Azərbaycan-Avrasiya Araşdırmaları Mərkəzinin Türk Dünyası Filologiyası sırasından Prof. Dr. Mustafa isen təZKİRƏDƏN
Yüklə 2,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÖVLANA İSHAK 218
- SÜCUDİ 229
|
XAKİ 216 . Üskübdə doğulub. Şeirləri nə pis və mənasız, nə də ki, həddindən çox lirikdir. Melamet çekmezin hergiz ki, hicran ber-kemal eyler Kemale erse bir nesne felek anı zeval eyler Mənə görə isə bu qəzlin doğru yazılışı belə olmalı idi: Melamet çekmezin gamdan ki, hicran ber- kemal eyler Kemale erse nesne felek anı zeval eyler. 216 II. Bəyazid dövrü şairi, Həmin mənbə, 52, 5959 169b. 222 XAVƏRİ 217 . Qazi şairlərdəndir. Manastırda doğulmuş, Aşıq Qazioğlu ləqəbiylə şöhrət qazanmışdır. Əsl adı Əlidir. Bir vaxtlar adını təxəllüs kimi işlədərək çoxlu qəzəl yazmışdır. Bəzi beytlərini heç bəyənmədiyi vaxt “Əli olduğum zaman yazdığım şeirlərdəndir”- söylədiyini rəvayət edirlər. Şeirdən başqa, nəsrlə də maraqlandığı məlum olan bir alimdir. Çivi-zadənin tövsiyəsi və dəftərdar Bayram bəyin köməyi sayəsində Üsküpdə və Selanikdə qazi oldu. Həqiqəti araşdıran, qərar verilməsi çətin olan məsələlərdə ədalətlə qərar verən xoş təbiətli bir alimdir. Mükəmməl divanının olması bildirilir. Aşağıdakı məşhur beytləri vardır: Seni gözler dü-çeşm-i hün- feşanınm nice demlerle Gel ey nur-ı basar merdümlük et demler kademlerle Digər Anladım çeşmi ne fettan idügün kaşından Bilinir rehzen olan nite ki yoldaşından Kopardı fi tneyi hattin çekilir zülfün adı Tutulur yeniçeri suçu bölükbaşından Kehrüba gibi kapar gönlümü ben haşakın Ayrılam sanma beni sen eşigin taşından Umarım başıma tac ola sifal-i seg-i yar Devlet olmazmış irak çünki yigit başından Ayın on dördü gibi bir mehe ver gönlünü sen Haveri sev güzeli iki yedi yaşından Digər 217 Qanuni Sultan Süleyman dövrü şairi, Həmin mən, 107-5959 392a. 223 Sine pürdür arzu-yı zülf-i anber-sa ile Doludur viranemiz bin başlı ejderha ile Digər On sekiz yaşında bir dil-darı uryan eyledim On sekiz bin alemi bir demde seyran eyledim Digər Ademin ehl-i riya sözleri kanın kurudur Sakiya, doldur a şol kan olacağı içelim Gəncliyində çox içki içən, hər zaman şərab küpü kimi sərxoş olan bir adam imiş. Bir müddət sonra Əyub və Galataya birlikdə qazi olmuşdur. Səhər axşam şərab satan meyxanaçıları həyatda tapmışdır. Bəzən dostlarıyla birlikdə tək qaldıqda “gənclikdəki o istəyimiz indi olsaydı, Qalata yollarında subaşı qorxusu olmadan doyunca şərab içərdik”- deyə zarafatlaşarmış. MÖVLANA İSHAK 218 . Üsküplüdür. Zövq və şövq ölkələrinin çox məşhur padşahıdır. Gəncliyində kamal və fəzilət mədrəsələrinin istedadlı şagirdi ikən, xüsusilə böyük mədrəsələrin müdərrisliyinə yetişib, onlara xas paltar və sarğı geyinə biləcək vəziyyətdə ikən, əxlaqsızlıq bazarında malını satmaqla, ar və namus qədəhini, yanıb yaxılma və işrət meyxanasında daşa çalmaq üzrəydi. Alim əbasını geyinib və sarğısını bağlayıb qatırına minərək dərs vermək niyyətiylə Sahın mədrəsəsinə doğru gedərkən, yolunun üzərində bir sərvi boylu, yaxud gülüzlü işvəli gənc bir fi dan görünürdü. Əsası və qatırının yüyəni onun əlindən çıxar və o gənc hansı səmtə gedərsə onu təqib edərdi. Bu rəftarına görə alimlər arasında arı və namusu qüsurlu adam kimi tanınır və xalq arasında da xoşagəlməyən sözlər gəzirdi. Hətta bir gün bu şəkildə bir gəncin kölgəsi kimi onu təqib edərək, o, evinə daxil olanda bir şamın şövq və zövqünə qovuşan 218 Qanuni Sultan Süleyman dövrü şairi, həmin mənbə, 87-89, 5959 383b-384b. 224 işığına çevrilmişdi və yolunu çıxılmaz bir çöllüyə salmışdır. O arada gənc içəri girincə ay üzlü cavanın düzlükdə şöhrət qazanmış atası, İshakın dostlarından olan imam çölə çıxmışdır. O, gəncin ardınca böyük bir alimin gəldiyini və gəlib onların qapıları önündə durduğunu müşahidə etmiş, kimi gözlədiyini bilməməsi xatirinə çölə çıxmış və İshakı qarşısında görmüşdür. O, vəziyyəti başa düşmüş, İshakı bura sürükləyən şeyin oğlu ilə bağlı olduğunu anlamışdır. “Lütfən buyurun və qəmli evimizi şərəfl əndirin” – deyə çox təkidlə üzəngisindən yapışmışdır. Dəyərli alim isə evə girməyi qovuşma məclisinin sərmayəsi hesab edib dərhal evə girmişdir. O gün dərs verməkdən vaz keçmiş və o könül alan gəncin üzünün işığından “Ənvarül- aşiqin” (eşqlərin nurları) kitabı zövq və zövq nurlarının iqtibasına girişmişdir. Günün doğdu sitaren yar olub yar eyledi ikbal Ne lazım kil ü kal ü mebhas ü mazi vü istikbal. Fəqət tanınmış bir alim olan imam bu müəmmanı sezərək ləkələnmiş adını təmizə çıxarmaq, onu məhbubu– dostluqda günahlandırılmasından qurtarmaq üçün oğlunu onun xidmətinə göndərmişdir. Özü də o gecə sübh vaxtına qədər qapının arasından içəri baxmışdır. Beləcə başqalarının gözündən uzaq, oğlunun söhbətinə qovuşma, İshakın qarşısına bir nemət kimi qoyulduğunu, istərsə qucaqlayıb öpə biləcək, istərsə də gizli xəzinəsinə sahib ola biləcək olmasını, işıqlı şamın gözəl nurunu ona tabe edərək, gözləməyə başladı. Ancaq gördü ki, İshak Əfəndi qalxıb dəstəmaz alır, gəncin gözəl üzündən üz çevirib, üzünü qibləyə tutub, sünnəti, fərzi, vacibi yerinə yetirdikdən sonra namaz qılmağa başlar. Tez- tez gəncin qaşları mehrabına yönəlir, üstü açılmışsa örtüb yenə səcdəgahına dönür. Səhərə qədər gözünü yummur və gənci seyr etməkdən doymur. İmam bu gizli sirri görüb, Molla İshakın günahsızlığına şahid olduqdan sonra, öz arzusuyla oğlunu onun xidmətinə göndərmişdir. “Bundan belə qulunuz olsun, dəstəmazınız üçün su hazırlasın və səccadənizi sərsin”- deyərək ciyərparasını məmnuniyyətlə ona təslim etmişdir. 