İlahiyyat faküLTƏSİNİn elmi MƏcmuəSİ
Yüklə 3,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler
- Key Words
- Ключевые слова
- A. Lügat ve Istilahî Anlam
- Tefsir Usûlü
- Kamusu’l-Muhit
- Tevilâtu’l-Kur’ân
- C. Esbâb-ı Nüzûl Rivayetlerinin Sıhhati
- Kur’ân-ı Kerim’in Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzûl’ün Rolü
- Tevhit Mesajı
|
ESBÂB-I NÜZÛL RİVAYETLERİ VE NÜZÛL ORTAMINI TESPİT ETMEDE YETERLİLİĞİ MESELESİ
Özet: Nüzûl sebepleri nassın sosyal bağlamından, yani nüzûl ortamından farklı bir şey değildir. Bu çerçevede Kur’ân’ın metinden çok söz, esbâb-ı nüzûlün de onun anlaşılabilmesi için metinde yer almayan metin dışı bağlama muttali olmamıza yardımcı olan önemli bir enstrüman olduğunu söyleyebiliriz. Kur’ân metninin ait olduğu tarihle bağı inkâr edilemeyecek kadar açıktır ve esbâb-ı nüzûle verilen önem de Kur’ân’ın nüzûl dönemiyle bu sıkı ilişkisinden kaynaklanmaktadır. Bu makale, esbâb-ı nüzûlün Kur’ân vahyinin nüzûl ortamında cereyan eden hadiselerle örtüşmesine ve ortamın şartlarına göre inzâl edilmiş olmasına dikkat çekmektedir. Ayrıca esbâb-ı nüzûl rivayetlerinin nüzûl dünyasını aydınlatmaya yeterli olup olmadığını da incelemektedir. Anahtar Kelimeler: Esbab-ı Nüzûl, Nüzûl Ortamı, Rivayetler; Bağlam. Abstract: Asbab al-nuzul is not different from social context of Nass (Quranic text) or Nuzul environment. In this case we can say that Quran is mostly a word the text and asbab al-nuzul is the most important instrument that makes us deeply understand the off-text context that doesn’t take part in the text. It is very obvious the relation between Quranic text and the time that it belongs to and importance attached to asbab al-nuzul is arisen from its close relations with nuzul (bringdown) time of Quran. This article is attracting the attentions to the accordance of The Quranic revelation with the happenings in the nuzul environment and it was sent (brought down) related to the conditions of that atmosphere. Additionally, it is examined the eligibility of tales of asbab al-nuzul to enlighten the world of Nuzul. Key Words: asbâb al-nuzul, nuzul environment, tales, context. Резюме:Асбаб аль-Нузуль (причины откровения) не являются нечто другое чем социальный контекст «Насс» (стих Корана), то ест среда откровения. Можем сказать, что Коран больще слово чем текст, и Асбаб аль-Нузуль очень важный инструмент помогаюший нам понять контекст который не включено в текст. Связь между текстю Корана и временем который принадлежит Коран так ясно, что ее не возможно отрицать и значение Асбаб аль-Нузуль связано с этой Sabuhi SHAHAVATOV 146
тесной взаимосвязью. Эта статья привлекает внимание на то что откровения Корана дано при условиях окружающей среды и соответсвует событиями произходящие в той среде. Также обсуждается вопрос о достаточности рассказов причин откровения чтобы освещать мир откровение. Ключевые слова: Асбаб аль-Нузуль, среда ниспослание, рассказы, I. ESBAB-I NÜZÛL Kur’ân-ı Kerim’in anlaşması için İslam âlimleri tarafından tefsir disiplini altında birçok çalışma yapılmıştır. Ulûmu’l-Kur’ân olarak isimlendirilen bu çalışmalar II/VII. yüzyıldan itibaren sistemleştirilmiş, müstakil olarak kitaplara konu edinilmeye başlanılmıştır. Bu alanda en hacimli kitaplar İbnü’l-Cevzî (ö. 597/1201), Zerkeşî (ö. 794/1392), İbn Teymiye (ö. 728/1328), Suyûtî (ö. 911/1505)’ye ait olup alanın en önemli kaynaklarını teşkil etmektedir. Bu Ulûmu’l-Kur’ân bahislerinden olan Esbâb- ı Nüzûl, ayetlerin izahı açısından çok önemlidir. Esbâb-ı nüzûl, müfessirler, hadis âlimleri, fıkıhçılar ve ulûmu’l-Kur’ân müellifleri nezdinde Kur’ân’ı anlamanın önemli bir disiplini olarak görülmüş ve tefsir sahasında ashabı alternatifsiz unsur haline getiren nedenlerden birinin bu ilim 1 olduğu söylenmiştir. Esbâb-ı nüzûl ilmi, metnin nüzûl ortamıyla ilişkisini ve diyalektiğini gösteren ve bu ilişkiyi gözler önüne seren en önemli ilimlerden biri kabul edilmektedir. Bir ayet veya surenin ne zaman, nerede, hangi konjonktürde ve hangi olaya binaen nâzil olduğunu bilmek, hem o ayet ve surenin ilahi maksada uygun şekilde tefsir edilmesine yardımcı olmakta hem de hükümlerin konulmalarına sebep olan hikmetlerin kavranmasını sağlamaktadır. 