Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
Yüklə 7,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İstehlak qiymətləri indeksləri
- Yunanıstanın kənd təsərrüfatı
- Ərazisi 132,0 min km 2 , əhalisi 11,2 milyon nəfərdir. Ərazisinə görə dünyada 94-cü yerd
- Ərazisi 94,5 min km 2 , əhalisi 50,0 milyon nəfər, 1 km 2
|
Ümumi daxili m əhsul 105,9 109,2 105,2 109,6 112,1 102,7 107,3 107,9 102,3 85,2 104,1 105,2
S ənaye məhsulları 112
114 107
116 112
103 106
110 95
78 111
107,3 K ənd təsərrüfatı məhsulları 110
110 101
89 120
99,9 103
94 117
98 99
117,5 Əsas kapitala investisiyalar 114
121 109
131 128
102 119
130 97
59 99
122,4 Yükl ərin daşınması 100
103 104
116 105
98 109
108 99,5
77 111
109,0 P ərakəndə satışın dövriyyəsi 107
115 117
121 120
122 127
129 118
83 110
114,7 S ənaye məhsullarının istehsalçılarının qiym ət indeksləri 121
109 103
108 120
117 110
120 136
107 121
119,0 İstehlak qiymətləri indeksləri 128
112 101
105 109
114 109
113 125
116 109
108 MDB ölk ələrinə ixrac 138
104 94
138 142
126 118
147 128
58,2 139,1 139,5
Dig ər ölkələrə ixrac 121
115 117
125 142
98 109
119 141
59,9 124,6 129,3
MDB ölk ələrindən idxal 119
110 102
128 132
112 119
127 132
59,0 135,6 139,4
Dig ər ölkələrdən idxal 116
117 115
144 120
139 130
141 148
49,4 132,3 133,3
Yunanıstanın kənd təsərrüfatı Ərazisi 132,0 min km 2 ,
dolları təşkil edir, hər nəfərə 27,3 min ABŞ dolları düşür. Yunanıstanın kənd təsərrüfatı əsasən az sayda olan fərdi təsərərrüfatlara əsaslanır (xırda fermalara), iri fermer birliklərinə gəldikdə Yunanıstanda onlar çox azdır, bu isə münbit torpaqların çatışmazlığı və yağıntıların miqdarının azlığı ilə yanaşı iqtisadiyyatın kənd təsərrüfatı kimi sahəsinin inkişafına şərait yaratmır. Yarımada ölkəyə iri kənd təsərrüfatı müəssisələrinin əsas kütləsinin yaradılmasında Avropa İttifaqı yardım göstərir. Hal-hazırda Yunanıstanın kənd təsərrüfatı əsasən Avropa İttifaqının vəsaiti hesabına subsidiyalaşır. Yunanıstandageniş spektr kənd t əsərrüfatı məhsulları istehsal edilir: həm tərəvəz və meyvələr, həm də heyvandarlıq v ə balıqçılıq məhsulları. Yunanıstanın kənd təsərrüfatında meşəçilik ikinci dərəcəli yer tutur. Maraqlıdır ki, bu sahədə işçi qüvvəsi kimi xeyli sayda xarici vətəndaşlar (alban v
ə rumınlar) çalışır. Yunanıstanda kənd təsərrüfatı üçün yararlı torpaqlar çox azdır. Müxtəlif m əlumatlara görə,ölkə ərazisinin20-30 faizini əkin sahələri təşkil edir, otlaqlar üçün 40 faizi ayrılmışdır, Yunanıstanın ərazisinin 20 faizi isə meşələrlə örtülmüşdür. Ölk
ə ərazisinin kənd təsərrüfatı torpaqlarının çoxunun suvarılmaya ehtiyacı var v ə torpaqların eroziyası ilə mübarizəsi və bitkilərin məhsuldarlığının artırılması Yunanıstanın kənd təsərrüfatının ciddi problemlərindən biridir. Ölk
