Osman Nuri Topbaş 5 mn ön söz nəbilər silsiləsi dərs
“Yəhudilər: Üzeyir Allahın oğludur, xaçpərəstlər də: Məsih
Yüklə 2,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Yəhudilər: Üzeyir Allahın oğludur, xaçpərəstlər də: Məsih (İsa) Allahın oğludur, –dedilər. Onların ağzında gəzən bu (boş) sözlər daha öncə küfr edənlərin (mələklər Allahın qızlarıdır” –deyənlərin) sözlərinə bənzəyir. Allah onları öldürsün! (Allah onlara lənət eləsin!) Necə də (yalana uyub haqdan) döndərilirlər!” (Tövbə surəsi, 30) 196 MN “Onlar Allahı qoyub alimlərini və rahiblərini, Məryəm oğlu Məsihi özlərinə tanrılar (rəblər) qəbul etdilər. Halbuki onlara ancaq bir olan Allaha ibadət etmək əmr olunmuşdu. Ondan başqa heç bir tanrı yoxdur. Allah pak və müqəddəsdir. Ona şərik qoşulan bütlərlə heç bir əlaqəsi yoxdur! (Allah müşriklərin Ona şərik qoşduqları bütlərdən uzaqdır!)” (Tövbə surəsi, 31) Hər nə qədər bu gün yəhudilər Həzrət Üzeyirə “Allahın oğlu” dediklərini qəbul etməsələr də, o zamankı bir qrup yəhudi ona hörmət və mədhdə həddi aşmış və onlardan bəziləri ona tanrılıq isnadında olmuşdur. 197 MN ÖLDÜKDƏN SONRA DİRİLMƏ Ölümdən sonra qiyamət günündə təkrar dirilməyi və bir daha ölməməyi ifadə edən “bəsu badəl məvt”, ruhun əbədiyyətə yolçuluğudur. Allah, qullarını qəflət yuxusundan oyandırıb həqiqət aləmindən bir pay ala bilmələri və Rəblərinə qulluqda qüsura yol verməmək üçün görən gözlərə və hiss edən qəlblərə bir neçə ilahi və möcüzəvi misallardan bəhs etmişdir. Qurani-Kərim, Üzeyir (əleyhissəlam) və Əshabi-Kəhf qissəsini, öldükdən sonra dirilməyə bir misal olaraq ibrət və hikmətləri ilə bizə anladır. Əshabi-Kəhf Əshabi-Kəhf (mağara yoldaşları), bütpərəst bir hökmdar olan Diqy- anus dövründə Tərsusda yaşamış, iman və Tövhid mübarizəsi aparmış olan saleh gənclərdir. Əshabi-Kəhfin sayı haqqında Qurani-Kərimdə açıq bir ifadə olmayıb, “onlar bir qrup gənclərdir” buyrulur. Bu da göstərir ki, bu ibrətli qissədə əsl vacib olan, şəxslərin sayları və məmləkətlərindən çox bu şəxslərin Al- lah nəzərindəki qəlbi (daxili) aləmləridir. Yəni, onların ehsan duyğusuna çatmış saleh qullar olmalarıdır. Haqq Təala, bu qissədə, bütpərəstliyə qarşı bir iman və Tövhid mübarizəsinin misalını göz qabağına gətirir. Kral Diqyanusun yaxın ətrafından bir qrup gənc olan Əshabi-Kəhf, Tövhid inancını qəbul etmişdilər. Onlar bütpərəst və zalım krallarının zülmünün sona çatması üçün fasiləsiz olaraq Haqq Təalaya göz yaşları ilə niyaz edirdilər. Lakin bu zalım kral, qürur və kibrinin əsiri olmuş, gün 198 MN keçdikcə imansızlığını və zülmünü