Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi nin

XRONOLOJİ CƏDVƏL

1917-ci il

31 yanvar	Meksika konstitusiyasının qəbulu
27 fevral	Rusiyada fevral burjua-demokratik inqilabının qələbəsi
6 aprel	ABŞ-ın Antanta tərəfində birinci dünya müharibəsinə girməsi
25-31 avqust	Petroqradda Kornilov qiyamı və onun darmadağın edilməsi
1 sentyabr	Rusiyanın respublika elan edilməsi
24-25 oktyabr	Rusiyada oktyabr çevrilişi. Bolşeviklərin ha- kimiyyətə gəlməsi
25-26 oktyabr	II Ümumrusiya Sovetlər qurultayı. Sovet hökumətinin təşkili. Sülh və torpaq haqqında dekretlər
2 noyabr	«Rusiya xalqlarının hüquq bəyannaməsi haqqında» dekretin verilməsi

1918-ci il

3 mart	Brest-Litovskda Sovet Rusiyası ilə Dördlər İttifaqının üzvləri arasında sülh müqaviləsinin imzalanması
25 may	Sovet Rusiyasında çexoslovak korpusunun qiyamı ilə vətəndaş müharibəsi və xarici hərbi müdaxilənin başlanması
29 sentyabr	Bolqarıstanın Birinci dünya müharibəsindən çıxması
28 oktyabr	Çexoslovakiya respublikasının yaranmasının elan edilməsi
30 oktyabr	Osmanlı imperiyasının birinci dünya müharibəsində məğlubiyyəti. Mudros sazişi
30-31	Macarıstanda burjua-demokratik inqilabı

	müharibəsinin başa çatması
10 avqust	Türkiyə ilə Sevr müqaviləsinin bağlanması.
4 iyun	Macarıstanla qalib dövlətlər arasında Triano sülhünün bağlaması
16 noyabr	Krımda Vrangel qoşunları üzərində qələbə vətəndaş müharibəsinin qurtarması.

oktyabr
3 noyabr	Avstriya-Macarıstan imperiyasının I dünya müharibəsində məğlubiyyəti. Padui barışığı
3 noyabr	Kil limanında dənizçilərin üsyanı. Almaniyada Noyabr inqilabının başlanması
11 noyabr	Birinci dünya müharibəsinin Almaniyanın məğlubiyyəti ilə başa çatması. Kompiyen barışığı
1 dekabr	Serb-Xorvat Sloven krallığının təşkili

1919-cu il

yanvar	Almaniyada faşist partiyasının yaradılması
18 yanvar	Paris sülh konfransının açılması
19 yanvar	Almaniyada müəssislər məclisinə seçkilər keçirilməsi
2-6 mart	III Kommunist İnternasionalının yaradılması
21 mart – 1 avqust	Macarıstan sovet respublikasının fəaliyyəti müddəti
4 may	Bavariya sovet respublikasının süqutu. Almaniyada noyabr inqilabının başa çatması
28 iyun	Almaniya ilə qalib dövlətlər arasında Versal sülh müqaviləsinin bağlanması
31 iyul	Almaniyada Veymar konstitusiyanın qəbul edilməsi
31 avqust	Amerika Kommunist partiyasının yaradılması
10 sentyabr	Avstriya ilə Sen-Jermen sülhünün bağlanması
27 noyabr	Bolqarıstanla qalib dövlətlər arasında Neyi sülhünün bağlanması

1920-ci il

1921-ci il

16-21 yanvar	İtaliya Kommunist partiyasının təşkili
mart	Sovet Rusiyasında hərbi kommunizm siyasətindən yeni iqtisadi siyasətə keçilməsi
18 mart	Sovet Rusiyası ilə Polşa arasında Riqa sül- hünün başlanması
21 avqust	ABŞ-ın Almaniya və onun müttəfiqləri ilə ayrılıqda sülh müqaviləsi bağlaması
12 noyabr	Vaşinqton konfransının öz işinə başlaması

1922-ci il

6 fevral	Dəniz silahlı qüvvələrini məhdudlaşdırmaq və müharibədə yeni silahlardan istifadə qaydasına, Uzaq Şərq və Sakit Okean məsələsinə həsr edilmiş Vaşinqton konfransının başa çatması
10 aprel – 19 may	Genuya konfransı
16 aprel	Sovet Rusiyası ilə Almaniya arasında Rapollo müqaviləsinin bağlanması
İyun-iyul	Haaqa konfransı
29-30 oktyabr	İtaliyada faşistlərin hakimiyyətə gəlməsi
30 dekabr	SSRİ-nin təşkili

Mart- aprel

Rusiyaya Polşa qoşunlarının hücumu ilə və- təndaş müharibəsinin III mərhələsinin baş- lanması. Krımda Vrangel qoşunları üzərində Qırmızı ordunun qələbəsi. Vətəndaş

