Sayali sadiqova

 
İg
- xəstəlik, naxoşluq, azar, ağrı: 
İçi pişməmiş anu ŋ
, 
çig kibidür, 
İçində taşsız olmaq 
ig
 kibidür.
1
Ergin M.
Bursa kitaplıklarındaki türkçe yazmalar arasında. – “İstanbul Üni-
versitesi Edebiyat fakültesinin Türk dili ve Edebiyatı dergisi” (TDED). 1952, 
№4, səh.247 
2
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti. Bakı, 1964, səh.280 

---

140 
Bu söz Yusif Balasaqunlunun “Kutadğu bilig” əsərində, 
Qütbün “Xosrov və Şirin” tərcüməsində qeydə alınmışdır. Kaş-
ğari “Divan”ında isə bu sözlə bağlı 
“iqcil”
(tez-tez xəstələnən) 
sifəti və 
“iqləmək”
(xəstələnmək) felləri də işlənmişdir. “Ət-
töhfə”də isə eyni köklü 
“iqlənmək”
feili qeydə alınmışdır. “Ki-
tab əl-idrak”da da 
“ig”
sözü eynilə bizim abidədə olduğu kimi 
“iy”
və 
“xəstəlik”
anlamlarında işlənmişdir. Çağdaş türk dilində 
isə eyni köklü 
“iğçıl”
sözü 
“xəstə”, “azarlı”, “əlil”
mənaların-
da işlənir
1
. 
 
İsrə
- qarşı, irəli, aşağı: 
 
Yakıncaqdurur ol köy şəhri - Misrə, 
İraq demək degildir andan 
isrə
... 
Bir adım bundan 
isrə
 adamazsın, 
Səfalıq şərbətindən dadamazsın.
Qədim türk mətnlərində 
“asra”
və 
“isrə”
şəklində qeyd 
olunan və 
“aşağı”, “alt”
mənalarını daşıyan bu söz XIII-XV 
əsrlərə aid türk yazılı abidələrində isə 
“asra”
şəklində işlənmiş-
dir. Bizim abidədə isə bu söz hərəkələndiyi üçün onu məhz 
“is-
rə”
kimi oxumaq lazım gəlir. Qeyd edək ki, “Kitab əl-idrak”da 
bu söz 
“isra”
şəklində qeydə alınmışdır. Prof. Əmir Nəcibə gö-
rə, 
“asra”
qoşması 
“as”, “ast”
(dib, alt) kökündən və 
-ru, -ra
qədim yönlük hal şəkilçisindən ibarətdir. 
“Asra”/”isrə”
qoşma-
sı başqa Azərbaycan yazılı abidələrində işlənməmişdir.