Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
170
tavsaniga (sho‘x, o‘ynoqi otga) minib, bir rang va bir sifatlik maydonida javlon 
ko‘rguzurlar. 
Yahyo ibn Muozdan hikoyat qilurlarki, doru yeb edi, xotini aytdiki, «Uy ichida bir 
necha qadam yursangiz. toki doruning quvvati tomirlaringizga tarqagay». Yahyo 
dediki, «Bu yurmoqda hech vajh topmasmen, o‘ttuz yildurki, o‘zimlan o‘zim qisob 
olurmenki, din va mazhab ishidan bo‘lak nimarsaga aslo harakat qilg‘onim 
yo‘qtur». 
Bas, bu qavm o‘z ishidin o‘zga narsaga harakat qilmas va agar taom yesa, ul 
miqtsor yerlarki, aql, hayot o‘z joyida turgay va ibodatga quvvat topqay. Agar 
so‘zlasalar ani so‘zlarki, din va mazhabga yordam bergay va mundan o‘zga 
narsalarni o‘zlariga harom qilg‘ondurlar. Ushbudur muqarrab taqvodorlar pokliklari. 
Xabarda kelibdurki, hazrati rasuli akram s.a.v. aytibdurlarki, «Haloyiqning 
yomonrog‘i ul qavmdurki. ne’mat uchun badanlarini rost tutarlar, ranggo-rang liboslar 
kiyarlar va turli turli taomlar yerlar, andin keyin og‘izlarini ocharlar. haqoyiq va 
maorifdin dam urarlar». Haq taolo bizlarni bu toifalar fitnasidan saqlagay, inshoalloq 
taolo. 
FASL 
Halol va haromni ajratish bayonida 
Ba’zilar gumon qilibdur, dunyo molining hammasi haromdur va yo ko‘pi haromdur. Ul 
toifaki, ehtiyoti taqvo-poklik ularg‘a g‘olibroqdur, ayturlar, hech nimarsa yemasmiz, 
magar dashtlar giyohi va baliq go‘shti va sayd(ov) go‘shti. Yana ba’zilar ayturlarki, 
dunyo ne’matidan yemak durust emas, magar ba-qadari zarurat, har qaysi qismdan 
yemak durustdur. Bu nav’i aqidalar hammasi xatodur. Balki do‘rusti uldurki, halol va 
harom va shubhat (gumonli) hammasi shar’i sharif (shariat ahkomlari) birla farqliq va 
ma’lumdur. Bularning farqini kitobi «Ihyo»da dalillari birla zikr qildim. Shar’i 
sharifdan tashqari taqvo qilurmen demaklik bid’atdur. 
Rasul alayhissalom kofirning ibriqida (obdasta-tahorat oladigan idish) tahorat oldilar 
va qazrati Umar r.a. tarso xotinining sabusidan (kuvacha) suv olib, tahorat 
qildilar. Sahoba rizvonallohi taolo anhum ajma’in har shaharg‘a borsalar, taom 
sotib olur edilar va muomala qilur edilar. Bovujudi ular zamonida ham 
chag‘irfurushlar (mast qiladigan ichimliklarni sotuvchilar) bor edi. Dunyo 
molidan qo‘l yig‘mas edilar va hammani barobar ko‘rmas edilar. 
Bilgilki. xaloyiq (tabiatan) olti turlidir: 
Avvalg‘i nav’, kishi ahvoli salohi va fasodi ma’lum bo‘lmasa, ani birla muomala qilmoq 
durustdur. Chunonchi bir kimsa shaxarda g‘arib bo‘lsa, xar kishidan taom olmog‘i va 
muomala qilmog‘i durustdur va agar ahli salohni izlab muomala qilsa, taqvodorlar 
jumlasidandur. 
Ikkinchi turi, kishi salohi ma’lum bo‘lsa, aning taomini yemak ravodur. Tavaqquf 
qilmoq taqvodan emasdur. Balki vasvasadandur. Agar tavaqquf qilg‘ondan ul ranjur bo‘lsa, 
kishini ranjitmoq haromdur. 
Uchinchi toifa kishiki, zolimlig‘i ma’lum bo‘lsa, aning taomi va molidan hazar qilmoq 
vojibdur. 
To‘rtinchi nav’ kishiki, ko‘proq moli haloldur va lekin haromdan ham xoli emas, bu tariqa 
kishining taomi va moli haloldur va lekin hazar qilmoq taqvoning muhimlarilandur. Abdulloh 
Muborakning vakili Basra shahrig‘a savdog‘a borib edi, noma yubordiki, Basrada tamom 
xalq podshohning molidan savdo qilur ekan. Bular birla muomala qilmoq nechukdur? 
Abdulloh. Muborak javob bitdiki, «Agar podshohdan bo‘lak kishidan savdo qilmasalar, 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy