Microsoft Word qurani-kerim-de-qida-kinci-n-r-2015. doc

içirdirik.  O,  içənlərin  boğazından  rahat  keçər. 

(Qanın  və  ifrazatın  dadı,  qoxusu  və  rəngi  əsla  südə 

qarışmaz. Əksinə, südə elə bir təm verərik ki, içənlərə 

xoş gələr)”

. (əl-Nəhl, 16/66). 

“Onların  (o  heyvanlarda  başqa-başqa)  mənfəət-

ləri və içəcəkləri (südləri) də var. Hələ də şükür et-

məzlərmi?” (Yasin, 36/73). 

Ayələrdə haqqında bəhs edilən bağırsaq içərisi və 

qan  ibarələri  kimyanın  və  həzm  fiziologiyasının  əldə 

etdiyi inkişafla müasir dövrdə yeni-yeni anlaşıla bilin-

mişdir. Bu bilgilər Həzrəti-Peyğəmbərin (s.ə.v.) zama-

nında dəqiq elmin nöqteyi-nəzərində tamamilə məchul 

idi. Bunlar ancaq XXI əsrin ortalarında aşkarlanmışdır.  

Ə

rəb  alimi  Ibni  Nəfs  1242-ci  ildə  insan  bədənin-

dəki qan dövranı haqqında ilk dəfə düzgün olaraq ifadə 

edən  şəxs  olmuşdur.  Ingilis  həkim  Vilyam  Harveyin 

1628-cı ildə elan etdiyi qan dövranı modeli isə mövzu 

haqqındakı  məlumatların  yayılmasında  təsirli  olmuş-

dur. Dolayısı ilə Quranda südün tərkibinin əsl mənbəyi 

ə

srlərlə əvvəl ən düzgün tərzdə tərif edilmişdir. Məmə-

lilərin həzm sistemi, qan dövranı ilə bağlı ixtisaslaşma 

tələb  edən  bu  məlumatın  Quranın  göndərildiyi  dövrdə 

insanlar  tərəfindən  bilinməsinin  mümkün  olmayacağı 

məlum  məsələdir.  Göründüyü  kimi,  “Nəhl”  surəsinin 

66-cı ayəsində südün bioloji proseslər nəticəsində əmə-

lə  gəlməsi  ilə  bağlı  şərh  edilənlər  fiziologiya,  anato-

miya kimi elmlərin günümüzdə ortaya qoyduğu məlu-

matlara tam uyğundur. 

Deməli,  südün  əmələ  gəlməsi  haqqındakı  Allah 

kəlamı  qan  dövranı  kəşf  edilməzdən  10  əsr  əvvəlki 

dövrə  təcadüf  edir.  Başqa  sözlə  Vilyam  Harvey 

 

81

tərəfindən  1628-ci  ildə  kəşf  edilmiş,  qan  dövranı 

“Qurani-Kərim”  nazil  olandan,  təxminən  10  əsr 

sonrakı zamana aiddir. 

Bu 

deyilənlərə 

ə

sasən, 

“Qurani-Kərim”in 

ayələrində  gözə  çarpan  bu  elmi  həqiqət  özlüyündə 

sübut edir ki, bu elmi görüşlər heç bir vəchlə bəşəri bir 

qaynaqla  izah  edilə  bilməz.  Bütün  bunlar  bir  olan 

Allahın izni ilə təbiətdə baş verən proseslərdəndir. 

Biz  hamımız  süd  içmişik.  Bu  təbii  qida  Allahın 

izni  və  möcüzəsi  ilə  təbiətin  insanlara  bəxş  etdiyi  və 

qadınların  orqanizmindən  (eləcə  də  sağmal  heyvanla-

rın)  ifraz  olunan  xüsusi  tərkibli  maddədir.  Bu  bir 

möcüzədir  ki,  erkək  və  dişi  hayvanların  hər  ikisi  eyni 

yemlə bəslənir, süd isə yalnız dişi heyvanların süd və-

zilərində əmələ gəlir və nəslin əsas qidası üçün istifadə 

edilir. Hələ qədimdən vəhşi heyvanlar əhilləşdirilib on-

ların  yeni  cinsləri  artırılarkən,  həmin  heyvanlar  bala-

larının qidasından artıq süd verməyə başladılar. Həmin 

süd  insanlar  üçün  sağlam  və  dəyərli  qida  mənbəyinə 

çevrildi. Süd çox təmiz bir qidadır. Bu onun ağ rənginə 

görə bilinir. Süd eyni zamanda dişi heyvanların və qa-

dınların orqanizmində əmələ gələn digər ifrazatlar kimi 

onların orqanizminə lazım olmayan bir məhsuldur. 