1923-cü il

may	II və II ½ İnternasionalın birləşməsi və Sosialist fəhlə internasionalının yaranması
24 iyul	Lozanna konfransı
28-29 sentyabr	Bolqarıstanda antifaşist üsyanı
23 sentyabr	İspaniyada Migel Primo de Riveranın dikta- turasının qurulması
8 noyabr	Münhendə faşistlərin "pivəxana qiyamı" və onun yatırılması

1924-cü il

31 yanvar	SSRİ-nin I konstitusiyasının qəbul edilməsi
Yanvar- oktyabr	Böyük Britaniyada R.Makdonaldın başçılığı altında I leyborist hökuməti
2 fevral	SSRİ ilə Böyük Britaniya arasında diplomatik münasibətlərin yaranması
Aprel	Fransada "sol blok" hökuməti
Avqust	Londonda konfransda Almaniyadan təzminatın onun təsərrüfatının dirçəldilməsi yolu ilə alınması məsələsinə aid "Daues planı"nın qəbul edilməsi
28 oktyabr	SSRİ ilə Fransa arasında diplomatik münasi- bətlərin yaranması

1925-ci il

5-16 oktyabr

Lokarno konfransı. Almaniyanın qərb sərhədlərinin təhlükəsizliyi haqqında Reyn təminat paktının bağlanması

dekabr

SSRİ-də sənayeləşdirmə xəttinin qəbul edil- məsi

1926-cı il

24 aprel	Albaniya ilə SSRİ arasında bitərəflik və bir- birinə hücum etməmək haqqında sazişin bağlanması
4-12 may	İngiltərədə ümumi tətil
12-13 may	Polşada dövlət çevrilişi
iyun	SSRİ-də trotçkiçi-zinovyevçi antipartiya blokunun meydana gəlməsi
iyul	Fransada Puankarenin başçılığı altında "Milli birlik" hökumətinin yaranması
sentyabr	Almaniyanın Millətlər Cəmiyyətinə daxil olması

1927-ci il

27 may	SSRİ ilə Böyük Britaniya arasında diplomatik münasibətlərin kəsilməsi
dekabr	SSRİ-də kollektivləşməyə keçmək xəttinin qəbul edilməsi

1928-ci il

may	Almaniyada reyxstaq seçkilərində sosial-de- mokrat Müllerin rəhbərlik etdiyi "Böyük koalisiya" hökumətinin yaranması və avtoritar rejimə keçidin yaranması
iyun	SSRİ-də kollektivləşmə xəttinə qarşı çıxan Buxarin başda olmaqla sağ təmayülün yaranması

1929-cu il

	olmaqla "Milli hökumət"in təşkili
18 sentyabr	Yaponiyanın Şimali-Şərqi Çinə – Mancuriyaya soxulması və oranı işğal etməsi

6 yanvar	Yuqoslaviyada monarxo-faşist çevrilişinin baş verməsi, Yuqoslaviyanın krallıq elan edilməsi
iyul	SSRİ-də kollektivləşməyə keçid.İnzibati- amirlik sisteminə dönüşün başlanması
avqust	Haaqada Almaniyadan təzminat alması ilə əlaqədar konfransının keçirilməsi və Yunq tərəfindən irəli sürülmüş planın qəbul edilməsi
3 oktyabr	SSRİ ilə Böyük Britaniya arasında diplomatik münasibətlərin bərpa edilməsi
oktyabr	Dünya iqtisadi böhranının başlanması və 1933-cü ilə qədər davam etməsi

iyul	Lozanna konfransı və Almaniyadan təzminat alınması məsələsinə birdəfəlik son qoyulması
noyabr	SSRİ ilə Fransa arasında bir-birinə hücum etməmək və s. qarşılıqlı yardım haqqında müqavilənin bağlanması
noyabr	ABŞ-da demokratlar partiyasından F.D.Ruzveltin prezident seçilməsi

1932-ci il

1930-cü il

28 yanvar	İspaniyada Primo de Bivera diktaturasının devrilməsi
avqust	İspaniyada San-Sabestian paktının bağlanması
noyabr	Braziliya inqilabı

1931-ci il

14 aprel	İspaniyada burjua-demokratik inqilabının qələbəsi və İspaniyanın respublika elan edilməsi
avqust	İngiltərə parlamentinin "Vestminister" statu- sunu qəbul etməsi və dominionlara İngiltərə ilə bərabər hüquqların verilməsi və Böyük Britaniya Millətlər Birliyinin yaranması
24 avqust	Böyük Britaniya R.Makdonald başda