ədə əkin torpaqlarının faiziaşağı olduğu üçün iri miqyaslı istehsal yalnız Fassalıya, Makedoniya və Frakiya vadilərində mümkündür. Burada, Avropa İttifaqı ölk ələri arasında Yunanıstanın liderlik etdiyi buğda, qarğıdalı, şəkər çuğunduru, arpa, pambıq və tütün kimi bitkilər becərilir. İqlim və topoqrafik xüsusiyyətləri sayəsində Yunanıstanda müxtəlif kənd təsərrüfatı bitkiləri becərilir: tropik bitkilər (banan, sitrus bitkil əri və s.), şimal rayonları üçün xarakterik olan bitkilər (göbələk və s.). Yunanıstanda ən çox bağçılıq və tərəvəzçilik inkişaf etmişdir. Yunanların bağlarında alma, armud, şaftalı, ərik və əncir yetişdirilir. İstixana t əsərrüfatı inkişaf edir. Burada zeytun, əsasən zeytun yağının istehsal edilməsi üçün istifad ə edilir, onun istehsalına görə Yunanıstan dünyada üçüncü yeri tutur. Zeytun bağları əsasən Mərkəzi və Cənubi Yunanıstanda və cənub adalarında yetişdirilir və 0,5 milyon hektar t əşkil edir, yemiş, üzüm, apelsin, şaftalı, pomidor yetişdirilir. Yunanıstan Avropa İttifaqı ölkələrinə bostan və sitrus bitkilərini ixrac edir. Buğda əkinləri Yunanıstanda bütün əkin sahələrinin 60 faizini təşkil edir. Ölk
ənin şimalında çayların bataqlaşmış aşağı hissələrində düyü becərilir. Pomidorun yuks
ək məhsul yığımı Yunanıstan üçün adi bir haldır. Yunanıstan Avropada pambığın ən iri istehsalçısıdır. Pambıq Strimon və Vardar çaylarının sahillərində, Beotiyada və Lemnos adasında becərilir. Makedoniyada və Frakiyada yüksək keyfiyyətli tütün bec
ərilir. Yunanıstan kəndlilərinin əsas kütləsində torpağın az olmasıvə təbii yem ehtiyatlarının azlığı ilə əlaqədar, heyvandarlıq ölkənin kənd təsərrüfatında az rol oynayır:yalnız qoyun və keçilər daşlı otlaqlarda otarıla bilir.
2
Donuzların və iribuynuzlu mal-qaranın sayı olduqca azdır. Eşşəklər, atlar və qatırlar işçi qüvvəsi kimi istifadə edilir. Yunanıstanın bir çox rayonlarının fermerləri ev quşlarının, arıların və ev dovşanlarının yetişdirilməsilə məşğul olur. Hal-
hazırda Yunanıstanın kənd təsərrüfatı Avropa İttifaqının vəsaiti hesabına subsidiyalaşdırılır. Ölkənin əmək qabiliyyəti olan əhalisinin 12 faizi kənd təsərrüfatı sah əsində çalışır.Əsasən xarici işçi qüvvəsi istifadə edilir, birinci növbədə albanlar və rumınlar. Əkinçilik kənd təsərüfatının əsas sahəsidir. Əkin torpaqları 2,3 milyon hektar t əşkil edir, bunlardan 0,8 milyon hektarı suvarılan, 1,2 milyon hektarı üzümlüklər, zeytun bağlarıdır. Yunanıstanda əsas kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığı orta hesabla Avropa İttifaqı ölkələrindən aşağı olsa da, ölkənin buğdaya olan tələbatı tamamilə öd ənilir. Dənlilərin ümumi yığımı 4,1 – 4,3 milyon ton təşkil edir, bunlardan 2,2 milyon tonunu qarğıdalı, 0,3 milyon tondan az olaraq buğda və bir o qədər də arpa t əşkil edir. Torpaqların eroziyası ilə mübarizə və məhsuldarlığın artırılması ölkənin ən mür əkkəb problemlərindən biridir. Yunanıstanda pomidor yüksək məhsul verir –ildə 1,7 milyon tondan artıq. Dig
ər əhəmiyyətli kənd təsərrüfatı məhsulları şəkər çuğunduru, kartof, paxlalılar və zeytundur. Yunanıstan qədimdən bir sıra çox zəhmət tələb edən ixrac məhsullarının bec