artırmış, nəhayət, tanrılıq iddiasında olacaq qədər azğınlaşmışdı. Bununla da kifayətlənməyib Tövhid inancına mənsub hər kəsi toplayıb onlara ağır işgəncələr edir və imanından əl çəkməyənləri də şəhər girişlərində asdırırdı. Kral Diqyanus, yaxınlarından bir qrup gəncin də möminlərdən olduğunu öyrənincə çox hiddətlənib onları dərhal hüzuruna çağırtdırdı. Onları, imanlarından əl çəkməsələr öldürməklə hədələdi. Ancaq onlar, imanın əbədi zövqünə varmış gənclər idi. Bu hədə-qorxudan qorxmadılar və zalım hökmdara tövr qoyaraq, həqiqəti onun üzünə qarşı söyləməkdən də çəkinmədilər. Allah Təala, onların bu vəziyyətini belə açıqlayır: “(Ya Rəsulum!) Biz onların xəbərini sənə doğru söyləyirik. Onlar Rəbbinə iman gətirmiş bir neçə gənc idi. Biz də onların hidayətini (imanını, səbatını və bəsirətini) artırmışdıq. Onlar (rum qeysəri bütpərəst Diqyanusun hüzurunda) durub: “Rəbbimiz göylərin və yerin Rəbbidir. Biz Ondan başqa heç bir tanrıya ibadət etməyəcəyik. Əks təqdirdə, (Allahdan başqasına tapınacağıq, –söyləsək, küfr) danışmaqda həddi aşmış (ifrata varmış) olarıq! –dedikləri zaman onların ürəklərinə qüvvət (mətanət) vermişdik. Bizim bu camaat (qövmümüz) Allahdan başqa tanrılar qəbul etdi. Elə isə onlar öz tanrıları barəsində (bütlərə ibadət etməyin düzgün olması haqqında) bir dəlil gətirməli deyildilərmi? Al- laha qarşı yalan uydurub düzəldəndən daha zalım (özünə zülm edən) kim ola bilər?!” (Kəhf surəsi, 13-15) Diqyanusun, bütlərə ibadət etmələri üçün israrla hədə-qorxu gəldiyi gənclər belə dedilər: –Bizim bir ilahımız var ki, ondan başqasını ilah saymırıq. Biz yerlərin və göylərin Rəbbini buraxıb qulların düzəltdiyi cansız daş parçalarına əsla sitayiş etmərik. Sənin təklifini qəbul etmə ehtimalımız heç olmay- acaq! Sənin edəcəklərin bizə bir zərər verə bilməz! Çünki biz, hər şəraitdə Rəbbimizə döndürüləcəyik! Nə istəsən edə bilərsən!-demişdilər. Onlar bu qətiyyətlərilə, Musa (əleyhissəlam) ilə yarışa çıxan, sonra da iman edən sehrbazların zalım Firona qarşı göstərdikləri qətiyyətin oxşarını Diqyanusa qarşı göstərmiş oldular. Hökmdar Diqyanus, onların bu cavablarına çox hirsləndi və daha əvvəl verdiyi bütün rütbələri ləğv etdi. Dalınca da: –Siz gəncsiniz, özünüzə yağılıq etməyin, etdiklərinizdən əl çəkməyiniz üçün sizə üç gün möhlət verirəm! Yaxşıca düşünün-daşının; qurtarmağımı, 199 MN yoxsa həlak olmağımı üstün tutursunuz?