Deməli süd sağlam ev heyvanlarının orqanizmində 

daima  yenidən  əmələ  gələn  məhsuldur.  Lakin  elm 

sübut  etmişdir  ki,  süd  birbaşa  yemdən  əmələ  gəlmir. 

Yemin tərkibində olan qidalı maddələr (karbohidratlar, 

yağlar, azotlu maddələr, o cümlədən zülallar), vitamin-

lər,  mineral  maddələr  və  digər  bioloji  fəal  maddələr 

həzm  prosesi  nəticəsində  qana  sovrulur,  qan  heyvan 

orqanizmində  dövran  edir  və  süd  vəzilərindən  keçər-

kən orada süd hasil olunur. Hasil olunan süd heyvanın 

 

82

süd  vəzilərində  (yelində)  toplanır  və  müəyyən  vaxt-

larda (gündə iki dəfə - səhər və axşam, bəzən üç dəfə, 

günorta  da)  sağılır  və  müxtəlif  qida  məhsullarının 

hazırlanmasında  istifadə  olunur.  Göründüyü  kimi 

qanın heyvanın yaşaması üçün orqanizmdə dövr etməsi 

südün  də  əmələ  gəlməsinə  səbəb  olur.  Müəyyənləş-

dirilmişdir  ki,  1  litr  südün  əmələ  gəlməsi  üçün  hey-

vanın yelinində 2000 litr qan dövr etməlidir.  

Süd  nəslin  artırılması  və  insanların  qidası  üçün 

çox  vacib  qidalı  və  pəhriz  əhəmiyyətli  bir  qida  məh-

suludur. 

Süd haqqında olan ibrətamiz hikmətin əsas mənası 

da  Yaradanın  hökmü  ilə  təbiətdə  baş  verən  möcüzəli 

dəyişikliklərdir ki, bu da insanların rifahı üçün nəzərdə 

tutulmuşdur.  Bütün  bunlar  Yaradanın  buyuruqlarının 

hikmətinə işarə ilə onun mahiyyətini əks etdirir. Çünki 

yağış  torpağa  yeni  həyat  verdiyi  kimi  süd  və  ondan 

alınan məhsullar, arı balı, xurma və üzümlərdən alınan 

məhsullar insanların yaşaması üçün vacib hesab edilən 

qida məhsuludur. 

Südün  və  süd  məhsullarının  qidalılıq  dəyəri  və 

pəhriz  əhəmiyyəti  müasir  elmi  tədqiqatlarla  sübuta 

yetirilmişdir.  “Qurani-Kərim”də  ananın  öz  uşağını  iki 

il əmizdirməsi barədə ayə nazil olmuşdur. 

 

Ana südü 

 

Burada ana südü ilə əlaqədar bir həqiqəti də nəzərə 

çatdırmaq 

yerində 

olardı. 

“Qurani-Kərim”də 

buyurulur:  

“Analar  (istər  boşanmış,  istərsə  də  boşanmamış 

olsunlar) 

uşaqlarını  əmizdirmə  müddətini  tamam-

latmaq  istəyən  (atalar)  üçün  tam  iki  il  əmizdirsin-

 

83

lər” (əl-Bəqərə, 2/233). 

Başqa bir ayədə oxuyuruq:  

“Biz insana ata-anasına (yaxşılıq etməyi, validey-

ninə yaxşı baxmağı, onlarla gözəl davranmağı) 

tövsiyə 

etdik.  Anası  onu  (bətnində) çox  zəif  bir  halda  daşı-

mışdı.  (Uşağın  süddən)  kəsilməsi  isə  iki  il  ərzində 

olur” (Loğman, 31/14). 

