Direktorun el kitabi A5 21 04 2021. indd
Yüklə 1,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TƏRİF
MÜƏLLİF(LƏR) “Təşkilat üzvləri tərəfindən paylaşılan dəyərlər sistemi” J. C. Spender (1983) “Güclü və geniş ölçüdə paylaşılan təməl dəyərlər” C. O’Reilly (1983) “Buradakı işləri görmə şəklimiz” T. E. Deal & A. A. Kennedy (1982) “Kollektiv olaraq proqramlaşdırılmış düşüncələr” G. Hofstede (1980) “Kollektiv mənalandırmalar” J. Van Maanen & S. R. Barley (1983) “İnsanların iş həyatında yaradılan, müxtəlif simvolik vasitələrlə paylaşılan davamlı inanclar toplusu” J. M. Kouzes, D. F. Caldwell, & B. Z. Posner, (1982) “Təşkilatın işçilərinə verdiyi dəyərlər və inanclar haqqında simvollar, mərasimlər və miflər toplusu” W. G. Ouchi (1981) “Hekayələr, miflər, qəhrəmanlar, şüarlar kimi simvolik mənaları ehtiva edən do- minant və daxili hökmə malik dəyərlərin bütünü” T. J. Peters & R. H. Waterman Jr. (1982) Mənbə: Griffin, R.W. & Moorhead, G. (2013). Organizational Behaviour, 11th Ed., USA: Houghton Mifflin Co., 495 144 Cədvəldən də göründüyü kimi, təşkilat mədəniyyəti anlayışı ilə əlaqəli təriflərin sayı çox olmaqla bərabər, bu təriflərdə həm ortaq, həm də fərqli açıqlamalar var. Təşkilat mədəniyyəti ilə əlaqəli təriflərdəki əsas ortaq xüsusiyyətin anlayışın “paylaşılan dəyərləri” ifadə etməsi olması vurğu- lana bilər. Bir təşkilat mədəniyyətinin əsasını formalaşdıran 7 əsas keyfiyyətdən bəhs etmək mümkündür (Robbins & Judge, 2013: 520). Bu keyfiyyətlər: a) Yenilik və risk alma, b) Təfərrüatlara diqqət yetirmə, c) Nəticə yönlülük, d) İnsansevərlik, e) Komanda yönlülük, f) İddialılıq, g) Sabitlik olaraq ifadə edilir. Yenilik və risk alma təşkilatın işçilərinin yeniliklər etməyə və risk almağa təşviq edilmə dərəcələri ilə əlaqəlidir. Təfər- rüatlara diqqət yetirmə isə işçilərin detallara həssaslıq və diqqət göstərməklərini və onlardan təhlil etməklərini göz- ləmə dərəcəsi olaraq ifadə edilir. Nəticə yönlülük idarəet- mənin məqsədlərin reallaşdırılmasında istifadə olunan texnika və proseslərdən əlavə, istər məqsədlərə, istərsə də nəticəyə fokuslanmaq dərəcəsi ilə əlaqəli məsələləri özündə ehtiva edir. İnsan sevərlik isə idarəetmə ilə əlaqəli qərarla- rın səbəb olacağı nəticələrin təşkilat üzvləri üzərində hansı 145 təsirlərinin olacağını nəzərə alaraq verilmə dərəcəsi kimi ifadə edilir. Komanda yönlülük işdəki fəaliyyətlərin təkcə fərdlərə uyğun şəkildə təşkil olunmasını deyil, həmçinin komandalara görə təşkil edilməsinin dərəcəsini göstərir. İddialılıq işçilərin rəqabətlilik dərəcəsini bildirir. Son ola- raq sabitlik isə təşkilatla bağlı fəaliyyətlərin inkişafdan əlavə, mövcud vəziyyətə uyğun olaraq davam etdirilmə dərəcəsi olaraq açıqlanır. Qeyd olunan bu xüsusiyyətlərin fərqli təşkilatların müqayisə olunmasında müəyyənedici rol oynadığı ifadə edilə bilər. Ümumiyyətlə, təşkilat mədəniyyəti müxtəlif yollarla for- malaşa bilər. Təşkilat mədəniyyətinin formalaşması ümumi olaraq aşağıdakı mərhələləri əhatə edir (Doğan, 1997): a) İlk mərhələdə sadəcə bir şəxs, yəni təşkilatın yaradıcısı yeni bir təşəbbüs irəli sürür. b) Növbəti, yəni ikinci mərhələdə təşkilatın yaradıcısı və ya qurucusu bir, yaxud bir neçə aparıcı şəxsi təşkilata cəlb edir və düşüncələrini bu qrupla paylaşır. Bu şəxslər təşkila- tın yaradıcısı olan şəxsin hədəfləri ilə tanış olurlar. Yəni, bu şəxslər qurucu ilə birlikdə onun fikrinin doğru və dəyərli olub-olmadığına, mümkün risklərə, zaman, enerji və mad- diyyat sərfinə qiymət verirlər. c) Üçüncü mərhələdə təşkilatın qurucusu tərəfindən ya- radılmış bu qrup təşkilat üçün yer, infrastruktur, fond və s. tapmağa başlayır. d) Son mərhələdə isə başqa şəxslər təşkilata daxil edilir və ümumi təşkilat mədəniyyəti yaradılmağa başlanır. 146 Beləliklə, təşkilat mədəniyyətinin formalaşmasında təş- kilatı quran və ona rəhbərlik edən şəxsin rolu çox əhəmiy- yətlidir. Təşkilat mədəniyyətinin geniş əhatəli bir məfhum oldu- ğu və müxtəlif elementləri əhatə etdiyi qeyd oluna bilər. Bu elementlərlə əlaqəli elmi ədəbiyyatlarda çoxsaylı yanaşma- lar mövcuddur. Bu yanaşmaların bir-biri ilə bənzərlik təşkil edən dəyərlər, normalar, fərziyyələr, tədbirlər və mərasim- Yüklə 1,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|