Orta idarəçilik personalının rol repertuarı
....
Aşağı idarəçilik personalının rol repertuarı
Tapşırıqlar
Emosional
lider 20%
Təşkilatçı
20%
Erudit 14%
deyaları
kəşf
edən
6%
Saxlamağına
görə lider
17%
Юйрядян
наставник
6%
Emosional
lider 9%
Təşkilatçı
13%
Erudit 13%
Критик 43%
Идейалары
кяшф едян
0%
Юйрядян
наставник
22%
Мязмуна
эюря
lider
0%
494
1.
Zavod haqqında məlumatı təhlil və təsvir edin:
• təşkilati quruluşun problemləri;
• əsas kadr prosesləri;
• müəssisənin idarəçi personalı
.
2.
Mövcud müəssisənin heyəti üçün idarəetmə - sistemi təklif edin;
• Heyətlə bağlı olan işin əsas məqsədlərini təsvir edin;
• reallaşacağı ən mühüm prosesləri təsvir edin.
3.
Heyətin idarəetməsinin sistem tətbiqi proqramını təklif edin və
həyata keçiriləcəyi tədbirləri müəyyənləşdirin.
Praktik tapşırıq 6
Firmadaxili konfliktin həll edilməsi
Rusiyanın qanunvericiliyi xüsusi firmadaxili konfliktləri qeyd
eləyir – kollektiv əmək mübahisələri.
Ə
mək kollektiv mübahisələrini tənzimləyən Federal Qanunu
oxuyun. (RF Dövlət Duması tərəfindən 20 oktyabr 1995-ci ildə) və
orada bu cür konfliktlərin həll edilməsinə qoyulmuş imkanları təhlil
edin.
495
Kollektiv Ə mə k mübahisə lə rinin hə ll edilmə si
qaydası haqqında Federal Qanun
23 noyabr 1995-ci il № 175-F6
Fəsil 1. Ümumi müddəalar (polojeniə).
Maddə 1. Mə sə lə lə r və bu Federal Qanunun iş lə mə sferası.
1. Hal-hazırki Federal Qanun kollektiv əmək mübahisələrinin
hüquqi əsaslarını qaydaları və həlletmə yollarını, həmçinin tətil olan
hüquqların Rusiya Federasiyasında reallaşdırılmasının qaydalarını
müəyyənləşdirir.
2. Bu Federal Qanunla müəyyənləşən normalar bütün işçilərə, iş
verənlərə və onların birləşmiş nümayəndələrinə və orqanlarına şamil
olunur.
3. ndividual əmək hüquqlarını müdafiə edən kollektiv əmək müna-
sibətləri bu Federal Qanunun predmeti deyil.
4. Konstitusion quruluşunu, mənəviyyatı, can sağlığı, hüquqları və
qanuni maraqları, ölkənin müdəfiəsini və təhlükəsizliyini qorumağa,
ehtiyac yaranarsa, bu halda kollektiv əmək mübahisələrinin həll
edilməsi üçün ayrı qaydalar müəyyən edilə bilər.
Maddə 2. Ə sas anlayış lar.
1. Kollektiv əmək mübahisəsi – işçilər və iş verənlər arasında
(sonralar tərəflər) həll edilməyən anlaşılmazlıqlardır, hansılar ki, bağlı
-
dır iş şəraitinin (o cümlədən əmək haqqının) müəyyən edilməsi və də-
yişdirilməsilə, kollektiv əmək müqavilələrinin, sosial-əmək münasi-
bətlərini tənzimləyən müqavilələrin bağlanması və dəyişdirilməsi ilə.
2. Razılaşma prosedurları – kollektiv əmək mübahisələrinin
razılaşma komissiyası tərəfindən onların həll edilməsi üçün baxılması,
vasitəçilərin iştirakı ilə əmək arbitrajında.