Bu  iki  ayədən  bəlli  olur  ki,  ana  öz  körpəsinə  tam 

iki il döşündən süd verməlidir. 

Lakin  uşaq  bəslənməsində  südün  əhəmiyyəti  nə-

zərə alınaraq digər mənbələrdə uşağın ən azı 9 ay ana 

südü  ilə  bəslənməsi  vacib  sayılır.  Çünki  bu  gələcək 

nəslin sağlam və gümrah böyüməsi üçün zəruri şərtdir. 

Bu  gün  inkişaf  etmiş  tibb  elmi  də  bu  nəticəyə 

gəlmişdi ki, uşağı iki il əmizdirmənin həm ananın, həm 

də körpənin sağlamlığında mühüm əhəmiyyəti vardır. 

Ana  südü  ilahi  qüdrətlə  əfsunlanmış  bir  süddür. 

Onda  körpənin  həyatı  ehtiyac  duyduğu  mühüm  vita-

minlər,  hormonlar,  orqanizmi  qoruyan  maddələr  və 

mikroblarla mübarizəedici bioloji fəal maddələr vardır. 

Ana  südündə  eyni  zamanda  ananın  xarakterini  mənən 

uşaqda  təşəkkül  etdirəcək  sirli-sehrli  amillər  mövcud-

dur. 

Ana  südündə  insanın  böyüməsi  cəhətdən  əsas  qi-

dalı  maddələr  olan  protein,  şəkər,  yağ,  fosfor  və  vita-

minlərin  optimal  miqdarı  uşağın  vücuduna  uyğun  gə-

ləcək şəkildə çox ahəngli bir nisbət və ölçüdə mövcud-

dur.  Ən  başlıcası,  bu  nemətlər  ilahi  tərəfindən  tənzim 

edilir. 

Ana südündə körpəni ilk altı ay içində bütün mik-

rob  təbiətli  xəstəliklərdən  qoruyan  əvəzsiz  maddələr 

vardır.  Bu  və  ya  digər  başqa  səbəblərlə  körpənin,  xü-

 

84

susilə  ilk  altı  ayda  ancaq  südlə  bəslənməsi  bioloji  bir 

zərurət olaraq məsləhət görülür. 

Məlumdur  ki,  inək  sağılandan  sonra  bir  müddət 

südün tərkibində bakteriyalar inkişaf edə bilmir. Buna 

səbəb  südün  tərkibində  bakterial  xassəli  antitellərin, 

başqa sözlə immun cisimlərinin olmasıdır. Ana südün-

də də belə maddələr mövcuddur və körpənin ana südü 

ilə  qidalanmasında  bu  maddələr  uşağın  xəstəliklərə, 

eləcə də mikroblara qarşı müqavimətini artırır. 

Inkişaf edən müasir elmə görə də əmizdirmə müd-

dəti,  eynən  Quranda  deyildiyi  kimi,  iki  ildir.  Çünki 

qaraciyərin qan əmələ gətirməsi üçün çox yüklü olması 

və  digər  orqanların  inkişaf  halında  olması  səbəbi  ilə 

ana  südünə  olan  məcburi  ehtiyac  iki  il  davam  etmək-

dədir.  Ayrıca,  uşaq  orqanizminin  inkişafının  ən  əhə-

miyyətli dövründə bioloji maddələrə olan ehtiyac müd-

dəti də iki il çəkir. Şübhəsiz ki, tibb elmi körpənin ilk 

iki ildə gerçəkləşdirəcəyi inkişafının ən mühüm dövrü 

olduğunu kəskinliklə qəbul edir. 

Tibb elmi körpəsini bir-iki il əmizdirən anada bio-

loji  bir  inkişafın  olduğunu,  nəticədə  döş  vəziləri  xər-

çənginin  çox  az  müşahidə  edildiyini;  buna  müqabil 

körpəsinə süd verməyən ananın isə sağlamlıq cəhətdən 

təhlükəli hallar keçirdiyini nəzərə alır. 

Kamil  təkəmmül  üçün  ana  südünün  faydaları 

müasir  elmdə  bütün  açıqlığı  baxımından  təsdiq  edil-

mişdir. Bu elmi nailiyyət Quranın 1400 il bundan əvvəl 

dediyini  təsdiq  etmişdir.  Başqa  sözlə,  bu  da  Quranın 

növbəti bir möcüzəsi sayılmalıdır. 

