Azərbaycan respublikasi daxiLİ İŞLƏr naziRLİYİ polis akademiyasi kafedra
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
6 Geniş mənada hüquq münasibətlərini dövlətin iştirakı olmadan iştirakçıların özləri təmin edirlər. Hüquq münasibətləri hüquq normalarına əsaslanan elə ictimai münasibətlərdir ki, onların iştirakçıları dövlət tərəfindən təmin edilən subyektiv hüquqları həyata keçirir və hüquqi vəzifələri icra edirlər. İctimai münasibətlərin digər növlərində olduğu kimi, hüquq münasibətləri də müxtəlif subyektlər dövlət, dövlət təşkilatları, vətəndaşlar və ictimai təşkilatlar arasında əlaqələri təşkil edir. Lakin digər əlaqələrdən fərqli olaraq bu əlaqə hüquqi xarakter daşıyır, hüquq normalarına əsaslandığına görə hüquqi əlaqə hesab edilir. Hüquq ictimai münasibətlərə təsir edərək insanlar arasındakı faktiki ictimai əlaqələrə hüquqi forma verir. Bu mənada hüquq münasibətləri real əlaqələrin hüquqi ifadəsidir. Hüquq münasibətləri digər ictimai normalarla (əxlaq və adət normaları və s.) nizama salınan ictimai münasibətlərdən fərqləndirən bir sıra xüsusiyyətlərə malikdir. Hər şeydən əvvəl hüquq münasibətləri hüquq normaları ilə sıx əlaqədardır. Hüquq normaları və hüquq münasibətləri bütöv bir tam təşkil edir. İctimai həyatda yalnız hüquq normaları ilə nəzərdə tutulan hüquq münasibətləri əmələ gəlir. Deməli, hüquq münasibətləri hüquq normalarının ictimai həyatda realizə olunması formalarından biridir. Hüquq münasibətlərinin hüquq normaları ilə əlaqəsi belə bir cəhətdə də özünü göstərir ki, hüquq münasibətlərinin iştirakçıları bir qayda olaraq subyektiv hüquqlara və hüquqi vəzifələrə malik olurlar. Yalnız belə vəziyyətdə onlar bu və ya digər hüquq münasibətlərinə daxil ola bilərlər. Hüquq münasibətləri iştirakçılarının hüquq və vəzifələri bir-birinə uyğun gəlir. Vəzifə daşıyan tərəfin davranışı digər tərəfin qanuni tələblərinə uyğun olmalıdır, bunsuz hüquq münasibətlərini təsəvvür etmək çətindir. Subyektiv hüquqların həyata keçirilməsi və hüquqi vəzifələr daşıma hüquqi əlaqə, yəni hüququn subyektləri arasında hüquq münasibətləri yaradır. Hüquq münasibətlərini fərqləndirən cəhət ondan ibarətdir ki, o, həmişə dövlət məcburiyyətinin tətbiqi ilə təmin oluna bilər. Dövlətin özü vətəndaşlarının hüquqlarının və qanuni mənafeyinin əsas təminatçısı olmaqla, onların hüquq və azadlıqlarını mühafizə edir. Lakin cəmiyyətdə dövlət məcburiyyətindən yalnız |