Atalar deyir

kilir: dözm

ə

kl

ə

 bit

ə

r). (ç

ə

kilm

ə

z: dözm

ə

kl

ə

 

bitm

ə

z). 

gec

ə

 

dam suvarılmaz

. 

gec

ə

 ged

ən dan yetmiş, altda qalan çeğnənmiş

. 

gec

ə

 g

ə

b

ədir, gün doğmadan, nə

l

ər doğar

. 

gec

ə

 

gözü qara sicim ağ sicimdə

n seçilm

ə

z. 

gec

ə

 gözü seç

ər qıldan qılı, günüz gözü

, seç

ə

nm

ədi düzü oğrudan

. 

gec

ə

 

gündüz çavçalır, günü gündən alçalır

. (

tapmaca) (yaş

. ömür

). 

(

çavçalır

: 

çalğaşır

. 

ə

ll

əşir)

. 

gec

ə

 gündüz qaytalar, keç

ə

n gün

ə

 gün çatmaz

. (qaytalar: t

ə

k

ə

rl

ə

n

ə

r. 

t

əkrarlanar) (kişi oğlunun gözü geridə, ölünün gözü qarıda 

qalar). 

gec

ə

 

günüz qoyulsa, eyku kişi övgüsünü açmağa, mində

 

biri aytılmaz

. 

(eyku: eyi. iyi). 

613. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

gec

ə

 

ışıq gündüz tüstü gizlə

nm

ə

z. 

gec

ə

 it

əni gündüz axdarın

. 

gec

ə

 

keçmiş yarıya, çapıl (

ə

c

ə

l

) g

əlmiş qapıya, güman qalmış qaçıya, indi 

ev da

varın saçqılan

. (saçmaq: atmaq. 

ə

l ç

ə

km

ə

k. 

ə

ld

ə

n 

qoymaq. t

ə

rk edm

ə

k. 

bıraxmaq)

. 

gec

ə

 

kimi qara, tamı kimi issi, sevgi kimi şirin

. 

(

tamı

: c

ə

h

ə

nn

ə

m

). 

gec

ə

 kimi qara, tamu (

c

ə

h

ə

nn

ə

m

) kimi isti, sevgi kimi dadlı (

şirin

). 

gec

ə

 qalxar, günüz salxar. ( 

salxmaq

: 

salxanmaq. salqmaq. salqanmaq. 

salqınmaq

. sallanmaq

. 

salığmaq

. 

salnığmaq

)

. 

(tapmaca). (gül 

çeşiti)

. 

gec

ə

 qalqanar, günüz salqanar. . ( 

salxmaq

: 

salxanmaq. salqmaq. 

salqanmaq. 

salqınmaq

. sallanmaq

. 

salığmaq

. 

salnığmaq)

. 

(tapmaca). 

(gül çeşiti)

. 

gec

ə

 qara cüc

ə

 qara, ara ha ara. 

Gec

ə

 qara, cüc

ə

 qara. 

(Ara Gündüz). 

gec

ə

 n

ə

 q

ə

d

ər qaranlıq olsada, gündüz o qə

d

ər ışıqlı olar

. 

gec

ə

 oda gedm

ə

, gündüz tüstüy

ə

. 

gec

ə

 odu, gündüz düdü (

tüstünü

) gizl

ə

tm

ə

. 

gec

ə

 odu, gündüz düdü gizl

ə

dir. 

614. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

gec

ə

 odu, gündüz düdü gizl

ə

tm

əyi öğ

r

ə

n. (

düd: tüstü). 

gec

ə

 

oğrusu gündüz tutular

. 

gec

ə

 

oğrusu, günüz tutular

. 

gec

ə

 

olmasaydı ayla ulduz itgin qalardılar

. 

gec

ə

 

olmaz ki düşə

 

daş düğünə, çıxmaz ola dan sə

h

ə

r

ə

. 

gec

ə

 

yaraqlı, gündüz papaqlı

. 

(görünm

ə

sin

ə

 

qarşı, qara işlə

r çevir

ən, qılan 

kims

ə

). 

gec

ə

 yatan, gündüz oyanar. 

gec

ə

 yatan, gündüz oyanar. (

gec

ə

l

ə

r yatar, danla oyanar

). 

gec

ə

 yeriy

ə

n, günüz 

əğlə

n

ə

r, kiçik evl

ə

n

ən, uluğ əğlə

n

ə

r. (

uluğ

: böyüy

ə

r

). 

gec

ə

 yükl

ə

n

ə

n, günüz balalar

. (yükl

ə

n

ə

n. 

çağlanan

. 