“Qurani-Kərim”in  Nisa  surəsinin  23-cü  ayəsində 

evlənilməsi  haram  olan  qadınlar  arasında  “süd 

bacılar” da yer alır. Islam fikhinə görə körpənin ilk iki 

 

85

ili  içərisində  əmizdirmələrlə  süd  qardaşlığı  meydana 

gəlir.  Iki  ildən  sonrakı  əmizdirmələrdə  bu  qardaşlıq 

özünü  göstərməz.  Deməli,  Quranın  təsbit  etdiyi  iki  il 

ə

mizdirmə  müddətindən  sonra  ana  südü  öz 

ə

həmiyyətini böyük ölçüdə itirməkdədir. 

Ana südü qida kimi körpənin dünyaya gəlməsi ilə 

başlayır. Bir başqa uşaq iki ilə qədər bu süddən çox az 

bir  şey  dəxi  əmsə,  süd  qardaşlığı  meydana  çıxır.  Bu 

süd  uşağın  formalaşması  ilə  meydana  gəldiyi  üçün, 

onu  əmən  digər  uşağa  da  eyni  xarakter  hakim  kəsilir. 

Başqa  sözlə,  ortaq  vəsflərə  dayanan  bir  qardaşlıq 

xarakteri  gerçəkləşir.  Bu  səbəbdən,  bəhs  edilən  ayəti-

kərimə  ilə  süd  qardaşlarının  evlənmələri  haram  buyu-

rulmuşdur.  Normal  batin  qardaşlığı  kimi,  süd  qardaş-

lığı da eyni məhrəmiyyət ölçülərinə tabedir. 

Nəslin  sağlamlığı  cəhətdən  Quranın  bu  qadağası 

necə  böyük  əhəmiyyətə  malikdir.  Hələ  bunun  bu  gün 

elmə  məchul  olan  tərəfləri  gün  işığına  çıxdıqca, 

“Qurani-Kərim”in  möcüzəli  xəbərdarlıqları  daha  da 

aydınlaşacaqdır. 

Uşaqların  qidalanması  üçün  bəzi  bölgələrdə  keçi 

südü istifadə olunur. Bu onunla izah edilir ki, keçi südü 

kimyəvi  tərkibinə,  yağ  kürəciklərinin  xırda  və  yağ 

kürəciklərini  xaricdən  əhatə  edən  zülal  təbəqəsinin 

(pərdəsinin) nazik olmasına görə ana südünə yaxındır.  

 

Ana südü möcüzəvi qidadır 

 

“Biz insana ata-anasına (yaxşılıq etməyi, validey-

ninə yaxşı baxmağı, onlarla gözəl davranmağı)

 tövsiyə 

etdik.  Anası  onu  (bətnində)  çox  zəif  bir  halda  daşı-

mışdı.  (Uşağın  süddən)  kəsilməsi  isə  iki  il  ərzində 

olur.  (Biz  insana  buyurduq):  Mənə  və  ata-anana 

 

86

ş

ükür et. Axır dönüş Mənədir!” (Loğman, 31/14). 

Ana  südü  körpənin  qidaya  olan  ehtiyacını  qüsur-

suz  olaraq  ödəmək  və  uşağı  mümkün  infeksiyalardan 

qorumaq  üçün  Allahın  yaratdığı  bənzərsiz  bir  nemət-

dir.  Ana  südündəki  qida  maddələrinin  nisbəti  ən  ideal 

səviyyədədir.  Bətndəki uşağın hələ  yetişməmiş əzaları 

bədən sistemləri üçün ən uyğun formadadır. Ana südü 

uşağın beyin hüceyrələrinin böyüməsini təmin edən və 

onun  sinir  sisteminin  inkişafını  sürətləndirən  qidalar 

baxımından da çox zəngindir. Çağdaş dövrün texnolo-

giyası  əsasında  istehsal  edilən  uşaq  yeməkləri  də  bu 

möcüzəli qidanın yerini verə bilmir. 