ərilməsilə məşğul olur, əsasəndə tütün, zeytun, üzüm, sitrus bitkiləri və pambıqla. H eyvandarlıq ölkənin kənd təsərrüfatında az rol oynayır. Bu,kəndlilərin əsas kütl əsində torpağın az olması və təbii yem ehtiyatlarının azlığı ilə əlaqədardır. Daşlı otlaqlar yalnız qoyunların (8 milyon) və keçilərin (təxminən 4,5 milyon) otarılması üçün yararlıdır. Hədsiz-hesabsız otarılma otlaqları daha da zəiflədir və torpaqların eroziyasına gətirib çıxarır. İribuynuzlu mal-qaranın sayı 1 milyona çatmır, donuzların sayı daha da azdır. Ərazisi 132,0 min km 2 , əhalisi 11,2 milyon nəfərdir. Ərazisinə görə dünyada 94-cü yerd ədir, 1 km 2 - ə 84 nəfər düşür. Ümumi daxili məhsul istehsalı 305,6 milyard avro t əşkil edir, hər nəfərə 27,3 min avro istehsal olunur. Kənd t əsərrüfatında ÜDM-in 7 faizi istehsal olunur. Əkin sahəsi kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların 20 – 30 faizini təşkil edir, ondan 40 faizi otlaq üçün ayrılıb, taxıl sah əsinin 60 faizini buğda təşkil edir. Zeytun istehsalına görə dünyada üçüncü yerd ədir. Əmək qabiliyyətli əhalinin 12 faizi kənd təsərrüfatında çalışır. 2,3 milyon hektar əkin sahəsinin 0,8 milyon hektarı suvarılan torpaqlardır. İldə 4,1 – 4,3 milyon ton tax ıl, ondan 2,2 milyon ton qarğıdalı, 0,3 milyon ton buğda, 0,3 milyon ton arpa istehsal olunur. 1,7 milyon ton pomidor m əhsulu alınır. Ölkədə 8 milyon baş qoyun, 4,5 milyon baş keçi və 1 milyon baş iribuynuzlu heyvan saxlanılır.
C ənubi Koreya Respublikasının kənd təsərrüfatı Ərazisi 94,5 min km 2 ,
dollarıdır, hər nəfərə 31 394 ABŞ dolları düşür. C ənubi Koreya bazar iqtisadiyyatına malikdir və dünyada nominal ÜDM üzr ə 15-ci yerdədir və alıcılıq qabiliyyətinin pariteti üzrə (AQP) 12-dir, G-20 ən iri iqtisadiyyatı kimi müəyyənləşdirilir. Ölkə inkişaf etmiş ölkələrin ən yüksək gəlir s əviyyəsinə malikdir. Cənubi Koreya “Asiya pələnglərindən” biridir və Next Eleven qrupuna daxil olan yegan ə inkişaf etmiş ölkədir. C ənubi Koreya 1960-cı illərin əvvəllərindən 1990-cı illərin sonlarınadək dünyada ən sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyata malik olmuşdur və Honqkonq, Sinqapur v ə Tayvanla yanaşı “Asiya pələnglərinin” üzvüdür. Təbii ehtiyatları dem ək olar ki, heç olmayan, kiçik ərazidə əhalisi hər zaman həddindən artıq olan v ə əhalinin sayının artmasının qarşısını alan, daxili istehlak bazarını formalaşdıran C ənubi Koreya öz iqtisadiyyatını dəstəkləmək üçün ixrac yönümlü iqtisadi strategiyaya istiqam ətləndirilmişdir və 2010-cu ildə Cənubi Koreya ixracın h əcminə görə dünyada yeddinci və idxala görə dünyada onuncu yeri tutmuşdur. Beyn əlxalq valyuta fondu kimi məşhur maliyyə təşkilatı Cənubi Koreya iqtisadiyyatının sabitliyini tamamlayır və müxtəlif iqtisadi böhrandan qoruyub saxlayır, dövlət borcunun aşağı olmasına və yüksək maliyyə ehtiyatlarına arxalanaraq h ər hansı bir problemin həlli üçün səfərbər oluna bilirlər. C ənubi Koreyanın iqlimi yayda isti və rütubətli, qışda isə nisbətən soyuq və quru musson tipin ə aiddir. XX əsrədək ölkənin əsas kənd təsərrüfatı məhsulu düyü olmuşdur, lakin hal-hazırda məhsulun nomenklaturası xeyli genişlənmişdir və bir çox meyv
