Corc Vaşinqton Mənim vətənim azadlıq olan yerdir. Tomas Cefferson

Harvard Law Review nəşrinin 

239
Amerika prezidentləri
qaradərili redaktoru olmuşdur. 1991-ci ildə hüquq doktoru 
diplomu alaraq Çikaqoya qayıtmış və burada hüquqi prak-
tika ilə məşğul olmuşdur. Bundan əlavə 2004-cü ilə qədər 
o, Çikaqo universitetinin hüquq məktəbində konstitusiya 
hüququndan dərs demişdir.
Barak Obama 1992-ci ildə hüquqşünas Mişel Robin-
sonla ailə qurmuşdur. Onların Maliya Ənn və Nataşa adlı 
iki qızları var.
Gələcək prezident siyasi karyerasına İllinoys ştatının se-
natında başlayıb. Burada o 1997-2004-cü illərdə Demokrat-
lar partiyasını təmsil edib. 2000-ci ildə Nümayəndələr pala-
tasına iddialı olsa da konqresmen Bobbi Raşa praymerizdə 
(ilkin seçkilər) məğlub olur. Ştat senatında Obama həm 
demokratlarla, həm də respublikaçılarla əməkdaşlıq etmiş-
dir: hər iki partiyanın nümayəndələri vergiləri azaltmaqla 
aztəminatlı ailələrə dövlət yardımı proqramını birgə hazırla-
mışlar. Obama məktəbəqədər təhsilin inkişaf etdirilməsinin 
fəal tərəfdarı kimi çıxış etmiş, istintaq orqanları üzərində 
nəzarət tədbirlərinin güc 
lən dirilməsini dəstəkləmişdir. 
2002-ci ildə Çikaqoda keçirilən antimüharibə  mi tin qində 
Corc Buş administrasiyasını  sərt tənqid etməsi onu məş-
hurlaş dır mışdır.
2004-cü ildə Obama ABŞ senatına seçkilərə namizədlik 
uğrunda mübarizəyə qoşulur. Praymerizdə o, altı rəqibi üzə-
rində inamlı qələbə qazanır. Obamanın respublikaçı rəqibi 
Cek Rayanın ailə problemləri ilə əlaqədar məhkəmə qalma-
qalı ilə üzləşməsi səbəbindən namizədliyini geri götürməsi 
onun şansını daha da artırdı.
29 iyun 2004-cü ildə, seçkiönü kampaniyanın gedişində 
Obama Demokrat partiyasının milli qurultayına müraciətlə 
çıxış edir. Televiziya ilə translyasiya edilən çıxışı onu bütün 
ölkəyə tanıtdı. Senatorluğa namizəd dinləyiciləri Amerika 
cəmiyyətinin köklərinə qayıtmağa və ABŞ-ı yenidən «açıq 
imkanlar» ölkəsinə çevirməyə çağırdı: açıq imkanlar ide-

240
Amerika prezidentləri
alını o, atasının və özünün tərcümeyi-halında illüstrasiya 
edirdi.
Senata seçkilərdə Obama respublikaçı Alan Keyesə 
böyük üstünlüklə qalib gəlir. Səlahiyyətlərinin icrasına 
4 yanvar 2005-ci ildən başlayaraq ABŞ tarixində beşinci 
qaradərili senator olur. Burada o, ətraf mühit problemləri, 
veteranlar məsələsi və beynəlxalq münasibətlər üzrə ko-
missiyaların üzvü olur.
Ştat senatında olduğu kimi o, nümayəndələr palatasın-
da da respublikaçılarla, xüsusilə hökumətin fəaliyyətinin 
şəffafl ığı haqqında qanun layihəsi üzərində işləyərkən yaxın-
dan əməkdaşlıq edir. Bundan əlavə Obama məşhur respub-
likaçı senator Riçard Luqarla bir çox ölkələrdə, o cümlədən 
Azərbaycanda da səfərdə olmuşdur. Bütövlükdə o Senat-
da Demokrat partiyasının liberal xəttinə uyğun fəaliyyət 
göstərmişdir. Xüsusilə alternativ enerji mənbələrinin inki-
şafı ideyasına ciddi diqqət yetirmişdir. 
Senator Obama qısa müddətdə  mətbuatın hörmətini 
qazanmış  və Vaşinqtonda diqqət mərkəzində olmuşdur. 
Artıq 2006-cı ilin payızında bir çoxları növbəti prezident 
seçkilərində onun namizəd olacağını mümkün sayırdılar. 
2007-ci ilin əvvəllərində o Demokrat partiyasının favoritləri 
siyahısında Hillari Klintondan sonra ikinci yeri tuturdu. 
Yanvarda Obama prezident seçkilərində  iştiraka hazırlıq 
üçün qiymətləndirmə komitəsi yaradır. Fevralda aparılan 
sorğularda demokratların 15 %-i onun 43 %-i isə Klintonu 
dəstəklədiklərini bildirdilər.
10 fevral 2007-ci ildə Sprinqfi ldə İllinoys ştatının köhnə 
Kapitolisi qarşısında keçirilən mitinqdə Barak Obama ABŞ 
prezidenti postuna namizədliyini rəsmən bəyan edir. Məkan 
simvolik xarakter daşıyırdı. Belə ki, 1858-ci ildə Avraam 
Linkoln tarixi «Bölünmüş ev» nitqini məhz burada et-
mişdir. Seçki kompaniyasının gedişi  ərzində Obama İraq 
müharibəsinə son qoyulması, enerji müstəqilliyi və univer-