1933-cü il

30 yanvar	Almaniyada faşist diktaturasının qurulması
mart	Yaponiyanın Millətlər Cəmiyyətindən çıxa- rılması
may	ABŞ-da kənd təsərrüfatını bərpa etməyin inzibati idarəsinin yaradılması haqqında qanunun verilməsi
iyun	Sənayeni qaydaya salmaq üçün Milli Bərpa İdarəsinin yaradılması barədə qanunun qəbul edilməsi
oktyabr	Almaniyanın Millətlər Cəmiyyətindən çıxması
16 noyabr	ABŞ ilə SSRİ arasında diplomatik münasibətlərin yaradılması

1934-cü il

6 fevral	Parisdə faşist qyiamına cəhd və onun uğur- suzluğu
fevral	İspaniyanın Astriya əyalətində silahlı döyüşlər
19 may	Bolqarıstanda hərbi-faşist çevrilişi
27 iyul	Fransa Kommunist partiyası ilə Fransa sosialist partiyası arasında birgə hərəkət haqqında paktın bağlanması
17 avqust	İtaliya Kommunist Partiyası ilə İtaliya sosialist partiyasının birgə fəaliyyəti haqqında paktın bağlanması
18 sentyabr	SSRİ-nin Millətlər Cəmiyyətinə daxil olması

1936-cı il

16 fevral	Xalq cəbhəsinin seçkilərdə qələbəsi və İspa- niyada Sol respublikaçı hökumətin hakimiyyətə gəlməsi
7 mart	Almaniyanın Lokarno sazişini pozması və hərbsizləşdirilmiş Reyn zonasının işğal edilməsi
Aprel- may	Fransada parlament seçkilərində xalq cəbhə- sinin qələbəsi
17 iyul	İspaniyada faşist qiyamı və vətəndaş müharibəsinin başlanması
5 dekabr	SSRİ-nin II konstitusiyasının qəbul edilməsi

mart	Versal müqaviləsinin hərbi maddələrindən Almaniyanın imtina etməsi
2, 16 may	SSRİ və Fransa, SSRİ ilə Çexoslovakiya arasında qarşılıqlı yardım haqqında müqavilələrin bağlanması
avqust	ABŞ-da sosial sığorta haqqında qanunun qəbul edilməsi
Avqust- iyul	ABŞ-da əmək münasibətləri haqqında (Vaq- ner qanunu) qanunun qəbul edilməsi
25 iyul – 25 avqust	Kommunist İnternasionalının VII konqresi
oktyabr	İtaliyanın Efiopiya əleyhinə müharibəsi. Efi- opiyanın İtaliya tərəfindən işğalı

1935-ci il

1937-ci il

İyul- avqust

Yaponiyanın Şimali və Mərkəzi Çinə soxul- ması. Çin xalqının yapon işğalçılarına qarşı milli-azadlıq mübarizəsinə başlaması

1938-ci il

mart	Almaniya tərəfindən Avstriyanın işğalı
29-30 sentyabr	Çexoslovakiyanın Sudet vilayətinin Almani- yaya verilməsi haqqında Münhen sövdələşməsi

1939-cu il

mart	Almaniya tərəfindən Çexoslovakiyanın işğalı
aprel	İtaliya tərəfindən Albaniyanın işğalı
12-21 avqust	SSRİ ilə Böyük Britaniya və Fransa arasında danışıqlar və onun baş tutmaması

sentyabr – 1 oktyabr	dələrinin iştirak etdiyi Moskva konfransı
30 sentyabr 5-6 dekabr	Moskva altında döyüş və alman-faşist qoşunlarının məğlubiyyəti
18 noyabr – yanvar 1942	İngiltərə qoşunlarının Şimali Afrikada hücuma keçməsi
7 dekabr	Sakit Okeanda müharibənin başlanması. ABŞ-ın II dünya müharibəsinə girməsi

23 avqust	SSRİ ilə Almaniya arasında bir-birinə hücum etməmək haqqında 10 illik müqavilənin bağlanması
1 sentyabr	Almaniyanın Polşa üzərinə hücumu. İkinci dünya müharibəsinin başlanması
3 sentyabr	Qərbi Avropada "qəribə müharnibə"
17 sentyabr	SSRİ qoşunlarının Polşa ərazisinə daxil olması
30 noyabr	Sovet-fin müharibəsinin başlanması

1942-ci il

1 yanvar	Vaşinqtonda Millətlər Birliyi haqqında bəyannamənin imzalanması
26 may	SSRİ və Böyük Britaniya arasında Hitler Al- maniyası əleyhinə müharibədə ittifaq və mü- haribədən sonrakı dövrdə qarşılıqlı yardım və əməkdaşlıq haqqında müqavilənin imzalanması
11 iyun	SSRİ və ABŞ arasında təcavüzkara qarşı müharibənin gedişində qarşılıqlı köməyin prinsipləri haqqında sazişin imzalanması
7 iyul 1942, 2-3 fevral 1943	Stalinqrad döyüşü
oktyabr	Afrikada Əl-Əlameyn döyüşü
8-11 noyabr	Şimali və Şimali-Qərbi Afrikaya ingilis- amerikan qoşunlarının çıxarılması