225 İshak Əfəndinin nəsr sahəsində “Səlim-namə”si diqqəti cəlb edir. Onun “Suri Məkatib”i də çox tərifə layiqdir. Qısası hər iki əsər oxucuya zövq verən əsərlərdir. Lirik qəzəlləri və şeirləri çoxlu saydadır. Doğrudan da, Üsküpdə onun dəyərində nə alim nə də ki, şair yetişmişdir. Çünki fəzilət və mərifət əhli idi. “Axşam oldu” sözləriylə tarix yazaraq ölümünü göstərmişdir. “Ölməyə gedirik”-deyərək yoldaşlarıyla vidalaşmağa başlamış, vidalaşma səbəbini soruşanlara bu beyti söyləmişdir: Şehri-zilhiccede azmim sefer-i Şam oldu İstedim yazmağa tarihini ahşam oldu. Şama yaxınlaşınca aşağıdakı şeiri söylemişdir: Cennet kohusu gelmege başladı meşama Yaklaşdı gibi kafi lemiz menzil-i Şama Ölən zaman da özü bu tarixi söyləmiş, günahlarının bağışlandığını hər kəs o tarixdən başa düşmüşdür. Ericek halet-i neza dedi tarihini İshak Yöneldim canib-i Hakka başım açık yalın ayak Bu iki beyt də çox bəyənilmişdir. Çünki o biri şeirlərindən üstündürlər: Gönül ayinesı safıdır amma Temaşa bunda bir sahib- nazar yok Çözüm izin tozun gönlüm kapın derbanlığın ister Biri beglig hevasında biri iksire talibdir 226 LƏLİ 219 . Təhsilini yarıda buraxıb, dolanışıq və işləmək üçün çox vaxt Üsküpdə yaşayırdı. Dərviş misallı bir adamdı. Qəzəl: Zahidin gönlünde cennet aşıkın didar-ı yar La cerem her kişinin başında bir sevdası var MÜİDİ 220 . Kalkandələn qəsəbəsindəndir. Atası Müid olduğu üçün bu ləqəbi seçmişdir. Təhsilini yarımçıq buraxmışdır. Xaç yürüşü zamanı Misirə köçmüş, buradakı Beytülmal katibliyində həyatını şeir yazmaq işinə xərclədiyi vaxtda, bu dünyadan köç etmişdi. Öz çılğın təxəyyülünə görə şeir sahəsinin birincisi və Osmanlı şairlərin içində bənzəri olmayan birisidir. Şeirlərində üzə çıxan mənalar bacarığına sübutdur. “Vamık u Əzrası” və müxtəlif vəznlərdə mənzum hekayələri vardır. Nümunə olaraq bu şeirlərinə baxaq: Taliim nuhs olduğu çarh-ı sitemkerden midır Başıma bunca bela dilden mi dilberden midir. Defter-i uşşaka yazmışsın rakibi tutalım Gel sen insaf eyle andan ol bu defterden midir Digər Gam beni öldürdü el şad olduğundan bana ne Ben yıkıldım gayrın abad olduğundan bana ne. Çün benim halim bilinmez bin kez ölsem derd ile Her kişinin zulmüne dad olduğundan bana ne MUSTAFA ÇƏLƏBİ. 221 12 Priştinəlidir. Uzun bir müddət saray dəftərxanasında katiblik etdi. Bu vəzifədə olarkən güvənilməsi 219 Qanuni Sultan Süleyman dövrü şairi, həmin mənbə,169, 5959 416a. 220 Qanuni Sultan Süleyman dövrü şairi, həmin mənbə, 176, 5959 418b. 221 Qanuni Sultan Süleyman dövrü şairi, həmin mənbə, 175, 5959 418b. 227 və düzlüyü üzündən şöhrət qazanmış və 1553-cü ildə dəftərdar təyin edilmişdir. Təxəllüssüzlüyü özündə təxəllüs hesab edib “Mehr ü Vəfa” hekayəsini yazdı. Bəzi beytləri diqqət çəkmişsə də, kitabı şöhrət qazanmamışdır. Amma aşağıdakı beytləri o kitabdan götürülərək bəzi təzkirələrdə yer almışdır. Verir nur-ı siyahım vechine nur Çıkar Hindistandan Ruma kafur Dönüptür çub-ı huşka dest ü payım Atıldı okum u yasıldı yayım Vücudum nahlini