çağılan

. 

taxılan

. 

basılan

. 

soxulan). (gec

ə

 ç

ağlanan, günüz çağalar)

. (gec

ə

 

basılan, 

günüz doğar)

. (gec

ə

 

çağılı, günüz çağalı)

. (

çağılı

: 

taxılı

. yüklü. 

hamil

ə

). (

çağalı

: 

balalı

). 

gec

ə

l

ə

r ay gec

ə

l

ər, ay cığan gözlə

ri t

ə

k dar gec

ə

l

ə

r. (

cığan

: 

paxıl

). 

gec

ə

l

ə

r yatar, danda oyanar. 

gec

ə

ni danan, dan atan yatar. 

gec

ə

ni güd

ər, bayquş kimi, günüzü güdə

r, qartal kimi. 

gec

ə

ni güdm

ək bayquşkimi, günüzü güdmə

k, qartal kimi. 

615. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

gec

əni tanıyaq, günüzə

 toy tutaq. 

gec

ə

nin 

ən qaranlığı, dandışıdır də

rl

ə

r. 

(

dandışıdır

: 

dandeşə

rdir. 

dan deşə

n 

çağıdır)

. (gec

ə

 son gücünü danla (s

ə

h

ə

rl

ə) döğüşdə

 ortaya 

qoyar). 

gec

ənin qara olduğun danan, yalan dosdu yalanoğlu yalan

. 

gecik işdə

 seçim olmaz. 

(gecik: 

yubanmış

. 

çağında olunmayan, qılınmayan 

n

ə

rs

ə

). 

(uyqun cağda yetmiyən qonağın yeri bə

ll

ə

nm

ə

z). 

Gecik

ən qonaq öz torbasından yeyə

r. (Araz Gunduz). 

gecin basılar örtün, ertin gə

l

ər çıxar üzə

. 

(örtün: gizlin). 

Geç olsunda güç olmasın

. 

Elde etmek istediğimiz bir şeyi geç elde 

etmenin bir sakıncası yok

. 

Önemli olan isteğimiz bir şeyi 

elde etmemimizi engelleyecek bir engelin olmaması

. 

(Bayram Özdemir). 

geçginçi göz

ə

lliy

ə

 uyduq, içginçid

ə

n olduq

. (geçginçi. keç

ə

ri. müv

ə

qq

ə

ti). 

(içginçid

ə

n: h

ə

qiqi). 

geçi can hayında ətçi piy axdarır

. 

geçi süzm

ə

kl

ə

, ceyran olmaz. 

geçid

ə

d

ə

 saqqal var, amma d

ə

d

ə

 deyil. 

geçig

ə

nl

ə

 qalma, g

ə

l

ə

c

ə

yi güdm

ə

. 

geçiy

ə

 can 

qayğısı, qəssaba yağ qayğısı

. 

616. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

geçiy

ə

 

can qayğısı, qəssaba yağ qayğısı

. 

ged day göz

ə

lim, yar

ə

 vuran, yar ola bilm

ə

z, q

əmsiz yaşayan bizlə

r

ə

 

q

ə

mxar ola bilm

əz, qırda əriyir qar sayağı gün 

qabağında, amma gözəlim, insafın olsun, dahı qır, qar 

ola bilm

ə

z. 

ged 

işlə

 dem

ə

 

iş nədir, günün ağlığı, canın sağlığı işdə

dir. 

ged oğul ta qalasan sə

n gör

ə

s

ən çox qalırı, tez düşə

r 

ə

ld

ə

n ayaqdan 

birinin dinl

ə

 dinin

ə

 

dolaşan

. (

toxuşan

). 

ged oğul ta qalasan sə

n gör

ə

s

ən çox qalırı, tez düşə

r 

ə

ld

ə

n ayaqdan 

birinin dinl

ə

 dinin

ə

. 

ged tabağım gəl tabağım, gə

lm

ə

s

ən dövül tabağım

. 

ged

ə

 gedir 

astaşır, gə

l

ən tinim darqaşır, candı qonaq bir gün uçar 

t

ə

nimd

ə

n. 

(

astaşır

: 

yavaşır)

. 

ged

ə

li s

ə

n yiy

əsiz qaldı gülün, öd qoxudu

. 

ged

ən batır, dönmə

yir geri!. dönm

ə

y

ə

 yolu yok, dönürs

ə

 yeri yok. 

ged

ə

n gedir dönmür geri, ötün öt

ə

r qalmaz yeri. (ötün: zaman). 

ged

ən getdi verilsin boşa, qoşalıqla yaşa vur başa

. 

ged

ə

n g

ə

tir

ə

r, oturan tutar sorar. (

tutar sorar: qiym

ə

t el

ə

r. m

ə

z

ə

nd

ə

 sorar). 

ged

ə

n güdülmür. 

617. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ged

ə

n in

əyin sütü sağılmaz

. 

ged

ən kişiyə

 yol h

ə

mi

şə

 

qısalır

. 

ged

ən qoğulmasaydı, gə

l

ə

n yügürm

ə

zdi. 

ged

ən yolun qayıtması olunmaz, qırıq gülün yapışması onulmaz

. . 

(

onulmaz: mümkün olmaz

). 

ged

ən yolun qayıtmasın bə

kl

ə

m

ə

, keç

ə

nl

ə

ri öz içiv

ə

 

ə

kl

ə

m

ə

. 

ged

ə

nd

ə

 çör

ə

k götür, g

ə

l

ə

nd

ə

 

ayağ götür

. 

ged

ə

nd

ə

, çör

ə

k götür, g

ə

l

ə

nd

ə

, ayaq götür. 

(yola çıxdın, yol gə

r

ə

cl

ə

rin 

unutma, g

ə

lirs

ə

ns

ə

, g

əlişivi yubatma (gə

l qutar). 

(işlə

rivi uslu, 

qeyim yap). 

(yola çıxdın, yaraqlı

, 

iş başladın, ayaqlı)

. (

ayaqlı

: 

yeyin. iti. 

ə

zmli). 

ged

ə

n

ə

 qal dem

ə

, durana ged dem

ə

. 

ged

ə

ni at, sayq

ıva sayqı

. unut itsin. 

ged

əni bırax, qalanı yoxla, gə

l

ə

ni güd. 

(güd: 

qarşıla)

. 

ged

əni boş ver, qalanı xoş ver

. 

ged

əni boşla, qalanı haxla, gə

l

əni tuşla

. 

ged

ə

ni saxlama, g

ə

l

əni qoğlama (

qoğma

). 

ged

ənin ardıca baxmaq olu man, olanı saxlamağa vergilə

 olduqca gücün. 

ged

ənin ardın bırax, qalanın yanın tutaq

. 

618. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ged

ənin yeri boş, olduğu yeri xoş olsun

. 

ged

ə

nl

ə

r 

ə

kdi biz d

ə

rdik, gedm

əmişdə

n 

ə

k

ə

k biz, g

ə

l

ə

nl

ə

rin d

ə

rimin. 

ged

ə

nl

ə

rl

ə

 köçm

ə

gir, dirikl

ə

rl

ə

 

oturqıl!

. (

köçm

ə

gir: köç edm

ə

!). (ölül

ə

r

ə

 

qovuşma, dirilə

rl

ə

 bir q

onuş)

. {ölül

ə

rl

ə

, ölm

ə

, diril

ə

rl

ə

, dirik bul 

(diril!)}. 

ged

ər bağlar qorası, qalar üzün qarası

. 

ged

ə

r evr

ə

n durmaq bilm

əz axarı

. (

aşır acun

 durmaq bilm

əz axarı)

. 

ged

ə

si yerim yoxdur, öl

ə

si d

ə

rdim. 

(h

ə

r n

ə

 yerind

ə

di, özg

ə

siyl

ə

d

ə

 

işim yoxdur)

. 

gedi evr

ə

n. - keçib ged

ər heç torula tutulmaz, yoğundu bu darboğazla 

utulmaz, sevgiy

ə

 verm

ə

lin var 

ə

sirg

ə

m

ə

 vergil

ə

n, 

verm

ə

yinl

ə

 

sevgi kanı qutulmaz

. (

gedi: keç

ə

ri). 

gediciy

ə

 

yol yaxci, qalıcıya ev yaxci

. 

gediciy

ə

 

yol yaxcı, qalıucıya ev yaxcı

. 

gedil

ə

r üçün ür

ə

k yorma, anlamaz üçün dilin. (

gedil

ə

r: b

əfasızlar

). 

gedin

ən yeri boş, olduğu yeri xoş olsun

. 

Gedir naxıra, gə

lir axura. (Ara Gündüz). 

gedir

ə

m, ür

əyim bomboş, demə

y

ə

 

yoxdur sözüm, keçmişə

 yoxdur gözüm. 

gedirs

ə

 sevdiyin suçlama onu, s

ə

niydin sev

ə

n, 

qırılandan sə

n. 

619. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

gedirs

ən ged qalırsan qal, bitirsə

n bit, itirs

ə

n it. -verm

ə

r

ə

m can s

ə

n ged

ə

n 

yolda, onarmaq çox qolaydur s

ən qıran könlü!

