441 Araştırma Makalesi (Research Article )

9. Annelerin İstenmedik Davranışlar Karşısında Hissettikleri Durumlara 
İlişkin Bulgular 
Yapılan görüşmeler neticesinde anneler; en çok öfkelendiklerini ve çaresiz 
kaldıklarını ifade etmiştir. Kendisini yetersiz hissedip, o anda iletişimi kesip 
çocuğunu yalnız bıraktığı için kendisini kötü hissettiğini belirten veliler de 
olmuştur. İletişim kurmakta zorlandığında ve bunun sürekli tekrarlanması 
sonucu artık iletişimi kestiğini, sabır gösteremediği için, çocuğunun isteğini 
yerine getiren veliler de olduğu görülmüştür. K22 kodlu katılımcı durumu; 
“Yetersiz hissediyorum. Tabi aynı zamanda da gergin”
olarak ifade etmiştir. 
K19 kodlu katılımcı; 
“Sinirli ve agresif oluyorum,özellikle diretmeye karşı
.
”
olarak ifade etmiştir. Hissettiği durumlarla ilgili K13 kodlu katılımcının; 
“Kötü 
hissediyorum. Bazen inatlaşıyorum. Daha zor oluyor. Artık inatlaşmamaya 
çalışıyorum” 
şeklindeki ifadesi dikkat çekicidir.
K25 
kodlu katılımcı;
 
“Sinirleniyorum, uyarıyorum fakat dinlemiyor. Bu nedenle artık karışmıyorum. 
Problemlerini kendilerinin halletmesini istiyorum” 
şeklindeki ifadede kardeşler 
arası anlaşmazlığın sebep olduğu durumlarda hissettiklerini ifade etmiştir
. 
K11 
kodlu katılımcı görüşünü; 
“
Çaresiz hissediyorum. Sabırlı olmam gerektiğini 
kendime sürekli hatırlatıyorum.” K12 kodlu katılımcı ise;
“Öncelikle nerede 
hata yaptığımı sorgularım. Konu hakkında araştırma yapar veya bir uzmana 
danışmayı düşünürüm. Bunun üstesinden gelebileceğimi düşünür sabırlı 
davranırım”
şeklinde ifade etmiştir. 
10. Annelerin Kullandıkları Etkili İletişim Yolları ve İletişim Engellerine 
İlişkin Anket Bulguları
Tablo 1. 
Annelerin Kullandıkları İletişim Engellerinin Dağılımı

---

463
Hüseyin KAZAN, Seyran SARISOY
HİÇ
NADİREN
BAZEN
SIKSIK
HERZAMAN
Tablo 1’de annelerin kullandıkları iletişim engeline sebep olan iletilerin, kullanma 
sıklığı görülmektedir. Annelerin en çok kullandığı iletişim engelinin öğüt vermek 
ve ahlak dersi vermek olduğu görülmektedir. Suçlama,yargılama, eleştirme ve 
kıyaslama en az kullanılan iletişim engelleridir. Görüşme sorularıne verilen 
cevaplar ile karşılaştırıldığında, annelerin kasıtlı veya farkında olmadan iletişim 
engeli kullandığının farkında olmadığı söylenebilir. 
Tablo 2
. Annelerin Kullandıkları Etkili İletişim Yöntemlerinin Dağılımı
HİÇ
NADİREN
BAZEN
SIKSIK
HERZAMAN
Yukarıdaki Tablo 2’de görüldüğü gibi; görüşme yapılan velilerin, en 
sık kullandıkları etkili iletişim yöntemlerinin sırasıyla; koşulsuz sevgi, 
anlamaya çalışmak ve koşulsuz kabul olduğu görülmektedir. “Sabırlı 
davranma”, “etkin dinleme”, “kararlı ve tutarlı olma” en sık kullanılan 
diğer iletişim yöntemleridir. Bu bulgular annelerin etkili iletişim kurmak 
için dikkat ettikleri yöntemler sorusunda ifade edilmemiş olduğu 
görülmektedir. Yine bu bulgudan yola çıkarsak, aslında annelerin etkili 
iletişim becerilerini ya bilinçli kullanmadıklarını ya da kavramsal olarak 
karşılığını bilmediklerini söyleyebiliriz.