Ana südünün uşaq üçün zəruri olan faydalı cəhət-

lərinin siyahısına zaman keçdikcə yeni-yeni məqamlar 

ə

lavə  edilir.  Tədqiqatlar  nəticəsində  məlum  olub  ki, 

ana  südü  əmən  uşaqlar  xüsusilə  tənəffüs  və  həzm  sis-

temi  ilə  bağlı  infeksiyalardan  tam  qorunurlar.  Çünki 

ana  südündə  elə  bənzərsiz  maddə  və  elementlər  (mə-

sələn,  antikorlar)  var  ki,  onlar  körpəni  infeksiyadan 

bilavasitə qoruyur. 

Ana  südünün  başqa  bir  antiinfeksion  xüsusiyyəti 

də  var.  Bu  xüsusiyyət  “normal  flora”  deyilən  xoşmə-

ramlı, “yaxşı” bakteriyalar üçün “dost şəraiti” yaratdığı 

halda,  zərərli  bakteriyaların,  virus  və  parazitlərin 

körpənin  orqanizmində  “məskən  salmasına”  mane 

olur. Bundan əlavə ana südündə uşağın  yoluxucu xəs-

təliklərə  qarşı  immunitet  sistemini  tənzimləyən  və 

onun yaxşı işləməsini təmin edən faktorların da olması 

müəyyən edilmişdir. 

Ana  südü  xüsusi  olaraq  uşaqlar  üçün  proqramlaş-

dırıldığından    körpənin  çox  asan  həzm  edə  biləcəyi 

qidadır.  Ana  südü  çox  zəngin  qida  ehtiyatına  malik 

 

87

olsa  da,  onun  həzm  edilməsi  uşaqların  həssas 

sistemlərinə  uyğundur  və  asandır.  Beləliklə,  uşaq  bu 

qidaların həzminə daha az enerji sərf edir və elə buna 

görə  də  enerjisini  orqanizminin  başqa  fəaliyyətinə, 

böyüməyə və əzalarının inkişafına yönəldir. 

Körpəsini vaxtından əvvəl doğan anaların südündə 

isə  uşağın  ehtiyaclarına  uyğun  olaraq  daha  çox  yağ, 

protein,  mineral,  xlor  və  dəmir  olur.  Həmçinin  müəy-

yən edilmişdir ki, öz analarının südü ilə qidalanan vax-

tından  əvvəl  doğulmuş  körpələrdə  görmə  qabiliyyəti, 

gözlərin fəaliyyəti daha yaxşı inkişaf edir. Belə uşaqlar 

intellektual testlərdən keçirilərkən bəlli olur ki, onların 

bir çox üstünlükləri var. 

Ana südünün təzəcə dünyaya gələn körpənin inki-

ş

afı  üçün  zəruri  olan  xüsusiyyəti  onun  tərkibində 

omeqa-3 adlı yağ turşularının olmasıdır. Omeqa-3 yağ 

turşuları insan beyninin və retinasının vacib bir tərkibi 

olduğu üçün o, xüsusilə təzə doğulan körpələrin yaşa-

ması baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. Omeqa-

3  xüsusilə  hamiləlik  dövrü  boyunca  və  körpəlik 

dövrünün  başlanğıcında  beynin  və  sinirlərin  əlverişli 

şə

kildə  inkişafı  üçün  də  çox  vacibdir.  Ana  südündə 

təbii və mükəmməl bir omeqa-3 anbarı olduğuna görə 

alimlər ana südünün vacibliyini xüsusilə qeyd edirlər. 

Bristol  Universitetinin  (ABŞ)  alimləri  tərəfindən 

aparılan  tədqiqatlar  ana  südü  ilə  qidalanmağın  uzun-

müddətli  faydaları  arasında  onun  təzyiqə  müsbət 

təsirinin olduğunu və bunun sayəsində infarkt riskinin 

azaldığını  ortaya  qoymuşdur.  Araşdırmanı  aparan 

alimlər ana südünün qoruyucu gücünün onun tərkibin-

dəki  maddələrdən  qaynaqlandığını  bildirir.  “Gircula-

tion”  adlı  tibb  jurnalında  dərc  olunan  tədqiqatın 

 

88

nəticələrinə görə, ana südü ilə qidalanan uşaqların ürək 

xəstəliklərinə  tutulması  riski  daha  azdır.  Ana  südündə 

damarın  tıxanmasının  qarşısını  alan  yağ  turşuları  var. 