2 Nüzûl sebepleri sayesinde Kur’ân-ı Kerim’de emredilenlerin hikmeti anlaşılır, kastedilen manâ ortaya çıkar, muhtemel hatalar önlenir ve anlayış kolaylaşır. İbn Dakîk el-Îd’in tabiri ile sebeb-i nüzûlün beyanı Kur’ân’ın manasını anlamaya götüren kuvvetli bir yoldur. 3
A. Lügat ve Istilahî Anlam: “Esbâb-ı nüzûl” şeklindeki izafet terkibini oluşturan kelimelerden ilki olan “esbâb”, sebep kelimesinin çoğulu olup sözlükte “bağ, ip, dayanak, yol” gibi anlamlara gelmektedir. 4 Istılahta ise sebep, hitaba sevk eden şey demektir. 5 Ancak
1 İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usûlü, Ankara, 1993, s. 116 2 Suyûtî, el-İtkân fi Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut, 1987, I/ 38; Mannâu Halil el-Kattan, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut, 1986, s.79 3 Suyûtî, İtkân, I/35 4 İbn Manzur, Lisânu’l-arab, Beyrut, 1997, III/1910-1911 5 Bkz: Şeylehânî, Mebahisu’t-tahsîs, Amman, 2000, s. 294 Esbâb-ı Nüzûl Rivayetleri ve Nüzûl Ortamını Tespit Etmede Yeterliliği Meselesi 147
usûl âlimleri sebebin şer’î hükme götüren yol olduğunu, onun kendisiyle şer’î hükme ulaşılan bir şey olmadığını vurgulamışlardır. Örneğin bir ipin kuyudan su çıkarmak için yol (sebep) olduğu, fakat suyu kuyudan çıkaran şeyin ip değil, insan olduğu özellikle vurgulanmıştır. 6
illet olmak üzere dört kısma ayırmışlardır. Örneğin Allah adına yemin etmenin kefarete sebep olması mecazî bir sebeptir. Buna karşılık bir kimse bir hırsıza bir başkasının malını gösterse ve hırsız da gidip o malı çalmış olsa, gösterme fiili mahza sebep sayılır. Yolda bir kuyu kazan kimsenin, o kuyuya düşüp ölen birinin ölümüne sebep olması, “illete benzer sebep” olarak nitelendirilmiştir. İllet anlamındaki sebebe örnek olarak ise, kendi hayvanını bir başkasının ekinine sokan ve böylece o hayvanın ekini telef etmesine sebep olan kişinin durumu verilmektedir. 7 Görüleceği üzere bir olayın bir başka olaya sebep olması, çeşitli açılardan değerlendirilebilecek bir durumdur. Kur’ân âyetlerinin nüzûlüne sebep olan olayların tasnifinde ise, yukarıdakine benzer bir ayrım yapılmıştır. Buna göre bazı âyetlerde, nüzûle sebep olan hususun âyetteki hükümde ifade edilmiş olması gibi bir durum söz konusu iken diğer bazı âyetlerde bu hususun hükümde ifade edilmemiş olmasına rağmen sebep dikkate alınmadan hükmün anlaşılmasında sorunların ortaya çıkması, yani hükmün ancak sebep ile anlaşılabilir olması durumu söz konusudur. Yine bazı durumlarda, sebep dikkate alınmadığı takdirde dahi müstakil bir mana ifade edebilecek olan bazı nasların, esas itibariyle bir soruya cevaben inzal edilmiş olmaları ve bu soruda ifade edilen hususu izah etmekten fazla (zâid) bir izah içermemeleri hali söz konusudur. Son olarak, naslardaki lafızların müstakil (sebebinden bağımsız olarak okunduğu takdirde dahi anlamlı) olması ve soruya cevap vermenin dışında başka (ziyade) unsur da içermesi hali söz konusudur. 8
Ancak “esbâb-ı nüzûl” terkibindeki sebep kelimesi, Ferâhî’nin ifade ettiği üzere, vahyin inzâline sebep teşkil eden olayları değil, o inzâl esnasında vahye muhatap toplumun içerisinde bulunduğu durumu ifade eder. 9 Bu durumda nüzûl şartlarını dikkate almak ifadesiyle kast edilen şey, usulde zikredilen sebep-nas ilişkisinden daha kapsamlıdır.