3. şçilərin nümayəndələri – həmkarlar təşkilatların və onların
birliklərinin nümayəndələri, hansılar ki, əsasnamələrinə uyğun olaraq
belə bir hüquq verilmişdir, təşkilatı işçilərin ümumi iclaslarında
seçilmiş nümayəndələr.
4. ş verənlərin nümayəndələri – təşkilatların rəhbərləri və ya
ə
sasnaməyə uyğun olaraq ayrı nümayəndələri, iş verənlərin birləşmələri,
iş verənlər tərəfindən həvalə olunmuş ayrı qurumlar.
5. Kollektiv əmək mübahisələrinin yaranma momenti işçi bütün və
ya bir hissənin tələblərinin rədd edilməsi haqqında məlumatın
çatdırılmasını və ya mövcud Federal Qanunun 4 müddəasına əsasən iş
496
verən tərəfindən heç bir məlumat verilməməsi, həmçinin mübahisələrin
yaranmasını protokolda qeyd edilən tarixdə.
6. Tətil - müvəqqəti və könüllü olaraq, öz vəzifə borclarını yerinə
yetirməkdə atkaz (tam ya da ki, bir hissəsi) kollektiv əmək mübahi-
sələrini həll etmək məqsədilə.
Fə sil 2. Kollektiv ə mə k mübahisə nin hə ll edilmə qaydası.
Maddə 3. ş çilə rin tə lə blə rinin irə li çə kilmə si.
1. Tələbləri irəli çəkmək hüququ məxsusdur işçilərə və onların
nümayəndələrinə.
2. Təşkilatın, filialın, nümayəndəliyin işçilərinin tələbləri onların
iclasında (konfransında) səs çoxluğu ilə irəli sürülür. Tələblərini irəli
çəkməklə bərabər işçilər öz səlahiyyətli nümayəndələrini seçirlər
kollektiv əmək mübahisələri həll etmək üçün.
3. şçilərin nümayəndələri öz tələblərini işçilərin iclası (konfransı) və
ya əsasnamənin müəyyənləşdirdiyi qaydada irəli çəkirlər.
4. ş verənin (sahibkarın) borcudur işçilərə və ya onların nümayən-
dələrinə tələblərini irəli sürmək üçün otaq verməyə, lazımlı şərait yarat-
mağa, onun ixtiyarı yoxdur belə bir iclası keçirməyə maneələr törət-
məyə.
5. şçilərin ayrı-ayrı nümayəndələri eyni tələbləri irəli çəkəndən,
onların əmək mübahisələrinin həll edilməsi üçün iştirak etməyə bir
nümayəndəliyi formalaşdırmalıdırlar.
6. Tələblər yazılı formada müəyyən edilir və iş verənə (sahibkara
göndərilir).
7. Yazılı formada hazırlanmış tələblərin kopyası, əmək mübahisələrinin
həll edilmə idarəyə (sonralar – darə ) göndərilir.
Bu halda
idarənin borcudur ki, o biri tərəfin bu tələblərinin
nəzərə alınmasını yoxlamaq.
Maddə 4. şçilərin tələblərinə baxılması.
ş verən borcludur ona göndərilmiş işçilərin tələblərini öyrənsin
və öz qərarı haqqında işçilərin nümayəndələrinə yazılı formada tələbləri
aldığı üç iş gün ərzində xəbər versin.
Maddə 5. Barış ıq prosedurları (razılaş ma).
1. Kollektiv əmək mübahisələrinin həll edilməsi qaydası aşağıdakı
mərhələlərdən ibarətdir: əmək mübahisəsinin razılaşması komissiya
tərəfindən vasitəçilərin iştirakı ilə və ya əmək arbitrajı tərəfindən
baxılması.
497
2. Kollektiv əmək mübahisəsinin razılaşma komissiyası tərəfindən
baxılması mütləq bir etapdır. Razılaşma komissiyasında həll
edilməyəndə, tərəflər əmək mübahisəsinin baxılmasını keçirirlər
vasitəçinin iştirakı ilə ya da əmək arbitrajında.
