16.Şəxsiyyətin istiqamətinin əsas keyfiyyətləri

 
1.Xarici duyğular. Onların reseptorları bədənin səthində yerləşir, 
xarici aləmdə olan cisim və hadisələrin xassələrini əks etdirir. Görmə, 
eşitmə, iybilmə, dadbilmə və dəri duyğuları (lamisə-hissiyyat, 
toxunma-taktil, ehtizaz ) bu qrupa daxildir. 

---

2.Daxili duyğular. Onların reseptorları daxili üzvlərdə, həmçinin, 
bədənin toxumalarında yerləşir və daxili üzvlərin vəziyyətini əks 
etdirir. Aclıq, toxluq, ağrı, susuzluq duyğuları bu qrupa daxildir. 
3.Hərəki və müvazinət duyğuları. Onların reseptorları oynaq və 
əzələlərdə yerləşir, bədənimizin hərəkəti və vəziyyəti haqqında 
məlumat verirlər. 
•Görmə duyğusu. Xarici duyğular içərisində görmə duyğusu mühüm 
yer tutur. Müəyyən edilmişdir ki, ətraf aləmdən insan beyninə daxil 
olan informasiyaların 80-90%-i məhz görmə analizatoru vasitəsilə 
verilir. Görmə duyğusu sayəsində biz cisimlərin forma və rəngini, 
ölçüsünü, həcmini, məsafəsini dərk edirik. Görmə duyğusu rəng və 
işıq duyğusu yaradır. Bir çox hallarda insanların normal rəng duyğusu 
pozulur. Onun səbəbi irsi xəstəliklər, gözün zədələnməsi və s. Ola 
bilər. Belə insanlar ətrafda olan hər şeyi yalnız bir rəngdə görürlər. Bu 
xəstəlik daltonizm adlanır. Xəstəliyin adı onu kəşf edən həkim 
Daltonun adından götürülüb. 
•Eşitmə duyğusu. Eşitmə analizatorunun qıcıqlandırıcısı səs 
dalğalarıdır. 
 
İnsan qulağı 16-dan 20000 hersədək səsləri eşidə bilir. Eşitmə də 
görmə kimi insan həyatında mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bütün 
eşitmə duyğuları nitqi, musiqi səslərini və gurultulu səsləri (səs-
küyləri) əks etdirir. Onların da hüdudu var. Belə ki, çox səs-küy sinir 
sistemini pozur, insanda əsəbilik, yorğunluq törədir. 
•Dadbilmə duyğuları. Müxtəlif maddələrin suda, yaxud tüpürcəkdə 
həll olunması nəticəsində ağız boşluğunda dad duyğusu əmələ gəlir. 
İnsanın ağzı quruduqda ora qoyulan qənd heç bir dad duyğusu əmələ 
gətirmir. Dad reseptorları ağız boşluğunda yerləşir və onların dörd 
növü var: şirinlik, duzluluq, acılıq, turşuluq. İnsanın dilinin ucu şirinə, 
yanları turşuya, kökü acıya daha həssasdır.