ə, tərəvəz, heyvandarlıq məhsulları və meşə təsərrüfatı məhsulları daxil edilmişdir. 2001-ci ild ə kənd təsərrüfatı və meşə sənayesi ümumi milli gəlirin 4 faizini t əşkil etmişdir. Ölkənin kəndli əhalisi 4 milyon nəfər təşkil edir (bütün əhalinin 8,3 faizi). İqtisadiyyatda kənd təsərrüfatının payı kiçik olsa da, mineral gübrələrin istehsalı və qida sənayesi kimi yanaşı sahələrin payı ümumi milli gəlirin 14 faizini t əşkil edir. 1995-ci ildə ölkənin Dünya Ticarət Təşkilatına daxil olması kənd t əsərrüfatı bazarının transformasiya və liberallaşdırılmasını sürətləndirmişdir, bu da m əhsulların qiymətlərinin aşağı düşməsinə səbəb olmuşdur. C ənubi Koreyanın əsas kənd təsərrüfatı məhsulu düyüdür, ölkənin fermalarının 80 faizi bu dənli bitkini istehsal edirlər. Düyü əsasən daxili bazarda istehlak edilir, çünki öz yüks ək qiymətinə görə xarici bazarda rəqabət aparmaq qabiliyy
ətində deyil. 2001-ci ildə düyünü 1,08 milyon hektar ərazidə becərmişlər. M əhsul 1 hektara 5,16 ton təşkil etmişdir. 2001-ci ildə digər dənli bitkilərin istehsalı (ilk növbədə arpanın və buğdanın) 217 min ton təşkil etmişdir. Həmin il 140 min ton soya v ə kartof istehsal edilmişdir. 2001-ci ildə 11,46 min ton şaftalı ( əsasən ABŞ, Kanada, Tayvan və İndoneziyaya), 3,73 min ton alma (əsasən Tayvan, Sinqapur v ə Yaponiya) və 4,66 min ton naringi ixrac edilmişdir. Heyvandarlıq gəlirin həcminə görə düyüdən sonra ikinci yerdədir. 2001-ci ild
ə iribuynuzlu mal-qaranın sayı 1 954 min baş, donuzların 8,7 milyon baş, toyuqların sayı isə 102 milyon baş təşkil etmişdir. XX əsrin sonlarında - XXI əsrin 2
əvvəllərində heyvandarlıq məhsullarının istehlakı müntəzəm olaraq artmışdır. 2001-ci ild ə mal ətinin istehlakı 384,06 min ton, donuz ətinin 807,42 min ton, quş ətinin 350,3 min ton təşkil etmişdir. Balıqçılıq Cənubi Koreyanın iqtisadiyyatının əsas hissəsidir. Bu sektorda t əxminən 140 min nəfər məşğuldur. Ölkədə təxminən 96 min balıq vətəgə gəmiləri mövcuddur. 2000-ci ild ə hasilatın həcmi pul ekvivalentində 3,6 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Koreya
ənənəvi olaraq yüksək intensiv əkinçilik ölkəsidir. Əhalinin yüksək sıxlığı torpağın hər hektarından maksimum gəlir əldə etməyin zəruriyyətini yarad ır. Koreyanın ərazisinin təxminən 2/3 hissəsini dağlar təşkil edir, lakin qalan hiss əsi əkinə yararlı torpaqlardır. Hər sahədən maksimum kalori əldə etmək z əruriyyəti Koreyanın ənənəvi kənd təsərrüfatının bütün spesifikasını müəyyən etmişdir. Məsələn, Koreyada maldarlığın yoxluğu bununla əlaqəlidir, çünki otlaqların bir hektara orta hesabla 10 – 15 dəfə az kalori verir, nəinki dənli bitkil ərin becərildiyi bir hektardan. Dəyərli torpağı otlaqlara sərf etmək Koreyada q ədim zamanlardan görünməyən israfçılığa yol verməkdir və burada mal-qara sırf dartı qüvvəsi kimi istifadə edilmişdir. Torpağın hər hektarından maksimum gəlir əldə etmək cəhdi həmçinin düyüyə verilən üstünlükdür. Düyü çox zəhmət tələb ed ən bitkidir, lakin onun sahəsinin hər vahidindən maksimum kalori miqdarı əldə etm ək mümkündür. C ənubi Koreyanın müasir kənd təsərrüfatının tarixi ölkənin Azad edilm əsindən, burada torpaq islahatının aparılmasından sonra başlamışdır. Mülk ədar torpaq sahibliyi ləğv edilmişdir, torpaq isə kəndlilər arasında bərabər paylaşdırılmışdır. Bundan sonra kənd təsərrüfatı iki yoldan biri ilə inkişaf edə bil