3. Kollektiv əmək mübahisələrinin həll edilməsinə dəstək olaraq
işçilərin qanuna uyğun olaraq iclaslar, mitinqlər, demonstrasiyalar və
piketlər keçirməyə ixtiyarları var.
4. Hər bir tərəfin kollektiv mübahisə başalayandan sonra darəyə
mübahisənin xəbərdar edici qeydiyyatı üçün müraciət hüququ var.
5. Kollektiv əmək mübahisəsinin tərəflərinin razılaşma prose-
durlarda iştirakdan kənar olmağa ixiyarı yoxdur.
6. Tərəflərin nümayəndələri, barıştırıcı komissiya, vasitəçi, əmək
arbitrajı, idarə qanunla mübahisənin həll edilməsi üçün nəzərdə
tutulmuş bütün imkanlardan istifadə etməlidirlər.
7. Barışma prosedurları mövcud Federal Qanunun 6-8 maddə-
lərinə uyğun olan vaxt çərçivəsində keçirilir.
Lazım olan halda, barışdırıcı prosedurların keçirilməsi üçün qoyul-
muş vaxt tərəflərin razılığı ilə uzadıla bilər.
Maddə 6. Kollektiv əmək mübahisəsinin barışdırıcı komissiya
tərəfindən baxılması.
1. Barışdırıcı komissiya. Kollektiv əmək mübahisəsi başlayandan
üç iş günü ərzində yaradılır və müvafiq iş verənin (sahibkarın) əmri ilə
və işçilərin nümayəndəsinin qərarı qəbul olunur.
2.
Barışdırıcı
komissiya
tərəflərin
bərabər
hüquqlu
nümayəndələrindən formalaşır.
Barışdırıcı
komissiyanın
yaradılmasında
iştirak
etməyə
sahibkarın hüququ yoxdur.
3. ş verən barışdırıcı komissiyanın işi üçün bütün lazım olan
şə
raiti yaradır.
4. Kollektiv əmək mübahisəsi barışdırıcı komissiya tərəfindən
onun yaradılması haqqında verilmiş əmrdən sonra beş gün ərzində
baxılmalıdır.
5. Barışdırıcı komissiyanın qərarı tələblərin razılaşması əsasında
qəbul edilir, protokol tərtib edilir, tərəflər üçün məcburi xarakter daşıyır
və qəbul edilmiş qərarda göstərilən vaxtda, qaydada yerinə yetirilir.
6. Barışdırıcı komissiyada razılıq olunmayan halda, tərəflər
barışdırıcı prosedurları vasitəçinin iştirakı ilə və ya əmək arbitrajında
davam etdirirlər.
498
7. Barışdırıcı prosedurların istifadəsinə aid razılaşmaya razılaşma
komissiyasında nail olmayan halda tərəflər əmək arbitrajını yaratmağa
başlamalıdırlar.
Maddə 7. Vasitə çinin iş tirakı ilə kollektiv ə mə k mübahisə sinin
baxılması.
1. Kollektiv əmək mübahisəsinin baxılması üçün
idarədən asılı
olmayraq və ya onun məsləhəti ilə vasitəçi dəvət oluna bilər.
2. Əgər tərəflər idarəyə müraciət edəndən üç iş günü ərzində
vasitəçinin namizədliyinə dair razılığəa gəlməsələr, o idarə tərəfindən
təyin olunur.
3. Kollektiv əmək müqaviləsinin vasitəçinin iştirakı ilə baxılması
qaydası tərəflərin razılaşması ilə müəyyən edilir.
4. Vasitəçinin iş verəndən kollektiv əmək mübahisəsinə aid bütün
lazım olan sənədləri tələb etməyə hüququ var.
5. Kollektiv əmək müqaviləsinin baxılması təyin edildiyi vaxtdan
yeddi kalendar günü ərzində baxılmalıdır və yazılı formada razı
-
laşdırılmış qərarın qəbul edilməsi ilə fərqli fikirlərin, protokolun tərtibi
ilə yekunlaşmalıdır.
