Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
BÖYÜK ZİYALI
Vətən və millət təəssübkeşliyi, dünənimiz, bu günümüz və sabahımızla bağlı Anarın «Azərbaycançılıq haqqında düşüncələr»i də eyni dərəcədə maraqlıdır. Bu düşüncələrdə dünyada yaranan yeni dəyərlərə köhnə meyarlarla yanaşılması ucbatından süni münaqişələrə cəlb olunmuş vətənimizin sabahına, xalqımızın taleyinə olan narahatçılıq müdrik bir ziyalı qələmində ifadə edilmişdir. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra onun gedəcəyi yol, söykənəcəyi mənəvi-əxlaqi prinsiplər, müasir dünya düzənində tutacağımız yer Anarın azərbaycançılıq düşüncələrinin mayasını təşkil edir. Fikrimizcə, ideya axtarışları sorağında vətənimizin sabahını təmin edəcək gənclik bu düşüncələrdən çox şey ala bilər. Anarın yaradıcılığının əhatə dairəsi geniş olduğu kimi, onun əsərlərinin yayılma coğrafiyası da çox genişdir. Onun mövzularının hüdudları milli-mənəvi sərhədlərimiz daxilində olsa da, yaradıcılıq uğurları çoxdan bu sərhədləri aşıb. Bir vaxtlar azərbaycan gəncliyinin şirin bir röya kimi oxuduğu «Mən, sən, o və telefon» hekayəsi dünyanın hansı ölkələrində yayılmadı? Amerika, Kanada, Yaponiya, Finlandiya, Ərəb dünyası, keçmiş SSRİ-nin bütün respublikaları və onlarla digər ölkələrin oxucuları bu həzin hekayənin cazibəsinə düşdülər. Əslində bu kiçik hekayə Azərbaycan ədəbiyyatının, Anarın yazıçı qüdrətinin, onun intellektual potensialının dünya tərəfindən böyük etirafı idi. «Ağ liman», «Dantenin yubileyi», «Əlaqə», «Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi», «Otel otağ»ı da Azərbaycan ədəbiyyatının yayılma coğrafiyası baxımından belə uğurlu taleyi yaşadı. Əgər bu əsərlər haqqında yazılan dəyərləndirmələrə diqqət yetirsək, tam əsasla deyə bilərik ki, Anarın yaradıcılığı beynəlxalq tənqidin süzgəcindən uğurla keçdi və sovet dövrünün tələblərinə görə hər hansı bədii əsərin qəhrəmanları olmağa layiq olmayan, öz gündəlik həyatlarını yaşayan, güzəranlarını keçirən Nemət, Feyzulla Kəbirlinski, Təhminə, Zaur və digər sadə azərbaycanlıların təhkiyyəsində dünya vətəndaşlığı qazandılar. Dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunan bu əsərlər bir böyük həqiqəti ortaya qoydu ki, BİZ VARIQ! Anar heç şübhəsiz ki, böyük ziyalıdır. Millətimizin tarixində və taleyində, mənəvi-mədəni həyatında müstəsna rolu olan bir fikir adamı kimi o, Axundovdan başlanan milli dirilik missiyasının daşıyıcısıdır. Mirzə Cəlilin «Anlamaq dərdi», Üzeyir bəyin millətləşmə davası, Cavid əfəndinin acı taleyi Anarın içindən keçdi və milləti diri saxlayan bu böyük kişilərin şirinli-acılı həyat hekayətlərini öyrəndikcə, o özü də milli diriliyin bir nümunəsinə çevrildi. Anar haqqında gözəl rejissorumuz Ramiz Həsənoğlunun bu yaxınlarda çəkdiyi son dərəcə səmimi təsir bağışlayan gözəl filmə baxdıqca bir daha buna əmin olursan. Tam əminliklə demək olar ki, son yarım əsrdə millətimizin diriliyi Qara Qarayevin və Fikrət Əmirovun notlarından, Tahir Salahovun və Səttar Bəhlulzadənin fırçasından, Rüstəm İbrahimbəyovun və Anarın qələmindən keçir.
«Azadlıq» qəzetində dərc edilib 3 sentyabr 2009
|