Ana  südü  ilə  qidalanan  uşaqlar  daha  az  natrium 

istehlak edir və piylənməyə məruz qalmı. Buna görə də 

ana  südünün  ürəyin  sağlamlığı  baxımından  müsbət 

təsirə malik olduğu faktı da ortaya qoyulub. 

Bunlarla  yanaşı,  Sinsinnati  Universitetinin  (ABŞ) 

nəzdində olan uşaq xəstəxanasında işləyən Lisa Marti-

nin rəhbərliyi altında çalışan tədqiqatçılar ana südündə 

çox  miqdarda  “adiponektin”  adlı  protein  hormonu 

tapdı. Belə qəbul olunur ki, qanda çox miqdarda adipo-

nektinin  olması  infarkt  riskinin  azalması  ilə  bağlıdır. 

Köklük  və  infarkt  keçirmək  riski  çox  olan  adamlarda 

isə  qandakı  adiponektin  miqdarı  azdır.  Buna  görə  də 

ana südü ilə qidalanan uşaqların gələcəkdə kök olmaq 

riskinin  bu  hormonla  bağlı  azaldığı  müəyyən  edilmiş-

dir. Bununla yanaşı ana südündə leptin deyilən və yağ 

metabolizmasında  çox  vacib  bir  rol  oynayan  başqa 

hormonun  da  olduğu  müəyyən  edildi.  Alimlərə  görə 

leptin  bədəndə  yağ  olması  ilə  bağlı  beyinə  göndərilən 

siqnaldır.  Dolayısı  ilə  Dr.Martinin  sözlərinə  görə, 

körpə  ikən  ana  südü  ilə  qəbul  edilən  bu  hormonlar 

sonrakı  yaşlarda  piylənmə,  2-ci  növ  şəkər  xəstəliyi, 

insulin  müqaviməti  və  tac  damar  narahatlığı  kimi 

xəstəliklərə tutulma riskini azaldır. 

 

“Ən təzə qida” ilə bağlı həqiqətlər 

 

Ana südü ilə bağlı həqiqətlər bununla da məhdud-

laşmır. Ana südünün körpəyə verdiyi maddələr körpə-

nin  yaş  dövrü  mərhələlərinə  görə  dəyişir  və  körpənin 

hansı dövrdə hansı qidaya ehtiyacı varsa, südün tərkibi 

 

89

də bu dövrə görə fərqli xarakter alır. Ideal temperaturu 

ilə  həmişə  hazır  olan  ana  südü  tərkibindəki  şəkər  və 

yağla  beynin  inkişafında  da  mühüm  rol  oynayır. 

Bununla  yanaşı  ana  südündəki  kalsium  kimi  element 

körpənin sümüyünün inkişafında önəmli rola malikdir. 

Bu  möcüzəvi  qarışıq  süd  adlandırılsa  da,  əslində 

ana  südünün  90%-i  sudan  ibarətdir.  Bu  da  çox  vacib 

bir xüsusiyyətdir. Çünki körpələrin qida ilə yanaşı ma-

ye kimi suya da ehtiyacı var. Ana südündən başqa isti-

fadə  edilən  suyun  və  başqa  maddələrin  istehlakı  pro-

sesində gigiyena təmin edilməyə bilər. Ancan 90%-i su 

olan  ana  südü  ilə  körpənin  su  ehtiyacı  da  ən  etibarlı 

şə

kildə, gigiyenik baxımdan qorxusuz təmin edilir. 