Maddə 8. Ə mə k arbitrajında kollektiv ə mə k mübahisə lə rinə
baxılması.
1. Əmək arbitrajı müvəqqəti fəaliyyət göstərən, kollektiv əmək
mübahisəsinə baxan qurumdur və kollektiv əmək mübahisəsində iştirak
edən tərəflər və ya
idarə onun barışdırıcı komissiya kollektiv əmək
mübahisəsi baxdıqdan sonra üç gün ərzində yaradılır.
2. Əmək arbitrajı tərəflərin razılığı ilə üç əmək arbitrindən
idarənin
məsləhəti əsasında və ya tərəflərin təklifi ilə formalaşır.
Kollektiv əmək mübahisəsi tərəflərin nümayəndələri bu əmək
arbitrajında iştirak etmirlər.
3. Əmək arbitrajının yaradılması, onun tərkibi, səlahiyyətləri,
reqlamenti, iş verənin, işçilərin nümayəndəsi və idarənin qərarı ilə for-
malaşdırırlır.
4. Kollektiv əmək mübahisəsi əmək arbitrajında tərəflərin iştirakı
ilə onun yaradılmasından 5 iş günü ərzində baxılmalıdır.
5. Əmək arbitrajı tərəflərin müraciətlərinə baxır; kollektiv əmək
mübahisəsinə lazım olan sənədləri və məlumatları alır; lazım olan
hallarda dövlət orqanlarına və yerli hakimiyyət orqanlarına mümkün
sosial nəticələr haqqında məlumat verir; kollektiv əmək mübahisəsinə
aid təklifləri hazırlayır.
Kollektiv əmək mübahisəsinə aid əmək arbitrajın təklifləri tərəflərə
499
yazılı formada verilir və tərəflər üçün məcburi qüvvə alır, əgər tərəflər
onun yerinə yetirilməsi haqqında yazılı formada müqavilə bağlayırlar.
Maddə 9. Kollektiv əmək mübahisəsinin həll edilməsi ilə bağlı
işçilərin qarantiyası.
1. Razılaşma komissiyasının üzvləri, vasitəçilər, əmək arbitrları
ə
mək mübahisəsinin həll edilməsi müddətdə əsas işdən orta əmək
haqqının saxlanması şərtilə bir il ərzində üç ay müddətdən olmayaraq
azad olunurlar.
2. Kollektiv əmək mübahisəsində iştirak edən profsoyuzların,
onların birliklərinin, ictimai birliklərin nümayəndələrinə əmək
mübahisələrinin həll edilmə vaxtı dissiplinar cəzalar verilə bilməz, ayrı
bir işə keçirilə bilməzlər və yaxud işdən çıxarıla bilməzlər.
Maddə 10. ş verə nin barış ıq prosedurlarında iş tirakdan
yayınması.
1. Əgər iş verən barışıq komissiyasının yaradılmasından və işindən
yayınırsa bu halda kollektiv əmək mübahisəsi baxılmaq üçün arbitraja
verilir.
2. ş verən əmək arbitrajı yaradılmasından və onun qərarlarının
yerinə yetirilməsindən yayındığı halda əgər onların məcburi xarakteri
haqqında qərar qəbul edilibsə, bu halda işçilər tətilə başlaya bilərlər.
Maddə 11. Kollektiv əmək mübahisələrinin həll edilməsində
kollektiv əmək mübahisələrinin tənzimlənməsi xidmətinin iştirakı.
1. darə - dövlət qurumudur, kollektiv əmək mübahisələrinin həll
edilməsini barışıq prosedurların yaradılması ilə və arada iştirakı ilə nail olur.
2. darə- kollektiv əmək mübahisələrinin xəbəredici qeydiyyatını
keçirir:
- lazım olanda kollektiv əmək mübahisələri tərəflərinin nüma-
yəndələrini yoxlayır;
- vasitəçilərin və əmək arbirtlarının siyahısını formalaşdırır;
- vasitəçilərin və kollektiv əmək mübahisələrində formalaşan əmək
arbirtlarının hazırlanmasını keçirir.