6 Bkz: Serahsî, el-Muharrar fi Usûli’l-fıkh, Beyrut, 1996, II/218 7 Bkz: Serahsî, el-Muharrar, II/ 220-225 8 Serahsî, el-Muharrar, I, 203-204 9 Bkz: Abdülhâmid el-Ferâhî, Esbâbu’n-nüzûl, yazma nüsha, http://www.hamid-uddin- farahi.org/index, Erişim tarihi, 30.11.2012
Sabuhi SHAHAVATOV 148
“Nüzûl” kelimesi “n-z-l” filinin mastarı olup, (لوزن) inmek 10 , hulûl ve yerleşme anlamlarına gelir. 11 Daha çok “yüksek bir yerden aşağıya doğru inmek” 12 anlamında kullanılmaktadır. Bundan başka sözlüklerde “falan kişi geldi” “نلاف لزن” cümlesinde gelmek
13 anlamında, insanların başına gelen sıkıntı, felaket 14 gibi mecazî anlamlarda da kullanıldığı vuku bulmuştur. Konaklamak anlamındaki nüzûl kelimesi ise, herhangi bir yere konaklamak isteyen kimsenin devesini çökertmesinden kinaye olarak kullanılmıştır. 15
Kur’ân’ın nüzûlünü yukarıdan aşağıya doğru bir “indirme” şeklinde anlamaktansa, ilahî bir lütuf ve tenezzül olarak anlamak daha uygun ve doğru gözükmektedir. Çünkü vahiy, somut bir “indirme” ile ifade edilemeyecek kadar manevî-metafizik bir olaydır. Ayrıca Allah’ın insana hitap etmesi, onu muhatap alması, ona doğru yolu göstermek için bir peygamberle mesajını iletmesi, kelimenin tam anlamıyla bir lütuf ve tenezzül buyurmaktır. Kaldı ki nüzûl ve n-z-l kökünden türeyen diğer kelimeler Kur’ân’ın birçok ayetinde, “indirme” anlamından ziyade “lütuf” anlamında kullanılmıştır. Demirin nüzûlü, 16 elbiselerin nüzûlü, 17 hayvanların nüzûlü, 18
19 gibi ifadeleri buna örnek olarak vermek mümkündür. 20
kadar geçen 23 senelik dönem boyunca bu inzâlin aralıklarla sürmüş olduğunu ifade etmektedir. İstilahî olarak “nüzûl ortamında meydana gelen bir hadise veya Hz.
