Gündəlik yazır. konkret hadisəni, tarixi xatırlayır və ötürür • vəziyyəti detallarla təsvir edir • şəxsi emosional reaksiyalarını, əhval-ruhiyyəsini təsvir edir • şəxsi mövqeyindən faktları, əməlləri, hadisələri qiymətləndirir • yazılarda tarixi göstərir. • Xar.c.III.13. Şagird müxtəlif mövzu üzrə (tarixi, mədəni, ekoloji və s.) elmi xarakterli kiçik ölçülü mətn yazır. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: mövzu seçir • başlıq fikirləşir • lazımi informasiya, illustrasiyaları yığır • illustrasiyaların sərlövhələrini fikirləşir • rubrikaları müəyyən edir • hər bir rubrika üçün mətnlər tərtib edir • mətnin tam variantını yazır, illustrasiyalarla tərtib edir, mətnin struktur təşkilinə diqqət • yetirir Xar.c.III.14. Şagird yazı zamanı mətnin strukturuna riayət edir, baza qrammatik dil vərdiş-bacarıqlara sahib olur və funksional şəkildə istifadə etməyə çalışır. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: mətnin bu və ya digər növ struktur xüsusiyyətlərinə riayət edir və sözlü və sözsüz təşkilindən • (başlıq, kiçik sərlövhə, sxem, illustrasiya, sütun/abzas, seçilən sözlər və sairə) effektiv şəkildə istifadə edir mətni yaratdıqda fikrin ardıcıllığının sadə-dil qrammatik vasitələrinə riayət edir (məsələn, • lazımi kontekstdə adları əvəzliklər və sadə zərflərlə düzgün əvəz edir). yeni öyrəndiyi sözlər və ifadələri lazımi şəkildə istifadə edir • hadisələri/faktları ötürdükdə indiki, keçmiş və gələcək zamanı ifadə etmək üçün felin lazımi • formalarından istifadə edir hərəkətlərin, hadisələrin vaxtını dəqiqləşdirmək üçün (məs., axşam, sabah, bir neçə saatdan • sonra və sairə) zərflərdən, sözönlərindən, söz birləşmələrindən istifadə edir. hərəkətlər arasında məntiqi əlaqələri (səbəb-nəticə, əks-mövqe) ifadə etmək üçün (məs., • X.D. - 73 XARİCİ DİLLƏR 2009 tabesiz mürəkkəb cümlə, sadə tabe cümlələri) sadə dil strukturlarından istifadə edir kommunikasiya hadisəsinə/məqsədə uyğun olaraq öyrəndiyi dil konstruksiyalarından, • klişelərdən, formalardan, nəzakətli və familyar formalardan istifadə edir öyrəndiyi sintaktik yanaşmalardan sözlər arasında düzgün istifadə edir • təsvir edərkən zərflərdən, sadə dil təriflərindən istifadə edərək yeri dəqiqləşdirir • punktuasiya və orfoqrafik normalardan düzgün istifadə edir • Yazı strategiyaları Xar.c.III.15. Şagird yazı məsələlərinin effektiv həllinə dəstək göstərmək üçün və yazılı nitq bacarığının yaxşılaşdırılması üçün müxtəlif strategiyalara müraciət edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: lazımi dərs resurslarını (lüğət, nümunə, qrammatik lüğət və sairə) axtarır və hazırlayır • ideyaları yazır, seçir, çeşidləyir və mətnin planını tərtib edir • lazımi illustrasiyaları axtarır • qaralama variantı yazır • dərs resursuna əsaslanaraq yazını yoxlayır və səhvlər üzərində düzəlişlər aparır. • İstiqamət: Danışıq Dialoq nitqi Xar.c.III.16. Şagird interaksiyada iştirak edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: tanış mövzu üzrə suallar verir və cavablandırır • həmsöhbətlərin replikalarına reaksiya göstərir • əvvəlcədən hazırlıq əsasında bu və ya digər məsələ ilə əlaqədar şəxsi yanaşmasını və onun • izahatını ifadə edir (nəyi bəyənir/nəyi bəyənmir, niyə) əvvəlcədən hazırlıq əsasında müxtəlif növ seçim edir və onu izah edir (məsələn, hansı aktyoru • bəyənir və niyə, hara getmək istərdi və niyə və və sairə) dərs prosesində yaranan ehtiyaclarla əlaqədar müəllimə, sinif yoldaşlarına müraciət edir • XARİCİ DİLLƏR X.D. - 74 2009 Xar.c.III.17. Şagird kommunikasiya vəziyyətini ifadə edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: əvvəlcədən hazırlıq əsasında rol oyunlarında, simulyativ vəziyyətlərdə iştirak edir, hansılar • ki, adi məişət vəziyyətini əks etdirirlər (məsələn, telefon vasitəsilə kinoseansların cədvəli haqqında informasiya əldə edir, gecikdiyinin səbəbini izah edir və sairə) əvvəlcədən hazırlıq əsasında simulyativ vəziyyətlərdə iştirak edir, hansılar ki, gözlənilməyən • məişət vəziyyətini əks etdirirlər (məsələn, bir adam ikinciyə zəng vurub bildirir ki, iki həftəlik regionu gəzmək məqsədilə ona qonaq llmağa hazrılaşır). Monoloq nitqi Xar.c.III.18. Şagird ardıcıllıqla söhbət edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: əvvəlcədən hazırlıq əsasında sadə dillə onun üçün tanış mövzu ətrafında söhbət aparır (asudə • vaxt, moda və sairə) əvvəlcədən hazırlıq əsasında sadə dillə baş verən, uydurulan, oxunulan hadisəni nəql edir. • Xar.c.III.19. Şagird baza qrammatik-dil vərdiş-bacarıqlarına sahib olur və onlardan funksional şəkildə istifadə etməyə çalışır. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: interaksiyanı apardıqda öyrəndiyi dil konstruksiyalarından və formalardan, klişelərdən • lazımi şəkildə istifadə edir interaksiya zamanı familyar və nəzakətli formalardan istifadə edir • söhbət mövzusuna uyğun olan öyrəndiyi leksikadan istifadə edir • sadə və tabesiz mürəkkəb cümlələrin strukturlarından sərbəst şəkildə istifadə edir • tez-tez istifadə edilən, sadə strukturu olan tabeli cümlələrdən istifadə edir • öyrəndiyi dil konstruksiyalarında sintaktik yanaşmalara riayət edir • hadisələri ötürdükdə indiki, keçmiş və gələcək zamanları ifadə etmək üçün felin formalarından • düzgün şəkildə istifadə edir subyektiv yanaşmanı ifadə edən fellərdən, söz birləşmələrindən istifadə edir (bəyənirəm, • bəyənmirəm, yaxşı olardı ki, mənim fikrimcə) emosiyaları (sevinc, təəccüb, təəssüf və sairə) ifadə edən leksik vahidlərdən, tez-tez istifadə • olunan dil formullarından istifadə edir hadisəni ötürdükdə hadisələrin ardıcıllıqlarını ifadə edən sözlərdən (ilk əvvəl, hələ ki, sonda, • X.D. - 75 XARİCİ DİLLƏR 2009 nəticədə) felin keçmiş zaman formalarından düzgün istifadə edir hissləri və emosiyaları ötürdükdə konkret modallıq üçün səciyyəvi olan intonasiyadan • istifadə edir Danışıq strategiyaları Xar.c.III.20. Şagird nitq məsələsinin effektiv şəkildə həll edilməsinə dəstək göstərmək və şifahi nitq bacarığını təkmilləşdirmək üçün müxtəlif strategiyalara müraciət edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: lazımi resursları əvvəlcədən hazırlayır, modelləri, ifadələri, klişeləri, düyün sözləri • toplayır auditoriya qarşısında çıxışa qədər məşq keçir • anlamadıqda izahatı, asta və aydın tələffüz edilməni, təkrarlamanı xahiş edir • sözü unutduqda/bilmədikdə kompensativ vasitələrdən istifadə edir (məsələn, mimika, • jestikulyasiya, dəyişdirilmiş ifadə / nəzərdə tutduğu əşyanı təsvir edir və ya onu nədə istifadə edilməsini göstərir/ və sairə) İstiqamət: Mədəniyyətlərarası dialoq Xar.c.III..21. Şagird məqsədli ölkənin/ölkələrin gerçəkliklərini təyin edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: dövlət simvollarını (bayraq, gerb, himn və sairə) təyin edir • məqsədli ölkə/ölkələr ilə əlaqədar coğrafi, demoqrafik göstəriciləri, əhəmiyyətli tarixi • hadisələri sadalayır (məsələn, məqsədli ölkələrin paytaxtlarını, Almaniyanın birləşdiyi günü, Bastiliyanın alınması gününü və s.) incəsənət və memarlıq nümunələrini təyin edir (Branderburq qapısı, Paris Müqəddəs Ana • Məbədi, Biq-Ben, Ostankino qülləsi) tarixi şəxsiyyətləri və görkəmli insanları tanıyır (Volfqanq Höte, Şarl De Qol, kraliça II • Elizabet, Aleksandr Puşkin), onların fəaliyyət göstərdikləri sahələri, dövrləri, xidmətlərini sadalayır bayramları və şənlikləri sadalayır. • XARİCİ DİLLƏR X.D. - 76 2009 Xar.c.III.22. Şagird xaricidilli ölkənin mədəni və sosial-mədəni özünəməxsusluğuna maraq göstərir və ona tolerant yanaşır. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: ictimaiyyətdə əxlaq, qaydalarını, etiketi təyin edir və simulyativ hadisələri oynadıqda onlara • riayət edir adətləri, ənənələri, vərdişləri təyin edir və doğma adət-ənənələrlə ilə müqayisə edir, fərqləri, • oxşarlıqları təyin edir mədəni özünəməxsusluğu müzakirə etdikdə öz fikrini, baxışlarını, yanaşmalarını düzgün • şəkildə ifadə edir İstiqamət: Xarici dilin praktiki tətbiqi Xar.c.III.23. Şagirdlər xarici dildə müxtəlif növ layihələri həyata keçirirlər (məs., sərgi; bayram süfrəsi; xaricilər üçün turist kitabçasını hazırlamaq və meriyanın internet-səhifəsində yerləşdirmək; dünyanın hər hansı bir diyarının elə bir sinfi ilə dostlaşmaq, hansı ki, həmin dili öyrənir və s.) Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: müəllimlə birlikdə layihənin nailiyyətlə həyata keçirilməsinin meyarlarını formalşdırırlar • qrup üzvləri sərbəst şəkildə həyata keçirilsəi mərhələləri müəyyən edir və planlaşdırırlar, • sonra qruplar tərtib etdikləri planı bir-birinə təqdim edir, müqayisə edir, təkmilləşdirirlər müəllimlə birlikdə layihənin yerinə yetirilmə müddətini təyin edirlər • bilik və bacarıqlarını səfərbər edirlər, müəyyən edirlər ki, verilən məsələnin həlli üçün hansı • bilik və bacarıqları əldə etməlidirlər qrup üzvləri funksiyaları təyin edir və bölürlər • qrup üzvləri informasiya axtarır, seçir və işləyib hazırlayırlar • layihənin təqdimat formasını seçirlər • layihəni həyata keçirirlər • məşqlər edirlər, başqa qrup qarısında təqdimatı simulyasiya edirlər, qeydləri, şərhləri nəzərə • almaqla layihəni təkmilləşdirir, üzərində düzəlişlər edirlər layihənin yekun variantını hazırlayırlar və auditoriya qarşısında təqdim edirlər. • X.D. - 77 XARİCİ DİLLƏR 2009 İstiqamət: Tədrisin təlimi Xar.c.III.24. Şagird müəllimin yardımı ilə yerinə yetiriləcək tapşırığın tələləblərini anlayır. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: tapşrığın nailiyyətlə yerinə yetirilməsi meyarlarının formalaşdırılmasında iştirak edir • tapşırığın həyata keçirilmə mərhələlərini ayırır • sahib olduğu bilik və bacarıqları təyin edir və tapşırığı yerinə yetirmək üçün onlardan • istifadə edir yeni tapşırığı yerinə yetirdikdə hansı bilik və bacarıqların əldə ediləcəyini müəyyən edir • təyin edir ki, nədə çətinlik çəkəcək, nə ona asan olacaq, nədə yardım, məsləhət lazım • olacaq tapşırığın hər bir mərhələsi üçün lazımi strategiyaları müəyyən edir • Xar.c.III.25. Şagird nailiyyətli təhsilin təmin edilməsi üçün strateji bacarıqları əldə edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: işə başlamazdan əvvəl biliyini səfərbər edir • bu və ya digər mərhələnin konkret məsələsini həll etmək üçün hansı yanaşmalardan istifadə • edəcəkləri haqqında fikir mübadiləsində iştirak edir iş prosesində yaranan problemlərin həllində strategiyalarda dəyişikliklər edir • lazım gəldikdə • yardım, məsləhət istəyir işin yerinə yetirilməsindən sonra istifadə edilən strategiyaları təqdim edir, başqalarının • istifadə etdikləri strategiyalarla müqayisə edir istifadə edilən strategiyaların effektivliyinin qiymətləndirilməsində iştirak edir • fərqli strategiyaların