1940-cı il

9 aprel	Almaniyanın Norveç və Danimarka üzərinə hücumu ilə Qərbdə fəal hərbi əməliyyatlara keçməsi və "qəribə müharibə"nin başlanması
10 iyun	İtaliyanın Cənubi Fransadan hücum etməklə II dünya müharibəsinə daxil olması
22 iyun	Fransanın işğalı
27 sentyabr	Almaniya, İtaliya və Yaponiya arasında üçlər paktının bağlanması

1941-ci il

aprel	Almaniya tərəfindən Yuqoslaviya və Yuna- nıstanın işğalı
22 iyun	Almaniya və onun müttəfiqlərinin SSRİ üzə- rinə hücumu
30 iyun	SSRİ-də Stalinin sədrliyi ilə Dövlət Müdafiə Komitəsinin yaradılması
avqust	İngiltərə və ABŞ arasında Atlantika xartiya- sının imzalanması
29	SSRİ, Böyük Britaniya və ABŞ nümayən-

19-25 avqust	Parisdə antifaşist silahlı üsyan
23 avqust	Rumıniyada antifaşist silahlı üsyan. Hərbi- faşist diktaturasının devrilməsi
20 oktyabr	Belqradın faşistlərdən azad olunması.
29 noyabr	Tirananın azad edilməsi
5 sentyabr	SSRİ-nin Bolqarıstana müharibə elan etməsi
dekabr	Alman qoşunlarının ingilis-amerikan qoşunlarını Ardendə çətin vəziyyətə çalması

may	Alman-italyan qoşunlarının Şimali Afrikada təslim olması
may	Kominternin buraxılması
3 iyun	Fransa milli-azadlıq komitəsinin təşkili
5 iyul – 23 avqust	Kursk döyüşü
3-9 sentyabr	Müttəfiqlərin qoşunlarının İtaliyannı cənubuna çıxarılmasının başlanması. İtaliyanın təslim olması. İtaliyanın şimal və mərkəz əyalətlərinin alman-faşist qoşunları tərəfindən işğalı
19-30 oktyabr	SSRİ, ABŞ və Böyük Britaniya xarici işlər nazirlərinin Moskva konfransı
28 noyabr – 1 dekabr	SSRİ, ABŞ və Böyük Britaniya dövlət baş- çılarının Tehran konfransı
29 noyabr	Yuqoslaviya Milli azadlıq komitəsinin təşkili

1943-cü il

12 yanvar	Sovet qoşunlarının "Visla-Older" əməliyyatına başlaması. Baltik dənizindən Karpat dağlarına qədər olan geniş bir ərazidə hücuma keçməsi
4-11 fevral	ABŞ, SSRİ və İngiltərə dövlət başçılarının Krım (Yalta) konfransı
6 mart	Rumıniya xalq demokratik cəbhəsi hökumə- tinin təşkili
4 aprel	Macarıstanın alman-faşist işğalçılarından təmizlənməsi
4-5 aprel	Çex və Slovak milli cəbhə hökumətinin təşkili
16 aprel	Berlin əməliyyatının başlanması
aprel – iyun	Millətlər Birliyinin San-Fransiskoda konfransı
29 aprel	Şimali İtaliyadakı alman-faşist qorşunlarının təslim olması

1945-ci il

1944-cü il

fevral	Leninqradın mühasirədən azad edilməsi
6 iyun	Müttəfiqlərin qoşunlarının Normandiyaya çıxması. Qərbi Avropada II cəbhənin açılması
İyun	Belorusiya istiqamətində sovet qoşunlarının "Baqration əməliyyatı"nın başlanması
21 iyul	Polşa milli azadlıq komitəsinin təşkili
1 avqust	Varşavada üsyan

2 may	Berlin qarnizonun təslim olması
5-9 may	Praqada antifaşist silahlı üsyan
8 may	Almaniyanın danışıqsız təslim olması haqqında akta qol çəkməsi
9 may	Avropada müharibənin qurtarması. Qələbə günü.
17 iyul – 2 avqust	SSRİ, ABŞ və Böyük Britaniya dövlət başçılarının Potsdam konfransı.
8 avqust	SSRİ-nin Yaponiyaya müharibə elan etməsi
6, 9 avqust	ABŞ-ın Yaponiyanın Naqasaki və Xrosima şəhərlərinə atom bombası atması
19 avqust	Kvantun ordusunnu məğlubiyyəti
2 sentyabr	Yaponiyanın danışıqsız təslim olması haqqında akta qol çəkməsi. İkinci dünya müharibəsinin qurtarması

İstifadə edilmiş mənbə və ədəbiyyat Ümumu vəsaitlər

Дярслик, дярс вясаити, мцщазиря мятнляри, хрестоматийа вя иллик кцллиййатлар.

