Qloballaşma istiqaməti götürən müasir dünyada hər bir ölkənin davamlı iqtisadi inkişafının

 
Ekspertl təlim sistemlərinin təsnifatı. 
Hər bir təsnifat elementlərinin təyinatı və xüsusiyyətləri vardır. Məs., təlim sistemi 
kompüter vasitəsilə hər hansı predmeti (fənni) öyrənərkən səhvləri düzəldir və düzgün cavabı 
göstərir; öyrənənin fənn sahəsində zəif cəhətlərini təhlil edərək, onların aradan qaldırılması üçün 
vasitələr hazırlayır; mənimsəmə dərəcəsindən asılı olaraq biliyin verilmə miqdarını, həcmini və 
mürəkkəblik dərəcəsini təyin edir. Bu tip sistemlərə LİSP proqramlaşdırma dilinin öyrənilməsinə 
dair “Учитель Лисп” Paskalın təlimi üzrə PROUST sistemini misal göstərmək olar. 
Ekspert Təlim Sistemləri 
Funksiyalarına 
görə 
Elektron maşın 
tiplərinə görə 
İnteqrasiya
səviyyəsinə görə 
Real vaxtla 
əlaqəsinə görə 
- 
məlumatın
interpretasiyası; 
- diaqnostika; 
- monitorinq; 
- 
layihələndirmə; 
- 
proqnozlaşdırma; 
- 
planlaşdırma; 
- 
təlim 
- statistik; 
-kvazidinamik; 
- dinamik 
- super EHM-
lərdə; 
- 
orta məhsuldar
EHM-
lərdə; 
- simvol
pro
sessorlarında; 
-mini EHM-
lərdə; 
-
fərdi kompüterlərdə; 
- avtonom; 
- hibrid; 
(inteqral) 

---

İnterrasiya səviyyəsinə görə hibrid (inteqral) sistemlər diqqəti cəlb edir. Onlar standart 
tətbiqi proqram zərflərini (məs., riyazi statistika, xətti proqramlaşdırma və ya məlumat 
bazalarının idarəetmə sistemləri) aqreqatlaşdırır (uyğunlaşdırır) və biliklərin manipulyasiyası 
üçün vasitə olan proqram komplekslərindən ibarətdir. Hibrid sistemlər tətbiqi proqram zərfləri 
üçün intellektual Üstlük (Надстройка), yaxud ekspert bilikləri ilə bağlı olan mürəkkəb 
məsələlərin həllində vasitə ola bilər. Lakin avtonom ES-lərə nisbətən, hibrid sistemlərin 
işlənməsi xeyli mürəkkəbdir. Çünki müxtəlif metodologiyası olan proqram zərflərini 
əlaqələndirmək bir sıra nəzəri və tətbiqi problemlər yaradır. 
ES-lərin işlənməsinin instrumental vasitələri də yaradılmışdır. Onları 4 qrupa bölmək olar: 
Ənənəvi proqramlaşdırma dilləri (C, C+, Basic, Small Talk, Fortran və s.). Onıar əsasən 
ədədi alqoritmlər üçün hesablanmışdır, simvol və məntiqi məlumatlarla işləmək imkanı az 
olduğuna görə proqramçıdan çox işləmək tələb edir. Lakin bu dillər ənənəvi maşın 
arxitekturasına yaxşı uyğunlaşdırılmışdır. 
1) Süni intellekt dilləri - ən geniş yayılanları Lisp və Proloqdur. Onların universallığı 
ənənəvi proqramlaşdırma dillərindən aşağı səviyyədədir, lakin simvol və məntiqi 
məlumatlarla işləmək üçün geniş imkanları vardır. Süni intellekt dilləri əsasında xüsusi 
kompüterlər yaradılır (məs., Lisp - maşın). Bu dillər Ekspertl təlim sistemlərinin 
işlənməsində tətbiq edilmir. 
2) Xüsusi proqram instrumentariləri - süni intellekt dillərinə nisbətən daha yüksək 
səviyyədə ES-lərin işlənməsini təmin edir. Onlar əsasən Lisp dilinin proqramxanası və 
üstlüyüdür. KEE (Knowledge Engineering Enviroument)? FRL (Frame Representation 
Language), ARTS və s. bunlara misal ola bilər. 
3) Örtüklər (Оболочки, shells) – örtük dedikdə bilik bazası olmayan ES – in hazır versiyası 
nəzərdə tutulur. Məs., EMYSYN (Entry MYSİN, Пустой MYSİN) real massivlə 
yüklənməmiş ES – dir. Örtüklər ES – lərin yaradılmasında proqramlaşdırma proseslərini 
aradan qaldırır. Belə halda yalnız real məlumatlarla bilik bazasını doldurmaq üçün 
predmet sahəsində işləyən mütəxəssis (ekspert) tələb olunur. Kitabxana – informasiya 
xarakterli bilik bazaları üçün örtükləri istifadə etmək çətindir. Çünki bir sıra prosesləri 
modelləşdirmək çox mürəkkəbdir (məs., referatlaşdırma, biblioqrafik və analitik icmal 
tərtibi və s.).