-deyərək onlara son dəfə bir fürsət də verdi. Sonra onları öz ixtiyarlarına buraxaraq Ninovaya getdi. Hökmdarın verdiyi bu möhlət, Əshabi-Kəhf üçün sanki bir ilahi lütf oldu. Zalım hökmdarın şərindən qurtarmaq üçün onlara zaman qazandırdı. Haqq Təalanın rəhmətinə sığınıb, yardımını uman bu saleh gənclər, yanlarında bir it də götürüb şəhərdən uzaq bir mağarada gizləndilər. Mağarada evlərindən gətirdikləri yeməkləri yeyir və gecə-gündüz Haqq Təalaya ibadət edərək: Rəbbimiz! Bizə tərəfindən rəhmət ver və bizə bir qurtuluş yolu hazırla!-deyə yalvarırdılar. Həm də saleh əməlləri, ixlasları və etdikləri bu dua hörmətinə rəhmət dolu ilahi kömək Əshabi-kəhfi bürüdü. Bu arada zalım Diqyanus, Nino- vadan qayıtmış və onların şəhərdən qaçdıqlarını öyrənmişdi. Dərhal onların arxasınca gedərək gizləndikləri mağaranı tapdı. Hirslə necə bir cəza verəcəyini düşünərkən Allah Təala, onun ağlına mağaranın ağzını bağlamağı gətirdi və çox da fikirləşmədən əsgərlərinə: –Dərhal mağaranın girişini bağlayın! Ac və susuz qalaraq əzab içində ölsünlər, mağaraları onların qəbrləri olsun!-deyə əmr etdi. Özünə görə, belə etməklə onları diri-diri basdırmış oldu. Amma bilm- irdi ki, Həzrət Musanı Fironun sarayında böyüdüb onun şərindən qoruyan Allah, Əshabi-Kəhfi də Diqyanusun şərindən mühafizə edirdi. 200 MN Həmçinin “qoruyanların ən xeyirlisi” olan Haqq Təala, Əshabi- Kəhfi sonsuz rəhməti ilə bürüdü və onları 309 il bu mağarada diri halda yuxlatdı. Həzrət Mövlana (qüddisə sirruh): “Qafillər arasında olub onların ruh halından pis təəssürat almaqdansa, yuxlamaq daha yaxşıdır. Haqq Təala, Əshabi-Kəhfi kafirlərin arasından uzaqlaşdıraraq onların qəlblərini qəflətdən qorumuşdur.”-deyir. Ayəti-Kərimədə buyrulur: “(Ya Rəsulum! Əgər o zaman onlara baxsaydın) günəşin doğduğu zaman onların mağarasının sağ tərəfinə meyl etdiyini, batdığı za- man isə onları tərk edib sol tərəfə yönəldiyini (mağaranın içinə düşüb onları yandırmadığını), onların da mağaranın ortasında geniş bir yerdə olduqlarını (küləyin onları oxşadığını və rahat nəfəs aldıqlarını) görərdin. Bu, Allahın möcüzələrindəndir. Allahın doğru yola saldığı kəs doğru yoldadır. Allahın yoldan çıxartdığı (zəlalətə saldığı) kimsəyə isə əsla doğru yolu göstərən bir dost (rəhbər) tapa bilməzsən! (Gözləri açıq olduğu üçün) onlar yuxuda ikən sən onları oyaq sanardın. (Torpağın rütubəti bədənlərini çürütməsin deyə) Biz onları sağa-sola çevirirdik. Onlar iti də iki əlini (qabaq pəncələrini mağaranın) astanasına uzadıb yatmışdı. Əgər sən onları (bu vəziyyətdə) görsəydin, yəqin ki, (qorxu- dan) dönüb qaçar, dəhşət səni bürüyərdi.” (Kəhf surəsi, 17-18) Haqq Təala, Əshabi-Kəhfi oyandıranda, onlar mağarada çox az bir zaman qaldıqlarını zənn etdilər. Ayəti-Kərimədə