Новейшая история зарубежных стран: Европа и Америка. 1917-1945, г.г. т. 1, М., 1967.

Новейшая история 1918-1939 гг. Курс лекций, под ред. В.В.Александрова, М., 1972.

Новейшая история 1918-1939 гг. М., 1974.

Александров В.В. Новейшая история стран Европы и Америки 1918-1945 гг. М., 1986.

Новейшая история зарубежных стран Европы и Америки

1917-1945, М., 1989.

Хрестоматия по истории государства и права зарубежных стран, М., 1984.

Новейшая история зарубежных стран: Европа и Америки ХХ века. I часть. Москва., 2000 гг.

M.Qasımlı “Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi I hissə 1918-1945-ci illər Bakı 2003

BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR

Бережков В.М. Тегеран 1943. На конференции Большой тройки и в кулуарах. М., 1971.

Документы и материалы кануна второй мировой войны

1937-1939 гг. в 2 т. М., 1981.

Европа в международных₂отношениях 1917-1939. М., 1979.

Илюхина Р. Лига наций 1919-1934. М., 1982.

История дипломатии, т. 4-5. М., 1975-1979.

История международных отношения на Дальнем Востоке. 1945-1977. М., 1978.

Гасымов М., Абдуллаев М. Бейнялхалг мцнасибятляр тарихи. ХХ яср. Ы щисся. 1900-1945-ъи илляр. Бакы., 1998. Полтавский М.А. Дипломатия империализма и малые страны Европы (1938-1945 гг.). М., 1973.

Севостьянов Г.Н. Дипломатическая история войны на Тихом океане. От Перл-Харбора до Каира. М., 1969.

Siyasi tarix ,II hissə, Бакы., 1993.

BÖYÜK BRİTANİYA

Мосульский Н.Ф. Рабочее движение в Англии накануне второй мировой войны (1934-1939). М., 1968.

Судейкин А.Г. Колониальная политика лейбористских партий между двумя мировыми войнами. М., 1976.

Трухановский В.Г. Новейшая история Англии. М., 1958. Трухановский В.Г. Внешняя политика Англии в период мировом этапе общего кризиса капитализма (1918-1939). М., 1962.

Трухановский В.Г. Вешняя политика Англии в период второй мипровой войны (1939-1945). М., 1965.

Трухановский В.Г. Унистон Черчилль. М., 1977.

FRANSA

Белоусова З.С. Франция и европейская безопасность

(1929-1939). М., 1976.

Борисов Ю.В. Советско-французские отношения (1924- 1945). М., 1964.

Борисов Ю.В. Новейшая История Франции – 1917-1964.

М., 1966 гг.

Рубинский Ю.И. Тревожные годы Франции. Борьба классов и партий от Версаля до Мюнхена (1919-1939).
Смирнов В.П. Новейшая история Франции 1918-1975. М., 1979.

ALMANİYA

Безименский Л.А. Германские генералы – с Гитлером и без него. М., 1964.

Безименский Л.А. Разгаданные загадки «третьего рейха» (1933-1941). М., 1981.

Брехт А. О государственном устройстве Веймарской республики и вопросы ее политической системы. Свердловск, 1984.

Германская история в новое и новейшее время, т.2. М., 1970.

Германия во второй мировой войне. Пер. с немец. М., 1971.

Драбкин Э.С. Ноябрьская революция в Германии. М., 1967.

Кульбакин В.Д. Очерки новейшей история Орлова М.И. Германия в 1918-1939 гг. М., 1973. Германии. М., 1962.

Орлова М.И. Германия в 1918-1939 гг. М., 1973.

RUSİYA

И.Б.Берхин. ССРИ тарихи 1917-1937-ъи илляри. Бакы., 1977.

Страницы истории Советского общества. М., 1989. Юбилейный исторический сборник Народного хозяйства СССР за 70 лет. М., 1987. с. 11.

Заявлев А. Из истории утверждения единовластия Сталина. Изд. М., 1989.

История международных отношений и внешней политики ССР 1917-1987. в 3-х т. М., 1986-1987.

İTALİYA

Мальников Ю.М. США и гитлеровская Германия 1933- 1939 гг. М., 1959.

Яковлев Н.Н. Новейшая история США. 1917-1960, М., 1961.

Додолев М.А. Демократическая оппозиция и рабочее движение в Италии. 1922-1926 гг. М., 1975.

История Италии. В 3-тт. М., 1970-1971, т. 3.

Комолова Н.П. Новейшая история Италии. М., 1970. Лопухов Б.Р. История фашистского режима в Италии. М., 1977.

İSPANİYA

Гарсиа Хосе. Испания XX века. М., 1967.

Гарсиа Хосе. Диктатура Прима де Риверы. М., 1963. Гарсиа Хосе. Испанский народ в борьбе за свободу и демократию против фашизма (1931-1939 гг.). М., 1956. Испания 1918-1972. Исторический очерк. М., 1975.