sınanılması-tətbiqinə razılaşır • başqa-başqa, eləcə də ana dilinin öyrənilməsi zamanı əldə edilən təcrübəni bir-biri ilə • müqayisə edir, bu və ya digər strategiyanın başqa dilin və ya başqa fənnin öyrənilməsi prosesində nə qədər yararlı olmasını müəyyən edir səhvlərin, maneələrin səbəblərini təhlil edir • özünüqiymətləndirmə və başqasını qiymətləndirməkdə (şagird-müəllim və ya şagird-şagird • eyni yazını bir-birindən sərbəst şəkildə yoxlayırlar) nəticələri müşahidə etməklə qeyd edir ki, harada irəliləyişi var • nailiyyətin və ya müvəffəqiyyətsizliyin səbəblərini onları gələcəkdə nəzərə almaq məqsədilə • təhlil edir irəliləyişə mane olan səbəb və amilləri sadalayır (məs., resursdan lazımi şəkildə istifadə • XARİCİ DİLLƏR X.D. - 78 2009 etməyib, fəallığın əsas məsələsini ayıra bilməyib, mərhələdən birini buraxıb, məsələ çətin gəlib ona, həvəsli deyildi və sairə) öz qüsurlarını görür və sadalayır • nöqsanları aradan qaldırmaq üçün hansı ölçüləri götürəcəyini təyin edir • öz təşəbbüsü ilə düzəlişetmə ölçülərinə müraciət edir • Xar.c.III.26. Şagird dərs fəaliyyətinə dəstək göstərmək məqsədilə resurslardan istifadə edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: dərslik resurslarından effektiv şəkildə istifadə edir (lüğət, struktur nümunələr, qrammatik • lüğət, illustrasiyalar və s.) həm məktəbdə, eləcə də məktəbdən xaric əl çatılan resurslardan (dərsliyin əyani vəsaitləri, • lüğət, məktəb/kənd/şəhər kitabxanası, müəllim, səriştəli şəxs, internet və sairə) informasiya toplayır informasiya kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) vasitəsilə informasiyanı/dərs • materialını axtarır İKT-dən bu və ya digər materialın/mətnin hazırlanması/işlənilməsi üçün istifadə edir • layihələrin həyata keçirilməsi üçün İKT-dən istifadə edir • Xar.c.III.27. Şagird leksik ehtiyatını möhkəmləndirmək və zənginləşdirmək üçün müxtəlif üsullara müraciət edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: keçilmiş leksik materialı müntəzəm şəkildə təkrarlayır • pis mənimsədiyi leksik vahidləri toplayır • yadda saxlamanın başqa-başqa üsullarından istifadə edir (bir neçə dəfə köçürmək, ucadan • təkrar etmək, eyniköklü sözləri, antonim/sinonim cütlərini qruplaşdırmaq, assosiasiya etmək, mətndə istifadə etmək, mövzuya əsasən qruplaşdırmaq və s.) Xar.c.III.28. Şagird qrammatikanın mənimsənilməsinə dəstək göstərmək məqsədilə strategiyalardan istifadə edir (asanlaşdırır). Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: • konkret misalları müşahidə etməklə qrammatik strukturları/qaydaları təyin edir təyin edilən strukturlardan/qaydalardan fərqli mətnlərdə istifadə edir • X.D. - 79 XARİCİ DİLLƏR 2009 xarici dillərin qrammatik strukturları/qanunauyğunluqlarını bir-biri ilə müqayisə edir • sxemlərdən, cədvəllərdən, struktur modellərindən istifadə edir və özü də onları yaradır • Xar.c.III.29. Şagird nəticələrin yaxşılaşdırılması məqsədilə sinif yoldaşları ilə, müəllim ilə, cütlük yoldaşı ilə əməkdaşlıq edir. Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: cütlük yoldaşını, həmqrupunu həvəsləndirir • yardım təklif /tələb edir • qrup üzvləri ilə razılıqda hərəkət edir; • həmqrupları ilə müzakirələr aparır (problemin həlli, funksiyaların bölünməsi üçün) • başqalarının fikirlərini dinləyir, öz fikrini bildirir • razılıq alınmadıqda razılığın əldə edilməsinə çalışır • ümumi işdə öz işini daxil etməyə çalışır • lazım gəldikdə cütlük yoldaşının/qrup üzvlərinin bir-birlərini qiymətləndirməklərində iştirak • edir ideyaların müəlliflərini deyil, ideyaları