buyrulur: “(Gəncləri illərlə yatırtdığımız kimi) beləcə də onları bir-birindən hal-əhval tutsunlar deyə, oyatdıq. Onların biri dedi: (Mağarada) nə qədər qaldınız? Onlar: Bir gün və ya bir gündən az! –deyə cavab verdilər. Onlardan (bəziləri isə) belə dedi: Qaldığınız müddəti Rəbbiniz daha yaxşı bilir. İndi içərinizdən birini bu gümüş pulunuzla şəhərə (Tərsusa) göndərin ki, görsün ən təmiz təam hansıdırsa, ondan sizə ruzi (yemək alıb) gətirsin. O, çox ehtiyatlı olsun (ağıllı hərəkət etsin) və sizin barənizdə heç kəsə bir xəbər (nişan) verməsin! Doğrusu, onlar sizi ələ keçirsələr ya sizi daşqalaq edəcək, ya da öz dinlərinə döndərəcəklər. Belə olacağı təqdirdə, siz (nə dünyada, nə də axirətdə) nicat tapa bilməzsiniz!” (Kəhf surəsi, 19-20) Onlardan ərə ərzaq almağa gedəndə, onun əlindəki əsrlərlə əvvələ aid pulları görənlər, bir dəfinə tapdıqlarını zənn edib, onu hökmdara çatdırdılar. 201 MN Zamanın yeni hökmdarı mömin və saleh bir insan idi. Ətrafındakılara daim nəsihət verir, onları Tövhid inancına dəvət edir, onlara qiyamət qop- duqdan sonra yenidən dirilmənin sirlərindən danışırdı. Lakin xalqından cahil olanlar, öldükdən sonra dirilməyi şübhə ilə qarşılayırdılar. O da buna çox üzülür və Haqq Təalaya: –Ya Rəbbi! Bu qövmə inkar etdikləri həqiqət barəsində bir dəlil göstər!- deyə yalvarırdı. Nəhayət Əshabi-Kəhfdən olan gənc yanına gəlib olanları ona başa salanda, hökmdar xalqına Tövhid inancını anlatmaq üçün axtardığı dəlilin ortaya çıxdığını gördü və çox sevindi. Haqq Təalaya həmd etdi. Axirət həyatının və yenidən dirilmənin varlığına qüvvətli bir dəlil ola biləcək bu mağara hadisəsi, xalqını doğru inanca dəvət etməsi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyırdı. Dərhal vəziyyəti ətrafına elan etdi. Arxasınca Əshabi- Kəhfin yanına gedərək onları ziyarət etdi. Beləcə hökmdarın gözlədiyi ilahi hikmət və ibrətlər təzahür etdi. Bundan bir müddət sonra Haqq Təala, Əshabi-Kəhfin ruhlarını aldı. Əshabi-Kəhf, imanlarında səbat göstərərək zülmlərə dözmələri, Al- lah yolundan ayrılmamaqları və bu uğurda hicrət etmələrinin bir bərəkəti olaraq Qurani-Kərimdə təriflənmişdir. Belə ki, Qurani-Kərimdəki bir surəyə, bu saleh şəxslərin sığındığı yeri ifadə edən “Kəhf” adı verilmiş və ona “Kəhf surəsi” deyilmişdir. Bu surədə Əshabi-Kəhf qissəsindən başqa mühüm qissələr də olmaqla birlikdə, surəyə bu adın verilməsi, həmin qissənin əhəmiyyətindəndir. Peyğəmbərimiz (səllallahu əleyhi və səlləm), Kəhf surəsi Cümə günü oxunduqda, bunun digər Cüməyə qədər işlənəcək günahlara kəffarət