Современная Испания. М., 1983.

ABŞ

Ананова Е.В. Новейшая история США 1919-1939. М., 1962.

Дмитричев Т.Ф. Многосторонняя дипломатия США, М., 1981.

Золотухин В.П. Фермеры и Вашингтон. М., 1968. Зубок Л.Н., Яковлев Н.Н. Новейшая история США (1917-1968), М., 1972.

Лан В.Н. США от первой до второй мировой войны. М., 1976.

Мальков В.Л. Франклин Рузвельт. Проблемы внутренней политики и дипломатии. М., 1995.

AVSTRİYA

Крестьянинов Р.Т. Австрия вчера и сегодня. М., 1980. Полтавский М.А. Австрийский народ и аншлюс. 1938. М., 1971.

Турок В.М. Очерки истории Австрии. 1918-1929. М., 1955.

Турок В.М. Очерки истории Австрии. 1929-1938. М., 1962.

MACARISTAN

История Венгрии, в 3-х томах. Т. 2-3, М., 1971-1972. Нежинский Л. Очерк истории народной Венгрии. М., 1969.

Немеш Д. Венгрия в годы контрреволюции 1919-1921.

М., 1964.

Очерк по новейшей истории Венгрии. Киев, 1972. Пушкаш А.И. Венгрия в годы второй мировой войны. М., 1966.

POLŞA

Зуев Ф.Г. Польский народ в борьбе против фашизма. М., 1967.

Из истории польского народного движения. М., 1962. История Польши в 3-х томах. М., 1955-1958. т. 3, М., 1958.

Мануеевич А. Очерки по истории Польши. М., 1977.

RUMINİYA

Виноградов В.Н., Карпещенко Е.Д., Лебедев Н.М., Языкова А.А. История Румынии нового и новейшего времени. ., 1964.

История Румынии. 1918-1970. М., 1971.

Краткая история Румынии: с древнейших времен до наших дней. М., 1987.

Лебедев Н.В. Падение диктатуры: Антонеску. М., 1966. Язькова А.А. Румыния накануне второй мировой войны 1934-1939. М., 1963.

ÇEXİYA VƏ SLOVAKİYA

Внешняя политика Чехословакии 1918-1939. М., 1959.

Внешняя политика ЧССП. М., 1981.

История Чехословакии, тт. 1-3, М., т. 3, 1960. Недорезов Г. Национально-освободительное движении в Чехословакии в 1938-1945 гг. М., 1961.

Советско-чехословацкие отношения между двумя войнами 1918-1939, М., 1968.

Язькова А. Малая Антанта в Европейской политике

1918-1925. М., 1974.

BOLQARISTAN

Валеев Л. Болгарский народ в борьбе против фашизма

(накануне и в начале второй войны). М., 1964. История Болгарии в 2-х томах. Т.2. М., 1955. Тошкова Болгария и «третий рейх». М., 1976.

Черняевский Н. Рабочее движение в Болгарии в период частичной стабилизации капитализма 1925- 1929. Харьков, 1966.

YUQOSLAVİYA

Антонов В. Югославия. М., 1984.

Волков В. Германо-югославские отношения и развал Малой Антанты. 1933-1938. М., 1966.

История Югославии. М., 1963, т. 2.

Писарев Ю. Образование Югославского государства. М., 1975.

Славин Г. Освободительная война в Югославии. М., 1965.

ALBANİYA

Краткая история Албании. М., 1965.

Смирнов Н.Д. Политика Италии на Балканах 1922- 1935. М., 1979.

DANİMARKA

Кан А. Внешняя политика скандинавских стран в годы второй мировой войны. М., 1967.

Карлеен А.В. Современная Дания. М., 1981. Малые страны Западной Европы. М., 1972. Похлебкин В.В. Дания. М., 1955.

NORVEÇ

История Норвегии. М., 1980.

Кан А. Внешняя политика скандинавских стран в годы второй мировой войны. М., 1967.

Кан А.С. История Скандинавских стран. М., 1980. Носков А.М. Норвегия во второй мировой войне 1940- 1945. М., 1940.

Носков А.М. Норвегия во второй мировой войне 1940- 1945. М., 1973.

FİNLANDİYA

Шелимова А. Нидерланды, в кн. Антифашистское движение Сопротивления в годы второй мировой войны.

Малые страны Западной Европы. М., 1972.

Похлебкин В.В. ССР – Финляндия: 269 лет отношений

1917-1973. М., 1975.

Саломаа Э. Вовлечение Финляндии во вторую мировую войну в качестве союзницы фашисткой Германии, в кн. Вторая мировая война, кн. 1. М., 1966.

İSVEÇ

Дейниченко И. Швеция всех времен года. М., 1974.

История Швеции. М., 1974.