10 Fîruzâbâdî, Kamusu’l-Muhit, Mısır, 1938, V/57 11 Fîruzâbâdî, Kāmûs, IV/56 12 Ragıp el-İsfahânî, Müfredat, s. 799 13 Ragıp el-İsfahânî, Müfredat, s. 488; İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, IX/656. 14 Vâhidî, Esbâbu’n-Nüzûl, s.3 15 Râğıb, Müfredât, nzl mad. 16 Bkz: Hadid, 57/25 17 Bkz: A’raf, 7/26 18 Bkz: Zümer, 39/6 19 Bkz: Tevbe, 9/26 20 Nüzûl kelimesinin analizi için bkz: Mâturîdî, Tevilâtu’l-Kur’ân, XIV, 371; Râzî, Mefâtîhu’l-ğayb, XIV, 54. Ayrıca kavramın detaylı bir analizi için bkz: Murat Sülün, “Demirin İnzâlinden Kur’ân’ın İnzâline -Bir Nüzûl Analizi-”, Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı 43, 2009-2010, ss. 155-176 Esbâb-ı Nüzûl Rivayetleri ve Nüzûl Ortamını Tespit Etmede Yeterliliği Meselesi 149
olduğu ortamı resmeden hadiseye esbâb-ı nüzûl denir.” 21 Yani “Esbâbu’n-Nüzûl” olarak bilinen ve nüzûl sebepleri anlamına gelen tabir, Hz. Peygamber’in risâleti döneminde vuku bulan ve Kur’ân’ın bir veya birkaç ayetinin yahut bir suresinin nâzil olmasına yol açan olayı, durumu ya da soruyu ifade etmek üzere kullanılır. Bu ilim tamamen sem’î ve naklî bir ilim olup, keşfi noktasında akıl ve istidlale yer yoktur. 22
C. Esbâb-ı Nüzûl Rivayetlerinin Sıhhati Esbâb-ı nüzûl literatüründe sadece 500 kadar ayetin nüzûl sebepleri yer almaktadır. İbn Teymiyye, bunların dışında kalan ve önemli bir kısmı geçmiş peygamberlerin kıssaları ile ahirete dair haberlerden oluşan çok sayıdaki ayetin nüzûl sebeplerini her hangi bir dış olayda değil doğrudan doğruya bu ayetlerin kendi muhteva ve manalarında aramak gerektiğini belirtir. Buna göre ayetlerin büyük bir kısmı özel bir olaya, konuya, dolayısıyla belirli bir sebebe bağlı olarak inzâl edilmeyip genellikle insanları muhtaç oldukları hususlarda bilgilendirmek, eğitmek, aydınlatmak, yönlendirmek ve uyarmak maksadıyla vahyedilmiştir. Böylece aslında Kur’ân’ın her hangi bir ayetinin belirli bir sebebe bağlı olarak inzâl olması hakkında “Esbâbu’n-nüzûl” tabiri kullanılmıştır. 23 Ancak bu yaklaşım, tikel olarak her ayete bir nüzûl sebebi bulmak gibi bir düşünceye mebni olduğu için problemlidir. Nitekim ilgili rivayetlerde sıklıkla rastlanan tutarsızlıkların nedeni bu olmalıdır. Cabirî’nin de işaret ettiği üzere, Esbâb-ı Nüzûl müellifleri, 24 her ayete bir nüzûl sebebi bulmak uğruna oldukça zorlama rivayetler nakletmişlerdir. Oysa nüzûle sebep olan olaylar, tikel vakıalarda değil, nüzûl çağının genel koşulları, ihtiyaçları, tartışmaları ve Hz. Peygamber’in davetinin seyri içerisinde aranmalıdır. Tefsirin nakille başlamış olması nedeniyle, esbâb-ı nüzûl rivayetleri giderek çoğalmış, zamanla sağlam olmayan rivayetler de bu kapsama girmiştir. 25 Kur’an-ı Kerim’in anlaşılmasında esbâb-ı nüzûl’un yetersiz kalmasının en önemli nedenlerinden birincisi bu rivayetlerin bizzat kendileridir. Zira bu rivayetler merfu- müsned, mursel, senetlerinin hazf edilmiş olması, rivayetlerinin tasnifinin dikkate alınmaması, rivayet sigalarına dikkat gösterilmemesi 26 gibi sebeplerden dolayı 21 Ahmet Nedim Serinsu, “Kur’ân-ı Kerim’in Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzûl’ün Rolü” s. 68, 22 Bahauddin Hürremşahî, Kur’ân Bilimi, İstanbul, 1998, s. 82 23 Muhsin Demirci, “Esbâb-ı Nüzul”, DİA, XI/360 24 Muhammed Âbid Câbirî, Fehmu’l-Kur’ân, Beyrut, 2009, III/369 vd. 25 Serinsu, a.g.e., s. 174 26 Geniş bilgi için bkz: Serinsu, ., s.187-207 Sabuhi SHAHAVATOV 150