ərdi. İqtisadi nəzəri cəhətdən müntəzəm olaraq təsərrüfatların iriləşdirilməsi daha uyğun olardı. Belə təsərrüfatlar daha ucuz məhsulların istehsalını təmin edə bil ərdi. Lakin iqtisadi fikirlərdən savayı siyasi fikirlər də mövcuddur. Kiçik azg əlirli təsərrüfatların daha geniş yayılmış dəstək forması düyüyə olan dövlət sifarişləri olmuşdur. Hökumət fermerlərdən düyünü alıb sonra isə özünə ziyana, a lış qiymətinin 70 – 80 faizini təşkil edən qiymətlərlə pərakəndə satışını həyata keçirirdi. Bel əliklə, şəhər əhalisi ucuz düyünü istehlak etməyə imkan əldə edirdilər, fermerl ər isə öz çox kiçik sahələrində təsərrüfatçılığı davam edirdilər. Əlavə olaraq, hökum ət daxili bazarı qorumaq məqsədilə idxal olunan kənd təsərrüfatı m əhsullarına yüksək rüsumları qoruyub saxlayırdı. Bu tədbirlər zəruri idi, çünki yüks ək maya dəyəri Cənubi Koreya kənd təsərrüfatı məhsullarını r əqabətədavamsız edirdi. Digər tərəfdən hərbi rejim vasitəsilə 70-ci illərdə Koreya özünü düyü il ə tam təmin etməyə nail olmuşdur. O zamanlar, bu nailiyyət yüks ək siyasi müvəffəqiyyət kimi qəbul edilirdi və siyasi təbliğatda hər vasitələrlə yüks əldilirdi. K ənd təsərrüfatının əsasını əvvəlki kimi düyü təşkil edir, lakin onun hər n əfərə istehlakı mütəmadi olaraq aşağı düşür, onun əvəzində ölkəyə əvvəllər koreyalıların əldə edə bilmədiyi məhsullar gəlir. Milli Statistika İdarəsinin məlumatına görə, 2000-ci ildə 7,2 milyon ton düyü istehsal edilmişdir. Bu da Koreyanı düyü istehsalına görə dünyada yeddinci
3
etmişdir, lakin Çindən o 20 dəfə geridə qalırdı (Çin 2000-ci ildə 190,2 milyon ton düyü istehsal etmişdir). Orta statistik koreyalı 93,6 kq düyü istehlak etmişdir, bu da 1990-ci ill ə müqayisədə 26 kq az olmuşdur (1980-ci illərin əvvəllərində hər nəfərə düyünün istehsalı 130 kq-a çatmışdır). Digər dənli bitkilərdən qarğıdalını və arpanı qeyd etm ək olar. Bizim üçün adi olan buğda Koreyada demək olar ki, becərilmir, 2000-ci ild ə yalnız 2 min ton buğda yığılmışdır. Hal-hazırda koreyalılar ağ çörəyi istifad ə etməyə başlayıblar, lakin bu çörək idxal olunan (əsasən də Amerikadan) undan bişirilir. Dig
ər tərəfdən son 20 – 30 ildə meyvələrin, tərəvəzlərin və xüsusilə də ət və südün istehlakı xeyli artmışdır. Məsələn, 1961 – 1996-cı illər ərzində əhalinin hər n əfərinə südün istehlakı 45 qramdan 45 kq-dək artmışdır, bu da 1000 dəfə çoxdur. 2000-ci ild ə iribuynuzlu mal-qaranın sayı 2,1 milyon baş, mal ətinin istehsalı isə 214 min ton t əşkil etmişdir. Burada otlaqların olmaması səbəbindən Koreyanın mal ətini daha böyük həcmdə istehsal etməyə imkanları yoxdur. Donuz əti isə əksinə hamı üçün mümkündür, hal-hazırda Koreyada 8,2 milyon donuz mövcuddur. Praktiki olaraq K oreyanın bütün düyüsü yerli istehsalındır, lakin ümumilikdə Koreya özünü ərzaq məhsulları ilə yalnız 60 - 70 faiz təmin edir. Ət və ət m əhsulları, həmçinin meyvələr, o cümlədən tropik meyvələr əsas ixrac m əhsullarıdır. 