. 

gedirs

ə

n ged, önün bel

ə

 tutamam, özlüyümü heçink

ə

zin atamam, n

ə

 bir 

şə

kil, n

ə

 bir kölg

ə

 geri qoy, 

ölmüş sevgi, keçinmişi 

anamam. 

gedirs

in ged, könlün qırıq qalmasın, budaq sınıq bir quş yuva qurmasın

. . 

gedm

ək seçim, seçim yaşam

. 

gedm

ək üçün çabalır, ötür gedsin boşuna, oda düşsün tuşuna

. 

gedm

əmişdən, bacar artıq düşünqıl, getdin isə

 

artıq geri düşünmə

. 

gedm

ə

yini gözl

əqıl, gedə

nd

ə

n son bo

şlaqıl

. 

geds

ə

 

gün batmağa gedsin atacaq dan yarın

. 

Gel topal zorbaşı

, Sultan Iv. Sultan Murat Han. Sultan Murat Han küçük 

yaşta osmanlı dvletinin başına geçmişti

. 

Karışıklar 

savaşlar devleti güç durumda bırakmıştı

. 

Anası Kösem 

Sultan'ın naibliğinde devleti

 

yönetmeye başladı

. 

Yeniçeriler bir gün ayaklandılar elebaşıları padişahtan 

Eniştesi veziriazamın başını istediler

. Murat Han çocuk 

olmasına rağmen isyancılara dedi ki

, 

kullarım veziriazam 

Hafız Ahmed paşa'nın bigünahı yok

. 

Niçin başını 

620. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

istersiniz. 

İsyancılar ayak divanı istediller

. ileri gelenlerini 

Padişahın yanına gönderdiler

. Bunlardan biride topal 

Recep adında biriydi

, 

Padişahın yanından geçerken

, 

gözünü korkutmak için vezirin başını verin yoksa sizin de 

başınız gider

. 

Padişah büyüyüp devleti demir yumrukları 

ile yönetmeye başlayınca

, sarayda bir ziyafet tertip etti. 

Askerleri sarayın muhtelf yerlerine pusuya yatırdı

. Asileri 

saraya çağırtıp hepsini yakalattı

. 

Topal Recep Paşa'yı 

yanına getirtti

. 

Gel topal zorba başı

, bana tahta 

çıktığımda ne demiştin

. 

Haşa padişahım öyle demedim 

dediyse de bizzat IV. 

Murat Han tarafından 

cezalandırıldı

. 

(Bayram Özdemir). 

Gelen gidene rahmet okutur=Gelen gideni aratır

. 

Beğenmediğimiz, keşke 

gitse diye beklediğimiz yönetici gider

. Yerine gelen daha 

kötü olabilir. O zamanda nerde bizim eski yönetici diye 

hayıflanır dururuz

. 

(Bayram Özdemir). 

Gelene git denilmez. 

Eve gelen konuğa git denilmez

. 

Tanrı misafiridir

. 

Geleneklerimize göre en iyi şekilde ağırlanır

. 

621. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Kendiliğinden gelen bir şey de rededilmez

. 

(Bayram 

Özdemir). 

Gelin gelmedik evolur, ölüm gelmedik ev olmaz. Gelni olmayan, gelin 

gelmemiş ev olabilir

. Evinde aile fertlerinden hiçbiri 

ölmemiş ev olmaz

. 

(Bayram Özdemir). 

gen açırsa gilimin kişi

, t

ə

kin

ə

 

yığmaq deyil işi

. 

gen biçils

ə

 don çartamaz, geng

əşli bilik, qartamaz

. (gen biçils

ə

 don 

çartamaz, işlə

n

ə

n bilik, qartamaz). (bol k

ə

sil

ə

n don 

cırılmaq

. 

paylaşmaqla, işlə

nm

ə

kl

ə

 bilgi qocalmaz, 

kortalmaz, gobudlaşmaz)

. 

gen çıxac, geniş girdə

c ist

ə

r. 

gen don opramaz, g

ə

ng

əşli 

(

m

əşvə

r

ə

tli

) 

bilik artamaz 

(

arxaya

 

qalmaz

). 

gen göllü, dar könüllü xanlar. 

gen götd

ə

 

pox dayanmaz, boş baş boşdan ayrılmaz

. (

boş

: sup. yem

ə

k 

çeşitlə

rinin 

ən ucuzu, qolayı)

. 

gen qab yırtılmaz, kipsöz yaprılmaz

. 

( gen çuval yırtılmaz, atalarsözü 

köhn

ə

lm

ə

z). . (kip: biçim. form. 

kilişə

). 

gen paltar yırtılmaz

.