Кан А.С. Новейшая история Швеции. М., 1974.

Кан А. Внешняя политика Скандинавских стран в годы второй мировой войны. М., 1967.

Тимашкова О. Шведская социал-демократия у власти. М., 1962.

BELÇİKA

Аксенова Л.А. Бельгия. М., 1982.

Рубинин Е.В. Современная Бельгия. М., 1945. Шлепнер Б.С. Сто лет социальной истории Бельгии. Пер. с франц. М., 1959.

NİDERLAND

Надин К. Внешняя политика Голландии. М., 1963. Солнцев Н.Н. Государственный строй Нидерландов. М., 1960.

Современная Голландия. М., 1966.

İSVEÇRƏ

Драгунов Г.В. Швейцария: история и современность

(Очерки новейшей истории). М., 1978.

Сабельников Л.В. Швейцария. Экономика и внешняя торговля. М., 1962.

Юданов Ю.И. Международные монополии Швейцарии. М., 1961.

YUNANISTAN

Влахов Д. Греческий народ в борьбе против фашистских захватчиков. М., 1943.

Кирькидис Г.Д. Греция во второй мировой войне. М., 1964.

Ковалев Э.В. Греция: реальности и перспективы. М., 1983.

PORTUQALİYA

Аксанов Е. Португалия и ее роль в фашистской интервенции в Испании. М., 1937.

Коломиец Г.Н. Очерки новейшей истории Португалии. М., 1965.

KANADA

Канада 1918-1945. Исторический очерк. М., 1976. Милейковский А.Г. Канада и англо-американские противоречия. М., 1958.

Сорока-Цюпа. О.Е. История Канады. М., 1985.

LATIN AMERİKASI ÖLKƏLƏRİ

Гонионский С.А. Очерки новейшей истории стран Латинской Америки. М., 1964.

Ревуненков В.Г. История стран Латинской Америки в новейшее время. М., 1963.

Строганов А.П. Новейшая история стран Латинской Америки. М., 1995.

Янчук И.И. политика США в Латинской Америке

1918-1982 гг. М., 1979.

ARGENTİNA

Аргентина П.Г. Кризис экономики Аргентины. Пер. с. исп. М., 1980.

Очерки истории Аргентины. М., 1961.

BRAZİLİYA

Глинкин А.Н. Новейшая история Бразилии (1939- 1959). М., 1961.

Калмыков Н.П. Диктатура Варгаса и бразильский рабочий класс 1930-1945. М., 1981.

Коваль Б.И. Бразилия вчера и сегодня. М., 1975.

Очерки истории Бразилии. М., 1962.

MEKSİKA

Лакин Н.С. Борьба церкви с государством в Мексике. М., 1965.

Очерки новой и новейшей истории Мексики. М., 1960.

Шульговский А.Ф. Национализация нефтяной промышленности в Мексике. Новая и новейшая история. М., 1960.

Шульговский А.Ф. Мексика на крутом повороте своей истории. М., 1967.

ÇİLİ

Аникин А.С. Внешняя политика Чили. 1938-1967 гг. М., 1974.

Гаранин Ф.А. Народный фронт в Чили. 1936-1941. М., 1973.

Никитин М. Чили. М., 1965.

Очерки истории Чили. М., 1967.

KUBA

Зорина А.М. Рабочее движение на Кубе: от первых выступлений пролетариата до образования Коммунистической партии (1850-1925). М., 1975.

Нитовирг Э.А. Политика американского империа- лизма на Кубе 1918-1933. М., 1968.

Очерки истории Кубы. М., 1978.

İKİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİ

Антифашистское движение Сопротивления в странах Европы в годы второй мировой войны. М., 1962.

Внешняя политика Советского Союза в период Отечественной войны. Докум. и материалы. М., 1946, т. 1.

Вторая мировая война. Итоги и уроки. М., 1985.

Вторая мировая война. Краткая история. М., 1984.

История Великой Отечественной войны Советского Союза 1941-1945. т. 1-6. М., 1960-1965.

Мельников Д.Е. Заговор 20 июля 1944 г. в Германии. М., 1965.

Поздеева Л.В. Англо-американские отношения в годы второй мировой 1941-1945 гг. М., 1969.

Севостянов Г.Н. Дипломатическая история войны на Тихом океане. От Перл-Харбора до Каира. М., 1969.

Филатов Г.С. Крах итальянского фашизма. М., 1973. Эрман Д. Большая стратегия. Август 1943 – сентябрь 1944. пер. с. анг. М., 1958.