yetersiz kalmaktadır. Ayrıca, takdir edileceği üzere, esbâb-ı nüzûl rivâyetlerinden anlaşılan mana ile âyetlerin metin içindeki bağlamlarının ifade ettiği mana arasında çelişki olmamalıdır. Oysa hem tefsir kitaplarında hem de hususen bu alana dair yazılmış eserlerde gördüğümüz esbâb-ı nüzûl rivâyetleri, çoğunlukla titiz ve dikkatli bir okuyucuyu kuşkuya düşürecek niteliktedir. Bazen bu rivâyetler ilgili âyetleri bağlamlarından büsbütün uzaklaştırmaktadırlar ki bu durumda insanın aklına, bu rivâyetlerin gerçekten âyetlerin inzâline sebep olan olayları derlemeyi mi, yoksa her âyeti ille de bir olayla irtibatlandırmayı mı hedefledikleri sorusunu getirmektedir. Bu problemi çözmenin tek yolu da, âyetlerin metin içindeki yerlerine, bağlamlarına öncelik vermek ve esbâb-ı nüzûl adı altında bu âyetleri bağlamından koparıp metni parçalamamaya özen göstermektir. 27
Örneğin Buhârî (ö. 256/870) ve Müslim (ö. 261/875)’in Said İbnu’l- Museyyib’den naklettiği şu rivayet, ilgili âyetlerin nüzûl dönemi açısından bağlama uygun görünmemektedir;
وُرِفْغَتْسَي نَأ ْاوُنَمآ َنيِذﱠلاَو ﱢيِبﱠنلِل َناَك اَم ْا ميِحَجْلا ُباَح ْصَأ ْمُھﱠنَأ ْمُھَل َنﱠيَبَت اَم ِدْعَب نِم ىَبْرُق يِلْوُأ ْاوُناَك ْوَلَو َنيِكِرْشُمْلِل ” 28 ayeti inzal oldu. 29 ” Aynı ayetle ilgili olarak Hâkim (ö. 405/1014) el-Müstedrek isimli eserinde İbn Mesud’un şöyle dediğini nakletmiştir:
27 Bk. Câbirî, Fehmu’l-Kur’ân, III, 371 28 Tevbe 9/113. (Ey elçimize iman edenler! İbrahim peygamberin vaktiyle müşrik babası için dua etmiş olmasından yola çıkarak siz de müşrik akrabalarınızın affedilmesi için dua etmeyiniz. Böyle yapacağınıza, onların şirki bırakıp tevhide dönmeleri için gayret ediniz. Unutmayınız ki İbrahim’in babası için ettiği duanın sebebi, vaktiyle ona böyle bir söz vermiş olması idi. Kaldı ki o, babasının şirkte ısrar ettiğini görünce dua etmekten vazgeçmiş, çok yufka yürekli ve merhametli olmasına rağmen yine de ondan uzaklaşmıştı. Şu halde, peygamberin ya da müminlerin yapacakları şey, müşrikler için dua etmek değil, onları tevhide yönlendirmeye çalışmaktır. Bkz. H. Elik-M. Coşkun, Tevhit Mesajı, s. 466.) 29 Buharî , Tefsir/ 4675, 4772; Müslim, Tefsir, 39/24, s. 54 Esbâb-ı Nüzûl Rivayetleri ve Nüzûl Ortamını Tespit Etmede Yeterliliği Meselesi 151
ona dua etmek için izin istedim; fakat O bu izni vermedi ve bana “ يِذﱠلاَو ﱢيِبﱠنلِل َناَك اَم َن ِميِحَجْلا ُبا َح ْصَأ ْمُھﱠنَأ ْمُھَل َنﱠيَبَت اَم ِدْعَب نِم ىَبْرُق يِلْوُأ ْاوُناَك ْوَلَو َنيِكِرْشُمْلِل ْاوُرِفْغَتْسَي نَأ ْاوُنَمآ ” ayetini vahyetti. 30 Suyûtî aynı âyetle ilgili olarak iki farklı nüzûl sebebi gösteren bu rivayetleri, “ayetin mükerer inzâl edildiğini” söyleyerek uzlaştırmaya çalışmıştır. 31 Buharî ve Müslim’de yer alan rivayete dikkatle bakıldığında, bu rivayetin ayetle irtibatlan- dırılmasında bir zorlama olduğu dikkati çekmektedir. Çünkü Ebu Talib’in vefatı ile bu ayetlerin vahyedildiği dönem arasında uzun yıllar söz konusudur. İlgili âyetin yer aldığı Tevbe suresi Mekke’nin fethinden sonra inzâl edilmişken Ebu Talib’in vefatı hüzün yılında, yani bi’setin dokuzuncu senesinde vuku bulmuştur. 32 Hüseyin b. Fazl tarafından bu âyetin söz konusu olayla ilgili olma ihtimalinin zayıf bulunduğunu nakleden Râzî, Hz. Peygamber’in amcası için dua etmiş olabileceğini, aradan yıllar geçtikten sonra böyle bir yasağın konulmuş olabileceğini söyler. 33