---

464
İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi - İAÜD - ISSN: 2757-7252, Nisan 2021 Yıl 13 Sayı 2
Yapılan görüşme sırasında kullanılan iletişim yolları ve engellerine verilen 
cevaplar ile Tablo 1 ve Tablo 2 sonuçları karşılaştırıldığında; iletişim 
yöntemlerinin neler olduğu hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları, 
kullandıkları iletişim dilinin ve davranışların iletişim engeli olduğunu 
bilmedikleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Görüşme yapılan annelerin 
büyük çoğunluğu, çocukları ile çok iyi iletişim kurabildiklerini belirtmiş, 
ancak aynı anneler, ankette iletişim engeline sebep olacak yöntemleri de 
kullandıklarını ifade etmişlerdir.
Tablo1 ve Tablo 2 sonuçlarına bakıldığında; kullanılan bazı iletişim 
yöntemlerinin yanlış kullanıldığı, “ahlak dersi verme”, “öğüt verme” gibi 
yöntemlerin bir iletişim engeli değil, sağlıklı iletişim kurma yolu olarak 
görüldüğü düşünülmektedir.
SONUÇ 
Bu araştırmada annelerin çocukları ile sağlıklı iletişim kurabilmek için gerekli 
yöntem ve tekniklerini ne kadar bildikleri, kullandıkları iletişim engellerinin 
farkında olup olmadıkları, iletişim kurmakta zorlandıkları durumlarda hangi 
çözüm yollarını kullandıkları ve medyanın çocukların davranışlarına ve iletişim 
becerilerini nasıl etkilediği konusunda annelerin düşünceleri ve farkındalıkları 
tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan görüşmeler sonucu elde edilen bulgular 
analiz edildiğinde annelerin, tamamına yakını genel anlamda çocuklarıyla 
sağlıklı iletişim kurabildiklerini belirtmişlerdir. Ancak annelerin farklı sorulara 
verdikleri cevaplar karşılaştırıldığında bu konuda yeterli bilgi ve donanıma 
sahip olmadıkları, iletişimsel yeterliliklerinin az olduğu söylenebilir. Çocukların 
sağlıklı gelişimindeki en önemli etkenin anne-baba olduğu, aile içindeki sağlıklı 
iletişimin yolunun da doğru iletişim kurmaktan geçtiği düşünüldüğünde ebeveyn 
olarak geliştirilebilecek en önemli ve ödüllendirici becerilerden biri olduğu 
düşünülmektedir.
Anne ve babaların çocukları ile geçirdikleri zaman ve buna bağlı olarak iletişim 
şekilleri de farklılık göstermektedir. Anneler çocukları ile daha fazla ve daha 
kaliteli zaman geçirirken, babalar çocukları ile hafta içi ortalama bir saat 
görüşebilmektedir. Ailece kaliteli zaman geçirmenin ancak hafta sonları mümkün 
olduğu görülmüştür. Özellikle çalışan anneler hafta içi vakit bulamadıkları ve ev 
içinde başka sorumluluklarının da olması sebebeiyle, çocukları ile yeteri kadar 
vakit geçiremediklerini belirtmişlerdir. Ancak kısıtlı zamanda kaliteli zaman 
geçirdikleri belirlenmiştir. Bu nedenle özellikle çalışan anneler kısa fakat kaliteli 
geçirilen zamanın çocukları ile iletişimlerini etkilemedikleri görüşünde oldukları 
söylenebilir. Utaş Akhan ve Batmaz’ın (2011) çalışmasında benzer sonuçlara 
ulaşılmıştır. Araştırma bulgularına göre, çalışan anneler gün içinde çocuklarından 
ayrı kalmanın çocukları ile iletişimlerini etkilemediği görüşündedir. Aynı 
çalışmada annelerin çoğunluğu; çocuklarına az vakit ayırmaktan dolayı 

---