 

Ana südü və zəka 

 

Tədqiqatlar ana südü ilə qidalanan uşaqların zəka-

sının  inkişafının  ana  südü  ilə  bəslənməyən  körpələrə 

nisbətən daha çox olduğunu göstərir. Kentukki Univer-

sitetinin  (ABŞ)  mütəxəssisi  Ceym  Andersonun  ana 

südü  və  süni  qida  ilə  böyüyən  uşaqlar  arasında  mü-

qayisə  aparan  araşdırması  nəticəsində  müəyyən  edilib 

ki,  ana  südü  ilə  qidalanan  uşaqların  intellekt  indeksi 

(IQ)  süni  qidalarla  bəslənən  uşaqlara  nisbətən  5  bal 

çoxdur. Bu tədqiqat nəticəsində o da müəyyənləşdirilib 

ki,  azı  6  ay  ərzində  ana  südü  ilə  qidalanan  uşaqların 

zəkasının inkişafında problem olmur, 8 həftədən az ana 

südü  qəbul  edən  uşaqlarda  isə  ana  südü  zəkanın 

inkişafına heç bir fayda vermir. 

 

Ana südü xərçəngin dərmanıdırmı? 

 

Aparılan  araşdırmalar  nəticəsində  haqqında  yüz-

 

90

lərlə məqalə dərc olunan ana südünün körpələri həm də 

xərçəngdən  qoruduğu  sübut  olunmuş,  lakin  bunun 

mexanizmi  hələ  tamamilə  aydınlaşdırıla  bilməmişdir. 

Tədqiqatçılar  laboratoriyada  yetişdirilən  xərçəng  hü-

ceyrələrinin  ana  südü  tərəfindən  öldürülməsini  sübut 

etməklə bu sahədəki tədqiqatların çox böyük potensia-

lının ortaya çıxdığını müəyyənləşdiriblər. Isveçin Lund 

Universitetində həkim və immunoloq işləyən Katarina 

Svanborq ana südündəki bu möcüzəvi sirləri kəşf edən 

qrupun  üzvlərindən  biridir.  Lund  Universitetindəki  bu 

qrup  adi  ana  südünün  xərçəngin  hər  növü  qarşısında 

etibarlı  bir  qoruyucu  olması  vəzifəsini  möcüzəli  bir 

kəşf kimi dəyərləndirib. 

Ə

vvəlcə  təzə  doğulan  körpələrdən  aldıqları 

bağırsaq-mukoza  hüceyrələrini  ana  südü  ilə  işləyən 

tədqiqatçılar nəticədə Pnemococcus bakteriyası tərəfin-

dən  yaradılan  və  pneumonia  (zökəm)  adlandırılan 

xəstəliyin  inkişafının  qarşısının  ana  südü  tərəfindən 

uğurla alındığını gördülər. O da bəlli oldu ki, ana südü 

ilə  qidalanan  körpələr  süni  qida  ilə  böyüyən  uşaqlara 

nisbətən eşitmə çətinliyi ilə daha az üzləşir və tənəffüs 

sistemi infeksiyalarına da daha az məruz qalırlar. Təd-

qiqatçılar  bir-birinin  ardınca  davam  edən  çalışmalar 

nəticəsində  ana  südünün  xərçəngə  qarşı  da  qoruyucu 

xüsusiyyətinin  olduğunu  sübut  etmişdir  (Alimlər  uşaq 

yaşlarında müşahidə edilən limfa xərçəngi riskinin süni 

qidalarla  böyüyən  uşaqlarda  9  dəfə  çox  olduğunu 

göstərəndən  sonra,  eyni  nəticələrin  başqa  xərçəng 

növləri  üçün  də  keçərli  olduğunu  fərq  etdi).  Əldə 

edilən  nəticəyə  görə,  ana  südü  xərçəng  hüceyrələrinin 

yerini  dəqiq  müəyyənləşdirir,  sonra  da  onları  öldürür. 

Xərçəng  hüceyrələrini  müəyyənləşdirib  məhv  edən 

 

91

element  isə  ana  südündə  bol  miqdarda  olan  alpha-lac 

(alphalactalbumin)

  adlı  maddədir.  Alpha-lac  südün 

tərkibindəki laktoz şəkərinin yaranmasına kömək edən 

bir protein tərəfindən meydana gətirilir. 

 

Bu bənzərsiz nemət Uca Allahın bir lütfüdür 

 

Ana südü ilə bağlı başqa möcüzə isə körpənin ana 

südü ilə 2 il boyunca qidalanmasının çox faydalı olması 

faktıdır.  Elmin  yenicə  kəşf  etdiyi  bu  vacib  məlumatı 

Allah bizə Quranda “Uşaqlarını əmizdirməyi tamam-