şeyb eyledi pest Hayatım çeşme - sarından yudum mest Tülek hane durur bu dar-ı alem Döker bal ü perin içinde adem Doğan durmaz içinde bu cihandır Niçe yavru uçurmuş aşiyandır. Bir çox yazarlar da 1562-1563-cü ildə bu məşhur hekayəni nəzmə almışdır. Mustafa Çələbinin əsərini görmədən, hətta yazmasını belə bilmədən işi başa vurmuşdum. Yəni ki, onun vəzninə düşərək, onun yoluyla getmişdim. Ancaq üslubdakı fərqlilik göz qabağındadır. Düşündüklərini gözəl ifadə etməsi açıqca fərq yaratmışdır. Yazarın məclisi vəsf edən misraları: Şarab olmayacak bağı niderlerl Erenler odsuz ocağı niderler Şarab olmasa külhandır bu gülşen Çemen hod zühre müstağraq neşimen Eger meyden gına verseydi lale 228 Tehi erz etmek olmazdı piyale. MÜMİN 222 . Prizrenlidir. Özünə, yaşadığı şəhərə və şeirinə çox güvənərdi. “Yer üzündə Prizren kimi bir şəhər, orada mənim kimi bir şair və mənzum sözlər arasında mənim şeirlərim kimi dəyərli incilər yoxdur”- deyərmiş. “Cami və Hafi z mənim dövrümdə yaşasaydılar, mənə baş əyməyə məcbur olardılar” – deyirdi. Müəlllim olub sarayda Baltacılar xocalığına təyin edilmişdi. “Çox şükür belə bir uca zirvəyə çatdım” – deyə bığını balta kəsməz oldu. Bəzən əlli axçalıq mədrəsə istədi, bəzən yüz əlli axçalıq qaziliyə tənəzzül etdi. Sonunda isə altı axçalıq bir işə təyin edildi. Sifəti daima çirkin və pinti, cır-cındır içində, saçı saqqalı qırxılmamış. bir şəxsdi. Bununla bərabər özünü kafi r padşahlarının övladlarından biri kimi təqdim edər, sülaləsinin Safur adlı gebr əhli bir atəşpərəst olduğunu söylərdi. Hətta 30 beytə yaxın olan “Safur- namə” adlı bir kitab da yazmışdır. “Ərkani Xəmsəi -İslamiyyə” adlı şeirini Rüstəm Paşaya həsr etmişdir. Əsərlərinin işıq üzü görməsini belə təqdim etmişdir. Aşağıdakı beytləri “Şahname”sindən götürülmüşdür: Oluptur o güllerle sahra yine Hezar ab-gine ya bir ayine Ney-i tize etdikçe sarsar misal Söyünürdü kandil-i ömr-i rical Digər Efendi devrü adlinde reva mı Harab ola yıkıla bir imaret Pilavının sorarsan tanesini Sinirmek key hüner yutmak keramet Fodulası yenilmez yahnisi çığ 222 I. Səlim dövrü şairi, həmin mənbə,177, 5959 418b-419a. 229 Taamında ne lezzet var ne halet NƏHARİ 223 . Prizren qəsəbəsindəndir. Bu gözəl mətlə onundur: Gamzen dile zahm ursa ciger kanı çekilse Süsenlere karşı gül-i hamralar açılsa NİHANİ 224 . Arnavud kökündəndir. Mədrəsə təhsili almağa başladıqdan sonra ölmüşdür. Bu şeiri Sultan Səlimə həsr etmişdir. Bəziləri yanılaraq onu padşahın şeiri olduğunu hesab etmişlər: Laleler çıktı kızıl tac ile şahiler gibi Yasemenler hakka yüz tutmuş ilahiler gibi Rafi zidir lale tacın bade ver ya Rab diye Çekti süsen tığını sünni sipahiler gibi Ey Nihani çar-ı yarı sev Muhammed aşkıne Bayazidi meşreb ol olma tebahiler gibi NUHİ 225 . Priştenlidir. Əsl adı İnəxan ikən, dəyişdirib Əhməd qoymuşdur. Şairlərdən