- kollektiv əmək mübahisələrinin yaranmasının səbəblərini, şəraitini
müəyyən edir, onların aradan götürülməsi üçün təkliflər hazırlayır;
- kollektiv əmək mübahisələrinin həll edilməsinin bütün etaplarında
tələblərə metodik yardım göstərilir;
- təyin olunmuş qaydada barışıq qaydaların maliyyələşdirilməsinə
yardım göstərir;
- kollektiv əmək mübahisələrin həll edilməsinin işini iş verənin və
işçilərin, müvafiq dövlət və yerli idarəetmə qurumların iştirakı ilə
idarə
500
öz fəaliyyətini mövcud Federal Qanuna və kollektiv mübahisəsinin həll
edilməsiüzrə əsasnaməyə uyğun olaraq qurur.
darənin işçiləri, təyin olunmuş formalar vəsiqələri təqvim
etdikdə, kollektiv əmək mübahisələri həll edilməsi və onları yaratmış
söz-söhbətləri, səbəbləri götürülməsi üçün istədikdə təşkilatlara, filial-
lara, nümayəndəliklərə gedə bilərlər.
Maddə 12. Kollektiv əmək mübahisələrinin həll edilməsi
zamanı razılaşma.
Kollektiv əmək mübahisəsi zamanı əldə edilmiş razılaşma yazılı for-
mada qeyd olunur və tərəflər üçün məcburi xarakter daşıyır. Onun yerinə
yetirilməsinə kollektiv əmək mübahisəsinin iştirakçıları nəzarət edirlər.
Fə sil 3. Tə tilə olan hüququnun reallaş ması.
Maddə 13. Tə tilə hüquq.
1. Əgər barışdırıcı prosedurlar kollektiv əmək mübahisələrinin həll
edilməsinə gətirib çıxarmayıbsa və ya iş verən barışdırıcı prosedurlar-
dan qaçırsa danışıqlar zamanı əldə olunmuş müqaviləni yerinə yetir-
mirsə, işçilərin mitinqlər, demanstrasiyalar, piketlər, o cümlədən tətillər
keçirməyə ixtiyarı var.
2. Rusiya Federasiyasının Konstitusiyasının 37 maddəsinə əsasən
kollektiv əmək mübahisələrinin həll edilməsinin bir forması kimi
işçilərin tətil keçirməyə hüquqları tanınır.
3. Tətildə iştirak könüllüdür. Heç kəs tətildə məcburi iştirak edə
bilməz və ya heç kəsə tətildən imtina edilə bilməz.
ş
çiləri tətillərdə iştirak etməyə və ya onları tətildən məcburi
azad edən şəxslər məsuliyyət daşıyırlar (distiplinar, inzibati, cinayət),
qanunla təyin olunmuş qaydada.
4. ş verənin nümayəndələri tətili təşkil etməyə ya da orada iştirak
etmək hüququndan məhrumdurlar.
Maddə 14. Tə tilin elan edilmə si.
1. Tətilin elan edilməsi haqqında qərar təşkilatın, filialın, işçilərin
və ya həmkarlar ittifaqının iclasında (konfransda) qəbul edilir.
2. şçilərin, həmkarlar təşkilatının iclası (konfransı tam hüquqlu
sayılır əgər orada işçilərin sayı və ya həmkarlar təşkilatının 3/2 hissə-
sindən az olmayaraq iştirak edib.
3. Beş kalendar iş günündə işləyən barışdırıcı komissiyadan sonra
xəbəredici bir saatlıq tətil elan oluna bilər və bu haqda iş verən üç
gündən gec olmayaraq yazılı formada xəbərdar olmalıdır.