241
Amerika prezidentləri
sal səhiyyə mövzusunda çıxışlar edir. Onun kompaniyası-
nın əsas şüarları «bizim inana biləcəyimiz dəyişikliklər» və 
«bəli, biz bacarırıq» olub. Onu da qeyd edək ki, Obama seç-
kiönü kompaniyanı dövlətin maliyyələşdirməsindən imtina 
edən birinci və hələ ki, yeganə namizəd olub.
Obama-namizədin əsas problemi onun «afro-amerikalı» 
mənsubluğu olub. Tezliklə aşkar oldu ki, ölkənin qaradərili 
əhalisinin bəzi, o cümlədən nüfuzlu nümayəndələri Oba-
manı heç də özlərininki hesab etmirlər. Məsələ ondadır ki, 
«əsl» amerikalı zəncidən fərqli olaraq Obama heç də Qərbi 
Afrikadan Amerika kontinentinə  gətirilmiş qul nəslindən 
deyil. Bundan əlavə, amerikalı  zənci-siyasətçilərin böyük 
əksəriyyətindən fərqli olaraq ona qaradərililərin hüququ 
uğrunda mübarizədə iştirak nəsib olmayıb. 
7 iyun 2008-ci ildə Hillari Klintonun seçki yarışmasın-
dan çıxması haqqında verdiyi rəsmi bəyanatından sonra Ba-
rak Obama demokratların vahid namizədi oldu. İlk olaraq 
ABŞ-ın 42-ci prezidenti Bill Klinton Obamanı dəstəkləyir və 
rəsmi nümayəndəsi Mett Makken vasitəsilə, onun prezident 
seçilməsi üçün əlindən gələni əsirgəməyəcəyini bəyan edir.
23 avqust 2008-ci ildə, Demokratlar partiyasının qu-
rultayı  ərəfəsində Obama vitse-prezidentliyə namizədin 
adını açıqlayır: bu senator Co Bayden olur. Hər ikisinin 
namizədliyi 28 avqustda partiyanın qurultayında təsdiqlənir.
Barak Obama seçkiönü debatlarda respublikaçıların 
namizədi Con Makkeynlə üç dəfə qarşılaşmışdır. Sorğu-
lara görə Obama hər üç raunda qalib gəlmişdir. Debat-
larda uğursuz çıxışları, həmçinin respublikaçıların vitse-
prezidentliyə namizədi Sara Peylinin səlahiyyətlərindən 
sui-istifadə etməsi haqqında təhqiqatla bağlı qalmaqal 
Makkeynin reytinqini aşağı salmışdır. Bəzi bukmeyker 
kontorları hətta əvvəlcədən Obamanın qələbə qazanacağı-
nı bildirmiş, Makkeyn özü isə mümkün məğlubiyyətə hazır 
olduğunu söyləmişdir.

242
Amerika prezidentləri
4 noyabrda seçicilərin 64 %-nin iştirak etdiyi seçkilərdə 
51 % səs toplamaqla yanaşı, seçimçilərin 338 səsini alan 
Barak Obama prezident seçildi.
18 noyabr 2008-ci ildə Los-Ancelosda keçirilən ekoloji 
konfransın iştirakçılarına video müraciətində Buş administ-
rasiyasını ABŞ-ın ətraf mühitin qorunmasında «liderlik ro-
lunu əldən verməkdə» ittiham edərək, enerjiyə qənaət üzrə 
tədbirlərə hər il 15 mlrd. dollar ayırmağa söz vermişdir. Elə 
həmin gün KİV-də onun, vaxtilə Bill Klinton administrasi-
yasında ABŞ-ın ədliyyə nazirinin müavini olmuş qaradərili 
hüquqşünas Erik Holderi gələcək administrasiyasında 
ədliyyə naziri təyin etmək niyyətində olduğu haqda qeyri-
rəsmi məlumatlar yayılmışdır. Eyni zamanda 1 dekabrda 
Çikaqoda çıxış edərkən keçmiş  rəqibi Hillari Klintonun 
ABŞ Dövlət katibi postuna, Robert Qeytsin isə müdafi ə na-
ziri postuna namizəd olduqlarını rəsmən bəyan etmişdir. 