Lövhi, Əzmi bəy, Məhrəmi, Fiğani və Neməti bəyin dostu, rindsayağı yaşayanların irəlidə gedəni, xoş xasiyyətli, comərd bir adamdı. Bir müddət David Paşanın katibi olmuşdur. Sonra şahzadə Sultan Məhməd xanla birlikdə sancağa çıxıb, onun sirr katibi oldu. Onların vəfatından sonra da dövlət qapısında katib işləmişdir. Lakin gəncliyində çox şərab içdiyindən işini atmalı olmuşdur. “Şərabı çox et, dərdin olmasın” sözlərinə uyub uyuşdurucudan istifadə etməyə başladı. Qısa bir müddət sonra içkinin təsirindən yazı yazmağı belə bacarmadı. Yuxusuzluqdan əziyyət çəkməyə başlamış və bu zərərli adəti onun ölümünə səbəb olmuşdu. Vücud gəmisi qurtuluş sahilinə yetişə bilmədi. Həyatı 223 Qanuni Sultan Süleyman dövrü şairi, həmin t.,184, 5959 421a. 16. 224 I. Səlim dövrü şairi, həmin mənbə,82, 5959 210b. 225 Qanuni Sultan Süleyman dövrü şairi, həmin mənbə,183, 5959 420b 421a. 230 yarımçıq qaldı. Van səfəri zamanı bu dünyadan köç etdi. Senin çak Nuh denli ömrün olsun isterim Hakdan Benim fülk-i vücudum rüzgarı geldi yapraktan beytini dostlarına oxuyaraq can vermişdir. Şeirlərindən nümunə: Saf dil gibi gelip meclis-i rindana safa Ağzı suyun akıdırmış leb-i canana safa Digər Suya konmuş güle benzer deheni dildarın İçmege su viricek ol şeh-i hubana safa RİYAZİ 226 . Baba Çələbinin böyük qardaşı, xüsusilə də Üsküplü müəllimlərdən ən mərifətlisi idi. Təəccüblüsü odur ki, dindən çox uzaq adam idi. Əsl adı Məhməd olsa da inancına görə dinsizlərin önündə gedirdi. Ömrünün sonlarına yaxın Filibə qazisi oldu. Həm də qazilər arasında mərifət və alimıiyinə görə şöhrət qazanmışdı. Hətta Qazixanın “Məsaili- müşkile”sini asanlaşdırdı. Mövlana Abdurrahman Caminin bir qəzəlini şərh edərək adını “Kəşfül-hakaik fi Həllüd – Dəqayıq” qoydu. Laübalı, içki düşkünü bir rind, şən təbiətli və hərəkətli bir şəxs olduğundan dinsizlik yoluna düşdüyü hiss edilmiş və belə sözləri xalqın qınağına səbəb olmuşdur: Nice bir bekleyesin küşesini medresenin Yürü var meyğedeye sagar ile müdd-resenin Rahne çektin mey-i gülgüne yine destarı Rindler içre Riyazi baş açık fasıksın 226 Qanuni Sultan Süleyman dövrünün şairi, həmin mənbə,120, 5959 397a. 231 Ancaq gözəl ifadənin düşkünüydü. Bir gözəl lətifəni bir qəsidəyə, qaba bir mütavasını bir kitaba dəyişməzdi. Deyilənə görə, bir gün vaxtını sərf edib bazara gedibmiş və bir bülöv satan dəllal tapıb ona əl vermək üçün bu qədər zəhmət çəkibmiş. Bir gün də yeyib- içmək üçün Qalataya gedərkən, dostlarıyla “əlüstü bir meyxanaya baş vuraq”- deyə Peremə boğazına gəlirlər və qələbəliklə gəmiyə minirlər. Riyazi təklik hisslərini bildirmək üçün “mən dənizi keçmirəm”- deyərək dostlarıyla yeyib-içməkdən imtina etmiş və “fi kir sərmayəsini çətin anlaşılan söz və laqqırtılara xərcləyərək” bu şeiri yazmışdır. Dileyi hal-i zarın fi tne fenninde beniz Koymadı ben aşik-ı