olacağını bildirmişdir. (Bax: Süyuti, Cameus-Səğir, I, 98) Bu surə; iman mübarizəsi, axirət inancı, ölümdən sonra dirilmə, Musa və Xızır qissəsi, Allahın əzəmətinin gözlə görünən təcəlliləri kimi daim yadda saxlanılması lazım gələn mühüm mövzuları əhatə edir. Bu səbəbdən Rəsulullah (səllallahu əleyhi və səlləm) ümmətinin hər həftə bu surəni oxumağını tövsiyə etmişdir. Digər tərəfdən, diqqət çəkən bir mövzu da Əshabi-Kəhfin yanında olan Qitmir adlı it də onların nail olduğu lütfdən bir nəsib almışdır. Müfəssirlərə görə, bir it olduğu halda Qitmirin, sadiqlərlə bərabər olmasının və onlara mağara qapısında sədaqətlə qarovulçuluq etməsinin bərəkəti ilə cənnətə girəcəyi də söylənmişdir. (Bax: İ. Həqqi Bursəvi, Ruhul-Bəyan, V, 226) Həzrət Mövlana buyurur: “O it, sədaqətlə Əshabi-Kəhfin qarovulçuluğunu üstün tutduğu üçün ilahi rəhmət suyunu ariflər kimi mağaranın qapısı önündə qab-qacaqsız olaraq içdi. Cənnətdə də onlarla bərabər olmağa haqq qazandı.” Haqq Təala, bir tərəfdən mağaradakı gənclərin 309 il qidasız, susuz, lakin canlı bir şəkildə yuxladılmasındakı təzahürlərin hikmətini anladırkən, digər tərəfdən də bunun özü üçün çox rahat olduğunu ifadə etmək üçün: “(Ya Rəsulum!) Yoxsa Əshabi-Kəhfin və Əshabi-Rəqimin 17 ayə- lərimizdən əcaib bir şey olduğunu güman edirsən? (Xeyr, bu Bizim qüdrətimiz qarşısında adi bir işdir).”-buyurmuşdur. (Kəhf surəsi, 9) Allah Təala, insanın hər gün yaradılma və ölümünü dərk etməsi ilə bərabər öldükdən sonra diriləcəyini da qavraması üçün öz əzəmət və qüdrətini xatırladaraq belə buyurur: v ﹲﻦ ﹺﺒﹸﻣ ﹲﻢ ﹺﺼﹶﺧ ﹶﻮ ﹸ اﹶذﹺﺈﹶﻓ ﹴ ﹶﻔ ﹾﻄﹸﻧ ﹾﻦﹺﻣ ﹸهﺎﹶﻨﹾﻘﹶﻠﹶﺧ ﺎﻧﹶأ ﹸنﺎﹶﺴﻧﹺ ﹾﻹا ﹶﺮﹶ ﹾﻢﹶﻟﹶوﹶأ v ﹲﻢ ﹺﻣﹶر ﹶ ﹺ ﹶو ﹶمﺎﹶﻈﹺﻌﹾﻟا ﹺ ﹾﺤﹸ ﹾﻦﹶﻣ ﹶلﺎﹶﻗ ﹸ ﹶﻘﹾﻠﹶﺧ ﹶ ﹺﺴﹶﻧﹶو ﹰﻼﹶﺜﹶﻣ ﺎﹶﻨﹶﻟ ﹶبﹶﺮ ﹶﺿﹶو v ﹲﻢ ﹺﻠﹶﻋ ﹴﻖﹾﻠﹶﺧ ﻞ ﹸﻜﹺﺑ ﹶﻮﹸ ﹶو ﹴةﺮﹶﻣ ﹶلوﹶأ ﺎﹶ ﹶﺄﹶﺸﻧﹶأ يﹺﺬﻟا ﺎﹶ ﹺ ﹾﺤﹸ ﹾﻞﹸﻗ “Məgər insan onu nütfədən yaratdığımızı görmədimi ki, birdən-birə (Rəbbinə) açıq bir düşmən kəsilərək, öz yaradılışını unudub: Çürümüş sümükləri kim dirildə bilər?! –deyə, hələ Bizə bir məsəl də çəkdi. (Ya Peyğəmbər!) De: Onları ilk dəfə yoxdan yaradan dirildəcəkdir. O, hər bir məxluqu (yaradılışından əvvəl də, sonra da) çox gözəl tanıyandır!” (Yasin surəsi, 77-79) “Məgər insan elə güman edir ki, (qiyamət günü) onun sümüklərini bir yerə yığa bilməyəcəyik?! Bəli, Biz onun barmaqlarını da (barmaq sümüklərini də, barmaqlarının uclarını da) düzəltməyə qadirik!” (Qiyamə surəsi, 3-4) “Elə isə O Allah ölüləri diriltməyə qadir deyildirmi?!” (Qiyamə surəsi, 40) 202 MN 17. Əshabi-Rəqim: Bir rəvayətə görə Musa (əleyhissəlam) qissəsində anladılan “üç saleh insan”dır. 203 MN Haqq Təala, ağlı və qəlbi, ibrət və hikmətlərə açıq olanlara, ölüləri diriltmənin özü üçün çox bəsit olduğunu göstərmək üçün dünya nizamından nümunələr verərək belə buyurur: “Kafir olanlar (öldükdən sonra) əsla dirildilməyəcəklərini iddia edirlər. (Ya Peyğəmbər!) De: Bəli, Rəbbimə and olsun ki, siz mütləq dirildiləcəksiniz. Sonra da (dünyada) etdiyiniz əməllər sizə (bir-bir) xəbər veriləcəkdir. Bu, Allah üçün çox asandır!” (Təğabun surəsi, 7) “Və Allah sizi (atanız Adəmi) yerdən (torpaqdan) bir bitki kimi göyərtdi. Sonra sizi yenə ora qaytaracaq və (qiyamət günü dirildib oradan da) çıxardacaqdır.” (Nuh surəsi, 17-18) “Küləkləri Öz mərhəməti önündə (yağışdan qabaq) müjdəçi olaraq göndərən Odur. Belə ki, küləklər (yağmur yüklü) ağır buludları hərəkətə gətirdiyi (daşıdığı) zaman Biz onları (buludları) ölü (qurumuş) bir məmləkətə tərəf qovur, ora yağmur endirir və onunla hər cür meyvə yetişdiririk. Biz ölüləri də (dirildib qəbirlərindən) belə çıxaracağıq. Bəlkə, düşünüb ibrət alasınız!” (Əraf surəsi, 57) “Biz hər hansı bir şeyi (yaratmaq) istədikdə ona sözümüz: “Ol!” deməkdir. O da dərhal olar.” (Nəhl surəsi, 40) Haqq Təala, gecə yatıb, sabah olunca oyanmağın ölüm və dirilməyə misal olacağını aşağıdakı ayəti-kərimədə nə gözəl anladır: “Sizi gecələr yuxuya daldıran (bu minvalla sizi bir növ ölüm halına salıb hiss-həyacandan məhrum edən), gündüz isə nə etdiyinizi (nə qazandığınızı) bilən Odur. Sonra O sizi gündüz (yuxudan) oyandırır ki, müəyyən olunmuş vaxt (əcəl) gəlib yetişsin. Sonra onun hüzuruna qayıdacaqsınız və sonra da O sizə etdiyiniz əməllər barəsində xəbər verəcəkdir.” (Ənam surəsi, 60) Haqq Təala, o gün ölüm yuxusundan oyanan insanların içinə düşəcəkləri çaşqınlığı və məhşər günün dəhşətini belə bəyan edir: “O gün onlar (dünyada ibadət etdikləri) bütlərin yanına tələsirmişlər kimi qəbirlərdən tez-tələsik çıxacaqlar. Onların gözləri zəlilcəsinə yerə dikiləcək, özlərini də zillət bürüyəcəkdir. Bu onlara vəd olunmuş həmin qiyamət günüdür!” (Məaric surəsi, 43-44) “O gün zalımlara üzrləri heç bir fayda verməz və onların tövbə etmələri (Allah rizasını diləmələri) də istənilməz!” (Rum surəsi, 57) 204 MN “O gün insan qaçacaq öz qardaşından; Anasından, atasından; Zövcəsindən və oğullarından! O gün onlardan hər birinin istənilən qədər işi olacaqdır! (Hər kəs öz hayında olacaq, heç kəs heç kəsin halından xəbər tutmayacaqdır). O gün bir çox üzlər parlayacaq, Güləcək, sevinəcəkdir. O gün bir çox üzlərə isə toz-torpaq qonacaq, Onları zülmət (yaxud his) bürüyəcəkdir. Onlar (pis əməllərə uyan) kafirlər, pozğunlardır!” (Əbəsə surəsi, 34-42) “Bəzi üzlərin ağ, bəzi üzlərin isə qara olacağı gündə (qiyamət günündə), üzü qara olanlara: İman gətirəndən sonra kafirmi oldunuz? İndi, kafir olduğunuza görə dadın əzabı! –deyiləcəkdir. Üzü ağ olan- lar isə Allahın mərhəməti içərisində olub orada (Cənnətdə) həmişəlik qalacaqlar!” (Ali-İmran surəsi, 106-107) Doğru bir mühakiməyə sahib olan insan, kainatda hər şeyin, bir tək çəyirdəyin çərtməsindən sanki bir bahar şənliyinə döndüyünü; zərrələrdən kürrələrə, doğumlardan ölümlərə qədər hər şeyin bir nizam və ahəng içində əbədiyyətə qədər davam etdiyini başa düşür. Bəs onda bütün bu ahəngin qurucusu Allah Təala, insan idrakını aciz buraxan sonsuz ilahi səltənət naxışları içində insanı boş yerə mi yaratmışdır? Ayəti-kərimədə buyrulur: ىﹰﺪ ﹸﺳ ﹶكﹶﺮﹾﺘﹸ نﹶأ ﹸنﺎﹶﺴﻧﹺ ﹾﻹا ﹸﺐﹶﺴ ﹾﺤﹶﹶأ “Məgər insan elə güman edir ki, o, başlı-başına (cəzasız) buraxılacaq?!” (Qiyamə surəsi, 36) “Yoxsa sizi əbəs yerə yaratdığımızı və (qiyamət günü dirilib haqq- hesab üçün) hüzurumuza qaytarılmayacağınızı güman edirdiniz?” (Mu- minun surəsi, 115) Dünyanın oyuncaqları ilə məşğul olmaqdan qurtarıb, könül iqliminə girənlər üçün ölüm bir son deyil, həqiqi həyatın başlanğıc nöqtəsidir. Belə adamlar üçün ölüm, kölgələr aləmindən həqiqətlər aləminə keçməkdir. Yaz buludu kimi tez gəlib keçən dünya həyatını, axirət əndişəsi daşımadan keçirən bir adamın durumu, gündüzü yaşayarkən bir müddət sonra axşam olacağını görə bilməyən adamın vəziyyətinə bənzəyir. Haqq Təala buyurur: 205 MN ﹸروﹸﺮﹶﻐﹾﻟاﹺﷲاﺎﹺﺑ ﹾﻢ ﹸﻜﻧﺮﹸﻐﹶ ﹶﻻﹶوﺎﹶ ﹾﻧﺪﻟا ﹸةﺎﹶ ﹶﺤﹾﻟا ﹸﻢ ﹸﻜﻧﺮﹸﻐﹶﺗ ﹶﻼﹶﻓ ﻖﹶﺣﹺﷲا ﹶﺪﹾﻋﹶونﹺإ ﹸسﺎﻨﻟاﺎﹶ ﹶأﺎﹶ “Ey insanlar! Şübhəsiz ki, Allahın (qiyamət barəsindəki) vədi haqdır. Dünya həyatı sizi aldatmasın. O tovlayan (Şeytan) da sizi tovlayıb yoldan çıxartmasın!” (Fatir surəsi, 5) İnsan, öz yaradılışına və kainatın nizamına ibrət nəzəri ilə baxdığı zaman, dünya həyatını necə yaşayacağını düşünməyə məcbur olur. Həyatı ciddi qiymətləndirən hər bir insanı, ən çox ona bağlayan şey “ölüm” hadisəsidir. O möhtəşəm vida anı, insan üçün ən böyük bir ibrət tablo- sudur. “Ölüm”, dünya həyatında yalnız ət və sümükdən meydana gələn bədənini, yəni nəfsani tərəfini ənkişaf etdirib ruhani tərəfini cılız burax- anlar üçün ən həzin bir tükənişdir! O kimsələr, dünyadakı səfalətlərindən doğan acı itiklərini, ancaq ölümdən sonra yaşanacaq olan dirilmə ilə dərk edəcəkdilər. “Göy parçalanacağı zaman; Ulduzlar dağılıb səpələnəcəyi zaman; Dənizlər (qaynayıb bir-birinə) qarışacağı zaman; Qəbirlər çevriləcəyi (qəbirlərin altı üstünə çevrilib ölülər oradan çıxacağı) zaman; Hər kəs (dünyada) nə etdiyini və (özündən sonra) nə qoyub getdiyini (düny- ada nəyi edib, nəyi etmədiyini, bütün yaxşı və pis əməllərini, günahını, savabını) biləcəkdir!” (İnfitar surəsi, 1-5) “Onu (qiyaməti) gördükləri gün (dünyada və ya qəbir evində) yalnız bir axşam, yaxud bir səhər qaldıqlarını sanacaqlar!” (Naziat surəsi, 46) Bunun üçündür ki, Allah Rəsulu (səllallahu əleyhi və səlləm), dünya həyatını tərif edən bir Hədisi-Şəriflərində: “Dünya mənim nəyimə gərək? … Mənim halım dünyada bir ağac altında oturub kölgələnən, sonra da yerini buraxıb gedən yolçuya bənzəməkdədir.” buyurur. (İbn Macə, Zühd, 3; İbn Hənbəl, I, 391) Bütün cahan, həssas və müvazinətli bir nizam üzərində qurulmuşdur. Orada olan hər şey, incə ölçülərə və qanunlara tabedir. Səmalar və yer üzü, hər cür hadisələri ilə bənzərsiz bir nizam nümunəsidir. Günəş və ay ciddi nizamlanmış şəkildə doğub-batmaqda, gecə və gündüz bir-birinin ardındanca növbələşib dövr etməkdə, bu- ludlar nizamla hərəkətdə, yağışlar bir ölçü içində torpağa damlamaqda, yer üzünün baharı da, xəzanı da dəqiq hesabla meydana gəlir. Yenə bir 206 MN misal: məxluqatın rizqləri bir ölçü içində ayrı-ayrı hazırlanır. Beləcə kai- nat bütövlükdə bir hesab içində çalxalanırkən, aləmin ən üstün varlığı, varlıqların süsü, bir yaradılış xəriqəsi olan insanın, ölçüsüz, duyğusuz və mənasız hərəkət edib yaşaması heç ağılabatandırmı? Həyat imtahanı keçmək üçün yaradılan insan, əqli, hissi və əməli ölçüləri qorumaq məcburiyyətindədir. İnsanın əqli müvazinəti, həqiqət biliklərinə tabe olması ilə; hissi müvazinəti, gözəl əxlaq sahibi olub, qəlbi-səlim səviyyəsinə çatması ilə; əməli müvazinəti isə, Quran və sünnə hökmlərinə bağlı qalması ilə qorunmuş olur. Xülasə, “əşrəfi-məxluqat” olan insanın, özünü iman və əməli saleh ölçülərinə görə tənzimləmə və o ahəngin əhatəsinə girmə zərurəti vardır. Aşağıdakı ayəti-kərimə, insan, Quran və kainat üçlüyündə qurulmuş çox incə və ülvi nizamdan bəhs edir: “Rəhman! (Mərhəmətli olan Allah!) (Öz peyğəmbərinə) Quranı öyrətdi. İnsanı yaratdı. Ona danışmağı (fikrini və duyğularını bəyan etməyi) öyrətdi. Günəş və ay müəyyən bir ölçü ilə (hərəkət edər). Otlar da, ağaclar da (Allaha) səcdə edər! Göyü. O ucaltdı, tərəzini (ədalət tərəzisini) O qoydu! Ona görə ki, çəkidə həddi aşmayasınız (insafı əldən verməyəsiniz). Tərəzini düz tutun, çəkini əskiltməyin! (Çəkidə insaflı olun, tərəzini korlamayın!) Yeri də (bütün) Yüklə 2,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|