tənqid edir, qiymətləndirmə zamanı düzgündür • başqaları tərəfindən buraxılan səhvləri düzgün şəkildə göstərir • Nəticələrin yaxşılışdırılması üçün qarşılıqlı qiymətləndirmədə iştirak edir • XARİCİ DİLLƏR X.D. - 80 2009 X.D. - 81 XARİCİ DİLLƏR 2009 IV səviyyə Əldə edilən nəticələr İstiqamət: Dinləmə Oxu Yazı Xar.c.IV.1. Şagird xaricidilli həmsöhbətlər arasında həyat mövzuları üzrə davam edən interaksiyanı (dialoq, müsahibə), monoloqu dinləyir və anlayır. Xar.c.IV.2. Şagird təlimatları, bildirişləri, ictimai yerlərdə edilən elanları dinləyir və anlayır. Xar.c.IV.3. Şagird tanış mövzu üzrə radioverilişləri (informasiya bületeni, turistik reportaj, müsahibə) dinləyir və anlayır. Xar.c.IV.4. Şagird effektiv şəkildə dinlənilən məsələlərin həllinə dəstək göstərmək və dinləmə bacarığını təkmilləşdirmək üçün müxtəlif strategiyalara müraciət edir. Xar.c.IV.5. Şagird çoxpilləli təlimatları (kompleksiv tapşırıqların təlimatı, öyüd-nəsihət, oyunun qaydaları, tövsiyyələr və s.) oxuyur və anlayır. Xar.c.IV.6. Şagird müxtəlif mövzu üzrə yaradılan elmi mətni (tarixi, mədəni, arxeoloji, coğrafi, ekoloji və s.) oxuyur və başa düşür. Xar.c.IV.7. Tərcümeyi-hal xarakterli mətnləri (tərcümeyi-hal, xatirə, tərcümeyi-hal şəklində olan gündəlik) oxuyur və başa düşür. Xar.c.IV.8. Şagird adaptasiya edilmiş hekayəni (və ya hekayədən bir parçanı) oxuyur və başa düşür. Xar.c.IV.9. Şagird mətni struktur xüsusiyyətlərinə əsasən təhlil edir, dil-qrammatik formaları və məzmun kontekstində onların funksiyalarını təyin edir. Xar.c.IV.10. Şagird mətni/parçanı ucadan oxuyur. Xar.c.IV.11. Şagird oxu məsələlərinin effektiv şəkildə həllinə dəstək göstərmək və oxu bacarığını təkmilləşdirmək məqsədilə müxtəlif strategiyalara müraciət edir. Xar.c.IV.12. Şagird müxtəlif növ mətnlər yazır, hansında öz təcrübəsini (şəxsi məktub, esse) xırdalıqla təsvir edir. a) xarici həmyaşıdına məktub yazır (əlyazması və ya elektron variant). b) yaxınlarına şəxsi məktub yazır (əlyazması və ya elektron variant). c) Məktəb və ya gənclər jurnalı üçün esse, məktub yazır (əlyazma və ya elektron variantı), hansında öz təəssüratlarını bildirir (məsələn, səyahət təəssüratları, gördüyü tamaşa üzrə/keçirilən tədbir üzrə fikirlər və sairə). Xar.c.IV.13. Şagird praqmatik xarakterli informasiya mətnini yazır (turistik bələdçi, informasiya kitabçası). Xar.c.IV.14. Şagird yazıda mətnin strukturuna riayət edir, baza qrammatik-dil vərdiş-bacarıqlarına sahib olur və funksional şəkildə istifadə edir. Xar.c.V.15. Şagird nəticəni yaxşılaşdırmaq üçün yazı prosesinin bütün mərhələlərində (hazırlıq, mətnin tərtib edilməsi, mətnin təkmilləşdirilməsi) yazının effektiv strategiyalarından istifadə etməyə çalışır. XARİCİ DİLLƏR X.D. - 82 2009 İstiqamət: Danışıq Mədəniyyətlərarası dialoq Xarici dilin praktiki tətbiqi Tədrisin təlimi Dialoq nitqi Xar.c.IV.16. Şagird interaksiyada iştirak edir. Xar. c.IV.17. Şagird məişət kommunikasiya vəziyyətini ifadə edir. Monoloq nitqi Xar.c.IV.18. Şagird ona tanış olan mövzu üzrə ardıcıllıqla söhbət aparır. Xar.cIV. 19. Onun üçün maraqlı mövzu üzrə şifahi məruzəni təqdim edir. Xar.c.IV.20. Şagird baza qrammatik-dil vərdiş- bacarıqlarına sahib olur və onlardan funksional şəkildə istifadə edir. Xar.c.IV.21. Şagird nitq məsələsinin effektiv şəkildə həll edilməsinə dəstək göstərmək və şifahi nitq bacarığını təkmilləşdirmək üçün müxtəlif strategiyalara müraciət edir. Xar.c.IV.22. Şagird məqsədli ölkənin/ölkələrin gerçəkliklərini təyin edir. Yüklə 5,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|