biçarede cana beniz Ger sora ben hakini ol lebleri ab-i zülal Kuru sevdayile yaşı bahr-ı ummanda deniz Ey Mesiha – dem yeter ağlattı hicrin nice bir Telh- kam oldu bihar-ı eşkten bu mürdeniz Kaddini ey serve heşbih eyleyenler vechi var Haddi ne ol lale ruhsarın eger gül derseniz Bahr-ı şiir-i ab-ı lutfa gark eden kimdir desen Dürr-i yemm- i marifet cana Riyazi bendeniz. SƏDRİ 227 . İştiplidir. Köhnə şeyxülislamlardan olan Şeyx Əfəndidən dərs alıb. Qırx axçalıq bir mədrəsəyə müdərris olduqdan sonra vəfat etmişdir. Xoş görünüşlü, zəkalı və mal-mülk üçün dava edənlərə təsir etməyi bacaran biriydi. Şeirlərindən bir beyt: Gerek derviş-i dil-riş gerek şah-i cihan olsun Sana aşık keçen evvel benimle imtihan olsun. 227 II. Səlim dövrü şairi, həmin mənbə,211, 5959 488a. 232 SAYİ 228 . Prizven şəhərindəndir. Sultan Bəyazid aşağıda verdiyimiz qəzəli oxuduqdan sonra onu tapmış və ənam vermiş, Sarayı-amirə xocalığına işə götürmüşdür. Yaxı təhsil görmüş saray adamlarının çoxu onun yanında təhsil almışlar. Sultan Səlim dövründə vəfat etmişdir: Suretin nakşını yazınca gönül namesine Kanlar ağlattı gözüm kirpiginin hamesine Bir gümüş serv-i kaba-püştür ol meh ki, anun Güneş altunlu gül olsa yaraşır camesine SÜCUDİ 229 . Qalxandələndəndir. Pir Paşanın qullarından olub, o dövrdə Sultanlar katibi olmuşdur. Mücərrəd şeirə maraq göstərməyinə və söylənilən şeir və nəzirələri təqlid etməyinə baxmayaraq, özünə maraq doğura bilmişdi. Hətta çox işlədilmiş, uyğun olmayan hissələrdən ibarət olan münsəat qələmə alaraq Sultan xanın fəthlərini vəsf edən bir kitab yazmışdır. Padşahın ölümündən sonra hazırladığına görə şöhrət payının tələf olmasından qurtarmışdır. Mərhum Rəvani Misir yollarında “Bərf” (Qar) rədifl i qəsidə söylədiyi zaman padşahı “Davamsız şəkildə yaz fəslinə malik olub, qar nə olduğunu bilməyən məmləkətdə niyə bunu nəzm etdin?” –deyə soruşanda, Sücudi fürsət tapıb: Sovuk sözlerle doldurdun cihanı Başına karlar yağsın Revani beytini demişdi. Rəvani də onun gəncliyinə işarə edərək: Yüzün dokunmadık yer yok cihanda Anunçün dediler sana Sücudi 228 I. Səlim dövrü şairi, həmin mənbə,77, 5959 209b. 229 I. Səlim dövrü şairi, həmin mənbə,76, 5959 209b. 233 beytini söyləmişdi. SUZİ 230 . Naqşibəndi təriqətinin daşıyıcılarındandır. Prizrendə doğulub. Mihaloğlu Əli bəylə bir çox yürüşlərdə iştirak etmişdir. Hətta onun bəzi savaşlarını şeirə də gətirmişdir. Şeirlərindən nümunələr: Seher vaktinde çün Zal-i zamane Giyindi vü kuşandı Rüstemane Güneş tiğ ü Utarit hame tuttu Ali beg rezm için hengame tuttu. Bir neçə qazi ilə aralarında bəzi məcaralar olmuşdu. Bununla bağlı aşağıdakı beytləri yazıb, Sultan Səlim xana vermiş və hakimin xoşagəlməz halını ortaya çıxararaq onun cəzalandırılmasına səbəb olmuşdur: Mahşer arasatındaki divan olacaktır Ey kadı sana davici Yezdan olacaktır. Haşr