2009-cu il ə olan vəziyyətə Koreya Respublikasının iqtisadiyyatı ümumi daxili m əhsulu (alıcılıq qabiliyyətinin paritetinə görə) üzrə dünyada 13-dür və nominal ÜDM (832,5 milyard ABŞ dolları) üzrə dünyada 15-dir. 2009-cu ildə Koreya Respublikasının alıcılıq qabiliyyətinin pariteti üzrə ÜDM-i təxminən 1,554 trilyon ABŞ dolları təşkil etmişdir. Ayrı-ayrı sahələrin Koreya Respublikasının ÜDM-ə payı (2008-ci il): kənd t əsərrüfatı – 3 faiz, sənaye – 39,4 faiz, xidmətlər – 57,6 faizdir. K ənd təsərrüfatı sahəsində əmək qabiliyyətli əhalinin 7,2 faizi, sənayedə 25,1 faizi, xidm ət sahəsində isə 67,7 faizi məşğuldur. İşsizlik səviyəsi təxminən 3,7 faiz t əşkil edir. 2003-cü ilin məlumatına görə, yoxsulluq səviyyəsində yaşayan əhali 15 faiz təşkil etmişdir. 2009-cu ild ə qeydə alınmış inflyasıyanın səviyyəsi (istehlak qiymətləri üzr
ə) 2,8 faiz təşkil etmişdir. 2009-cu ilin dekabr ayının 31-nə olan vəziyyətə görə Koreya Respublikasının Mərkəzi Bankının əlavə maliyyələşməsi 1,25 faiz, xarici borcu 333,6 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Ölkənin qızıl valyuta ehtiyatları 270 milyard ABŞ dolları təşkil edir. 2009-cu ilin nəticələrinə görə, Koreya Respublikasının iqtisadiyyatına birbaşa xarici investisiyaların həcmi 96,19 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Hal- hazırda Koreya Respublikası iqtisadiyyatın miqyasına görə dünyada 10- cu yerd ədir. Ölkədə iqtisadi inkişaf güclü dövlət dəstəyi, ixraca yönəldilmiş inkişaf strategiyası, yüksək texnologiyaların inkişafı və yüksək ixtisaslaşmış və savadlı işçi kadrlarının çoxluğu sayəsində əldə edilmişdir. Koreya nın iqtisadi həyatında kənd təsərrüfatı ikinci dərəcəli rol oynayır. Əkinçilik (düyü, kökümeyvəlilər, arpa, tərəvəzlər, meyvələr), heyvandarlıq 4
(iribuynuzlu mal-qara, donuz əti, quşçuluq, yumurta), balıq təsərrüfatı (balıqçılıq, hasilat) k ənd təsərrüfatının əsas sahələridir Eyni zamanda, Koreya hökum əti aqrar iqtisadiyyatın inkişafını yeni nəsillərə qloballaşma şəraitində təhlükəyə məruz qalan milli ənənələrin ötürülməsinə şərait yaradan əlverişli sosial mühitin dəstəyinin zəmanəti kimi nəzərdən keçirir. Dövlət d əstəyi nəticəsində Cənubi Koreyanın istehsal etdiyi kənd təsərrüfatı məhsullarının h əcmi son 15 ildə 2 dəfə artmışdır. Hal-hazırda aqrar siyasətdə kəmiyyət göst əricilərinin artmasına deyil, aqrar sektorda istehsalatın effektivliyinə xüsusi diqq ət yetirilir. Ərazisi 94,5 min km 2 , əhalisi 50,0 milyon nəfər, 1 km 2 - ə 480 nəfər düşür. ÜDM-in s əviyyəsinə görə dünyada 15-ci, alıcılıq qabiliyyətinə görə 12-ci yerd ədir. Tək Asiya ölkəsidir ki, ölkələrin Next Eleven qrupuna daxil edilmişdir, “Asiya p ələngi” adlanır. İxraca görə dünyada 7-ci, idxala görə 10-cu yeri tutur. 2010-cu ild ə iqtisadi artım səviyyəsi 6,1 faiz olmuşdur. ÜDM 1554,0 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 31 394 ABŞ dolları düşür. Düyü 1 milyon hektardan çox s əpilir, 1954 min baş iribuynuzlu mal-qarası, 7,7 milyon baş donuzu vardır. 2011-ci ildə 2 min ton buğda istehsal olunub.
|