Xəbərdaredici tətil keçiriləndə, onu təşkil edən qurum lazım olan
minimum işləri (xidmətləri) 3,4 bəndlərə mövcud qanunun 16
501
maddəsinə əsasən yerinə yetirilməlidir.
4. Nəzərdə tutulan tətillərin başlanması haqqında iş verən yazılı
formada 10 kalendar günündən gec olmayaraq xəbərdar olunmalıdır.
5. Tətilin elan edilməsində göstərilir:
- tərəflərin mübahisələrinin siyahısı, hansılar ki, tətilin elan
olunmasının və keçirilməsinin əsasını təşkil edir;
- tətilin başlanma günü və vaxtı, onun müddəti, iştirak edənlərin
sayı;
- tətilə başçılıq edən qurumun adı, işçilərin barışdırıcı
prosedurlarda iştirak edən nümayəndələr üçün siyahı;
- təşkilatda, filialda, nümayəndəlikdə tətil zamanı yerinə
yetirilmək üçün təklif olunan işçilərin siyahısı;
6. ş verən gözlənilən tətil haqqında idarəni xəbərdar edir.
Maddə 15: Tə tilə baş çılıq edə n qurum.
1. Tətilə işçilərin iclasında (konfransında) seçilmiş qurum rəhbərlik
edir.
2. Tətilə rəhbərlik edən qurum işçilərin iclaslarını (konfranslarını)
yığa bilər, iş verəndən işçilərin marağına aid informasiyanı ala bilər,
mübahisəli suallara aid yekun sənəd hazırlamaq üçün mütəxəssisləri
cəlb edə bilər.
3. Tətilə başçılıq edən qurum, tətili dayandıra bilər. Tətili yenidən
başlamaq üçün mübahisənin yenidən barışdırıcı komissiya və ya əmək
arbitrajı tərəfindən baxılması tələb olunmur. ş verən və
idarə tətilin
başlanması haqqında üç iş günü əvvəl xəbərdar olunmalıdırlar.
4. Tətilə başçılıq edən qurumun səlahiyyətləri, kollektiv əmək
mübahisəsinin həll edilməsi haqqında razılıq müqaviləsi tərəflər bağlıyan-
dan sonra, ya da kı tətilin qeyri-qanuni tanınmasından sonra bitir.
Maddə 16. Tətil zamanı tərəflərin vəzifələri:
1.
Tətil keçirilən zaman tərəflər kollektiv əmək mübahisəsini həll
edilməsi barışdırıcı prosedurların axtarışı yolu ilə davam etdirməlidirlər.
2.
ş verən, icra edici orqanlar, yerli özünüidarə edən orqanlar və tətilə
başçılıq edən orqanlar ictimai asayişi, mülkün saxlanmasını təmin etmək
üçün onlardan asılı olan bütün lazımlı, o cümlədən maşınların, avadanlığın
həyat əhəmiyyətli işini təmin edən tədbirləri həyata keçirməlidir.
3.
O təşkilatlar, filiallar, nümayəndəliklər hansılar ki, işi insanların
təhlükəsizliyi, sağlamlığı ilə bağlıdır, minimum işlər (xidmətlər) həyata
keçirilməlidir.
Lazım olan minimum işlər (xidmətlər) tələblərin müqaviləsi ilə
icraedici orqanın və ya yerili özünüidarə edən orqanın təmin edilir,
502
qərar qəbul edildikdən 5 gün ərzində.
Razılıq əldə olunmadığı təqdirdə görülən işlərin (xidmətlərin) mini-
mumu icraedici və ya yerli özünü idarə edən orqan tərəfindən təyin edilir.
4. Tətilə başçılıq edən və işçilərin iclasında (konfransında) seçilən,
qurumun səlahiyyətləri tərəflər arasında kollektiv əmək mübahisəsinin
həll edilməsi haqqında mü
qavilə bağlandığı andan dayandırılır, əgər nə
isə addım iclasın (konfransın) qərarı ilə nəzərdə tutulmayıbsa.
Dostları ilə paylaş: |