içre sicillat-ı amel çün ola imza Rüşvet rakamı namene ünvan olacaktır. Devrinde yetimin ki gözü yaşı revandır Bir gün seni gark etmege tufan olacaktır. Bir sazı ki sen perdeler altında çalarsın Sanma ki anun nağmesi pinhan olacaktır Bundan başqa zövq sahibləri yanında məşhur olan orijinal bir qəzəli də vardır: Sərvi kaddin dikmesidir şah-ı gül gülzarda 230 I. Səlim dövrü şairi, həmin mənbə,77, 5959 209b. 234 Eşkimin perverdesidir laleler ruhsarda Ya gönül sinemde mihrin gizledi ağyardan Ya örümcek perde çekti Ahmed üzre garda Doğrudan da əvvəldən sona qədər gözəl və bərabəri olmayan bir əsərdir. ŞANİ. 231 Saraybosnadandır. Qəzəl yazan alim şairlərdəndir. Bir mətləsinə baxaq: Ser çekmesin semaya kendini kılmasın arz Farkı boyunla servin beyne-s semai vel-arz Düzdür, beytdəki sözlər bir-birinə həmahəngdir. Ancaq təşbehlər yerində işlədilməyib. Çünki əslində “Beynes-səmai vel-arz” deyildir. Kavs-ı kuzahla anun bir takım itseler arz Her kim görürse derdi beynes-semai vel-arz Bu beyt bir xəbər təsnifatı olaraq “Həft-Məclis” adlı kitabımızda da vardır. Qədimdə saray bazarında oturan bir meyxanaçı şagirdi haqqındakı qəzəlimizə də belə bir nəzirə söyləmişdir. Yazardan:. Bir fi renk oğlanı can mülkünü yağma kıldı Alem-i manide İsa beni ihya kıldı Küfrünü neyleyelim hüsnüne yüz bin tahsin Sanki bir nur idi zülmette tecelli kıldı Bir melek yüzlü güzeldir yine gökten indi Mürdeler cismini İsa gibi ihya kıldı 231 Səlim dövrü şairi, həmin mənbə,210, 5959 487b.488a. 235 Ağdenizdir yanağı zülfü donanmasıdır Milket- i can u dili garet ü yağma kıldı. ŞƏMİ. 232 Prizren şəhərindəndir. Şeyx İbni Vəfa dərvişlərindən, təsəvvüfə yönələn ədiblərin dərdlilərindən, zəif vücudlu, yanıb- yaxılmasıyla çox könül fəth edən, ahının dumanı göylərə ucalan bir adamdır. Təxəllüsünə uyğun olaraq çox təsirli, yandırıb-yaxan şeirlər yazmışdır. Halas olmak ne mümkün bir gönül ki, müptela olsa Alınmaz aşk elinden iki alem bir yana olsa Ne hunidir gözün saki ki bağrımdan kebab ister Döküp na-hak yere kanım kabağım pür şarab ister Seni begler arasından anunçün ihtiyar ettim Kul olmaz degme bir şaha könül ali cenab ister Digər Ar edermiş beni öldürmege ol sim-tenim Varayın yalvarayın boynuma takıp kefenim Digər Kuçam derdim nigarı pirehensiz Çürüttüm varımı kaldım kefensiz Digər Kime kim aşk işi olur pişe Okumak yazmak olmaz endişe 232 Qanuni Sultan Süleyman dövrünün şairi, həmin mənbə,134, 5959 401b-402a. 236 Anladılır ki, bir gün Şəmi və Məsihi birlikdə Qalataya gəzib dolaşmağa getmişlər. Bir vaxt “gedib kilisəni gəzək,” – deyə içəri girmişlər. Şairlərdən biri onları görmüş və oradaca bu qitəni yazmışdır: Galatada Mesihi deyre varmış Meger Şemi onunla bile gitmiş İşidenler galat edip dediler Mesihi kiliseye mum iletmiş Yüklə 2,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|