Tilinmagan yog‘och.
Butoqlari kesilgan, po‘stlog‘i shilingan bo‘lib,
qurilishda konstruksiya sifatida va yog‘och materiallari tayyorlashda
ishlatiladi.
Xari
igna bargli va bargli daraxtlardan diametri 14 sm dan kam
bo‘lmagan uzunligi 4-6,5 m bo‘lgan yog‘ochlardir. Xari
3
navga bo‘linadi.
Birinchi navga Yuqori sifatli, ikkinchi navga ba’zi bir nuqsonli va uchinchi
navga ozgina miqdorda turli nuqsonlari bo‘lgan (chirimagan) xarilar kiradi.
Birinchi navli xarilar yog‘och konstruksiyalar (to‘sin, ferma, sarrov,
qoziq), ikkinchi navli xarilar to‘sinlar, xovonlar va duradgorlik buyumlari
tayyorlashda, uchinchi navli xarilar esa, ikkinchi darajali axamiyatga ega
bo‘lgan konstruksiyalar tayyorlashda ishlatiladi.
Xoda uchining diametri 8-11 sm, xodacha uchining diametri esa 3-7 sm
bo‘lib, uzunligi 3-9 m bo‘ladi. Xoda va xodachalar sinchli uylarni qurishda,
qismlar tayyorlashda ishlatilishi mumkin.
Tilingan yog‘och.
Xarilarni bo‘ylama arralab tilingan yog‘och
tayyorlanadi. Ko‘ndalang kesim yuzasiga nisbatan tilingan yog‘och plastina,
chorak g‘o‘la (chetvertina), pushtaxta, taxta, brus va bruscha turlariga
bo‘linadi. Xarini bo‘ylamasiga ikkiga bo‘lib plastina, to‘rtta teng bo‘laklanib
chorak g‘o‘la hosil qilinadi.
Xarini brus va taxtalarga tilishdan qolgan eng
chetki taxtalarga pushtaxta deyiladi. Eni qalinligidan ikki baravar katta
bo‘lgan yog‘och taxta, eni ikki qalinlikdan oshmaydigan taxta esa, bruscha
deyiladi.
Taxta qalinligi 13-100 mm, eni 80-250 mm bo‘ladi. Taxta igna bargli
daraxtdan 6,5 m gacha, bargli daraxtdan 5,5 m gacha, 0,25 m qadam bilan
bo‘lishi mumkin. Taxta yon chetlari arralangan (to‘g‘ri qirrali) va yon chetlari
arralanmagan turlarga bo‘linadi .
Xari to‘rt tomonidan arralansa brus hosil bo‘ladi. Bruslarning ko‘ndalang
kesim yuzasi o‘lchami 110x110 mm dan 220x260 mm gacha. Brus qavatlararo
to‘sinlar, yog‘och konstruksiyalar tayyorlashda ishlatiladi. Bruschalar esa
yog‘och konstruksiyalari elementlari va duradgorlik buyumlari olishda
ishlatiladi.
|