Ölkələrin adları	Dövlət quruluşları	Sahəsi(min kv. km)	Əhalisi (min nəfər hesabı ilə)	Paytaxtı
Almaniya	Faşist diktaturası	583,3	78790	Berlin
Böyük Britaniya	Konstitusiyalı monarxiya	244,0	47494	London
Fransa	Respublika	551,2	41980	Paris
İtaliya	Faşist diktaturası (formal olaraq monarxiya)	310,2	43578	Roma
İspaniya	Respublika	503,5	25043	Madrid
Avstriya	Respublika	83,9	6753	Vyana
Macarıstan	Konstitusiyalı monarxiya	104,9	10078	Budapeşt
Чехословакiya	Respublika	98,8	13254	Praqa

Avropa və Amerika ölkələri (1938)

Polşa	Respublika	288,6	34785	Varşava
Yuqoslaviya	monarxiya	247,5	15400	Belqrad
Bolqarıstan	Konstitusiyalı monarxiya	103,1	6319	Sofiya
Pumıniya	Konstitusiyalı monarxiya	295,0	15600	Buxarest
Albaniya	Konstitusiyalı monarxiya	28,7	1038	Tirana
ABŞ	Respublika	7828,0	129257	Vaşinqton
Meksika	Respublika	1969,4	19640	Mexiko
Kuba	Respublika	114,5	4370	Havana
Braziliya	Respublika	8513,8	44116	Rio-de- Janeyro
Argentina	Respublika	2778,4	12762	Buenos- Ayres
Çili	Respublika	741,8	4597	Santiyaqo

Bax: Şiqer А.Т. Politiçeskaya karta mira (1900-1965). Spravoçnik. M., 1966. s. 69-71, 79-80

Birinci və ikinci dünya müharibələrinin ən mühüm göstəriciləri

	Əsas göstəricilər	Birinci dünya müharibəsi (1914-1918)	İkinci dünya müharibəsi (1939-1945)
1	Müharibənin müddəti	4 il, 3,5 ay	6 il
2	Müharibədə iştirak etmiş dövlətlərin sayı	30-dan çox	60-dan çox
3	Müharibə etmiş dövlətlərin əhalisinin sayı	1 milyard nəfərdən çox	1,7 milyard nəfərdən çox
4	Hərbi əməliyyat	4 milyon	22 milyon

	meydanlarının ümumu sahəsi	kv.km-dən çox	kv.km-dən çox
5	Silhlı qüvvələrə səfərbərliyə alınmışların sayı	70 milyon nəfərdən çox	110 milyon nəfərdən çox
6	Həlak olanlar, Yaralananlar və şikəst olanlar	13,6 milyon dan çox 20 milyon nəf. çox	60 mil. nəf. çox 90 mil. nəf. çox
7	Maddi itki (miliyard dollarla)	360	4000
8	Müstəqil hərbi xərclər	208	1 trl. 117 mld.

Bax: Ən Yeni tarix (1939-1992). Bakı., 1998. Səh. 33 (Ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik).

Müstəmləkə vəmandatlı ərazilər

	1923-cü il	1938-cı il
Yer kürəsinin sahəsi	135,8 mil. kv.km	135,8 mil. kv.km
Müstəmləkələrin sahəsi	60,7 mil. kv.km	42,3 mil. kv.km
Müstəmləkə ölkələrinin sahəsinin Yer kürəsinin sahəsi ilə faizlə müqayisəsi	44,7 %	31,2%
Yer kürəsinin əhalisi	1811,5 mln.adam	2156,5 mln.adam
Müstəmləkə ölkələrinin əhalisi	571,3 mln.adam	660,4 mln.adam
Müstəmləkə ölkələrinin ərazisinin dünya ərazisinə faizlə nisbəti	31,5%	30,6%

Bax: Şiqer А.Т. Politiçeskaya karta mira (1900-1965). Spravoçnik. M., 1966. s. 38, 63, 66.

Başlıca kapitalist ölkələrinin sənaye qüdrəti (1937-ci il)

	Kömür çıxarılması (mln.t)	Polad emalı (mln.t)	Elektrik enerjisi istehsalı(mlyard. kvt./saat)
ABŞ	450	51	146
İngiltərə	244	13,2	31,9
Fransa	45	7,9	20

Almaniya	240	19,2	49
Yaponiya	45,3	5,8	30,4
İtaliya	1,5	2,3	15,4

Bax: İstoriya vtoroy mirovoy voynı 1939-1945. М., 1974. с. 416

Metropolyarlarla müqayisənin sahə və əhalisinin nisbəti (1938-ci il)

	Müstəmləkə ölkələrinin metropolyarlarla müqayisəsi
	Sahəsinə görə	Əhalisinə görə
Belçika	80 dəfə	174%
Böyük Britaniya	73 dəfə	9,5 dəfə
İtaliya	11,3 dəfə	18,3%
Нидерланд	70 dəfə	8 dəfə
ABŞ	19,2 %	1,9%
Fransa	20,5 dəfə	166,6%
Yaponiya	75%	44,6%

Bax: Şiqer А.Т. Politiçeskaya karta mira (1900-1965). Spravoçnik. M., 1966. s. 38, 63, 66.