Ancak bize göre bu değerlendirme makul değildir, çünkü o kadar uzun bir zaman boyunca Hz. Peygambere bu konuda izin verilmiş olması ve daha sonra bunun yasaklanmış olması, harici bir izahı gerektirir ki, elimizde bu yönde bir izahı temellendirecek herhangi bir bilgi mevcut değildir. Diğer taraftan ikinci rivayet Hz. Peygamber’in annesinin kabrinin başına gidip ağladığını ve “onun azap görmesi” sebebiyle üzüldüğünü ifade eden rivayetler ise bizzat bu ayetlerin peşinden gelen 115. âyet ile çelişkilidir. Zira söz konusu ayette kendilerine gerekli açıklamalar yapılmamış kimselerin sorumlu tutulmayacağı bildirilmektedir. 34 Ayrıca Hz. Peygamber’in annesinin “azap gördüğünü” iddia etmek büyük bir cürettir. 35 Bize göre ayetin nüzul sebebi ile ilgili rivayetlerin en makulü Hz. Ali’den aktarılan rivayettir. 36
Tirmîzî (ö. 279/892)’nin Hz. Ali’den aktardığı rivayette şöyle denilmektedir: “Ben bir adamın müşrik anne babasının bağışlanması için dua ettiğini işittim. Ona “Müşrik ebeveynin için bağışlanma mı diliyorsun? diye sordum. Bunun üzerine o “Hz. İbrahim müşrik olduğu halde babasının bağışlanmasını dilemiştir.” şeklinde
30 Ebû Abdullah İbnü'l-Beyyi Muhammed Hâkim en-Nisâburî, el-Müstedrek ale's- Sahihayn, 2/336 31 Suyûtî, İtkân, I/33 32 İbn Hişâm, es-Siretu’n-Nebeviyye, thk. Ömer Abdusselam, I/237 vd. 33 Râzî, Mefâtîhu’l-ğayb, XVI/ 214 34 Bkz. Tevbe 9/115 35 Bkz. H. Elik-M. Coşkun, Tevhit Mesajı, s. 466 36 Maverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib, en-Nüket ve’l-uyûn, Beyrut, 1992, II/114
Sabuhi SHAHAVATOV 152
cevap verdi. Bu durumu Hz. Peygamber’e aktardım ve bunun üzerine mezkûr ayet nâzil oldu. 37 Esbâb-ı nüzûl rivâyetleri Kur’ân âyetlerinin ve sûrelerinin inzâl ediliş sıralamasına ve Hz. Peygamber’in siretinin seyrine uyumlu olmalıdır. Sûrelerin iniş sıralamasını dikkate almak, bu problemin çözümü konusunda çoğunlukla yeterli olacaktır. Kaldı ki bazı sûrelerin tek seferde inzâl edildikleri bilinmektedir ve bazı âyetlerin içerikleri, bazı malum olaylarla birebir ilişkilidir. Ancak yine de hiç kimse, Esbâb-ı Nüzûl rivâyetlerinin büsbütün faydasız olduğunu söyleyemez. Zira bu rivâyetler her ne kadar fıkıh alanında çok faydalı olmasalar da, bu rivâyetlerin Kur’ân’ı anlama ya da daha genel ifadesiyle tefsir alanında, inkâr edilemez ölçüde faydaları söz konusudur. 38
tefsir, melahim, megazi” 39 sözü de aslında bu rivayetlerin tenkidi mahiyetindedir. İbn Teymiyye de İbn Hanbel’in bu sözünde, ilgili rivayetlerin senetlerinin kastedildiğini ifade etmiştir. 40 Hanbelî âlimlerinden Tûfî (ö. 716/1316) müfessirlerin bu gibi her rivayeti tefsirlerine almalarındaki amacın, daha sonraki dönemlerde bu haberlerin kaybolmasından endişelenmelerine bağlamaktadır. 41
tadır ve bu nedenle ilk dönem İslam âlimlerinden başlayarak günümüze kadar bu rivayetlere yönelik tenkitler olmuştur. Bu sebepten esbâb-ı nüzûl rivayetleri yeniden hadis tenkitçilerinin değerlendirilmesine tabi tutulmalıdır.
Yüklə 3,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|