243
Amerika prezidentləri
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT SİYAHISI
Azərbaycan dilində
1. ABŞ Dövləti. Ümumi cizgilər. Bakı: 2005, 120 s
2. Amerika 
tarixinin 
əsas cəhətləri. Bakı: 2005, 406 s
3. Demokratiya: 
gediləsi uzun bir yol. Antologiya.  
Tərt. H.Hacızadə. Bakı: 2001, 445 s.
4.  Əliyev Ş. Prezidentlik institutu. Bakı: 1994, 115 s.
5.  İvanov R. Duayt Eyzenhauer. B.: İşıq, 1985, 336 s.
6. Urofski 
M.İ. ABŞ demokratiyası haqqında əsas  
mətnlər. Bakı: 2005, 487 s.
Rus dilində
1. 100 
великих политиков. М.: «Вече», 2006, 480 с.
2. 100 знаменитых  политиков.  Харков:  Фолио, 
2004, 511 с.
3.  Америка.  Энциклопедия  повседневной  жизни. 
М.: 1988, 416 с. 
4.  Гершов З.М. Вудро Вильсон. М.: 1983, 335 с.
5.  Глядя в будущее. Автобиография Джордж Буш:  
В  сотрудничестве  с  Виктором  Голдом.  М.:  Прогресс, 
1989, 336 с.
6.  Горовиц Д., Кольвер П. Клан Кеннеди. М.: 1988, 
494 с.
7.  Громыко  А.А. 1036 дней  президента  Кеннеди. 
М., 1971, 279 с.
8.  Джефферсон Т. Автобиография: Заметки о штате 
Виргиния. Л.: «Наука» 1990, 314 с.
9.  Иванов  Р.Ф.  Дипломатия  Авраама  Линкольна. 
М.: 1987, 301 с.
10.  Иванов Р.Ф. Президентство в США. М.: 1981, 62 с.

244
Amerika prezidentləri
11.  История США: В 4-х т/ Под. Ред. С.Н. Севость-
янова. М.: Наука, 1983-1985 
12.  Качан  Я.И.  Миф  и  реальность.  Что  такое 
«американ уей оф лайф», Минск: 1970, 174 с.
13.  Майроф Б. Лики демократии. Американские  
лидеры: герои, аристократы, диссиденты,  демократы. 
М.: «Вес Мир», 2000, 480 с.
14.  Мальков В.Л. Франклин Рузвельт. М.: 1988, 350 с.
15.  Мишин  А.А.  Принцип  разделения  властей  в 
конституционном механизме США. М.: 1984, 190 с. 
16.  Никонов  В.А.  От  Эйзенхауэра  к  Никсону:  Из 
истории Рес. Партии США, М.: 1984, 287 с.
17.  Пессен  Э.  Миф  о  бревенчатой  хижине.  М.: 
Прогресс, 1987, 276 с.
18.  Печатнов  В.О.  Гамильтон  и  Джефферсон.  М.: 
1984, 335 с.
19.  Печатнов  В.О.  Демократическая  партия  США: 
избиратели и политика. М. 1980, 248 с.
20.  Романова Н.Х. Реформы Э. Джексона. М.: 1988,  
150 с.
21.  Севостьянов  Г.Н.  Томас  Джефферсон.  М.: 
«Мысль», 1976, 392 с.
22.  Согрин 
В.В. 
Джефферсон. 
Человек, 
Мыслитель,   политик. М.: 1989, 272 с.
23.  Согрин В.В. История США. СПб, 2003, 192 с.
24.  Согрин В.В. Основатели США: исторические  
портреты. М.: 1983, 177 с.
25.  Токвилл А. де Демократия в Америке. М.: 2000,  
560 с.
26.  Уткин А.И. Рузвельт. М.: Логос, 2000, 544 с.
27.  Уткин  А.И.  Теодор  Рузвельт:  Политические 
портреты. Свердловск, 1989, 192 с.

245
Amerika prezidentləri
28.  Федоров В. Как избирают президента США. М.: 
1980, 95 с.
29.  Яковлев Н.Н. Братья Кеннеди. М.: 2003, 488 с.
30.  Яковлев Н.Н. Вашингтон. М.: 2003, 416 с.
31.  Яковлев Н.Н. ФДР – человек и политик. Загадка  
Пёрл-Харбора. М.: 1988, 731 с.
 
İngilis dilində
1.  Americas eleven greatest presidents./ Ed. By  
M.Borden – Chicago? 1971-295 p.
2.  Gallick Sarah. Ronald Reagan: the pictorial  biog-
raphy. – New York. 1999 – 119 p.
3.  Roseboom H.H. A History of presidential elections  
– New York. 1959, 568 p.
4.  Wagner H.L. George Washington great american  
presidents. 2004-101 p.
İnternet resursları
1.   http: // www.en.wikipedia.org
2.   http: // www.peoples.ru 
3.   http: // www.whitehause.gov 
4.   http: // www.presidents.h1.ru

246
A successful political system does 
not depend only on laws and consti-
tutions written on paper, it depends 
on separate people who implement 
this system, their qualities and cha-
racteristic features.
This book in Azerbaijani language 
depicts 43 political leaders - presi-
dents who formed and implemen-
ted the USA Constitution; their li-
ves and activities.

247
QEYDLƏR

Yığılmağa verilib: 13.09.2012 Çapa imzalanıb: 16.09.2012
Format: 84x108 1/32. F.ç.v 7
Sayı: 500
«Apostrof» Çap Evi
AZ 1009, Bakı, Azərbaycan, M.İbrahimov 43