Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
Yüklə 7,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
12
İsrailin kənd təsərrüfatının əlavə dəyəri, 2000 – 2011-ci illər İl K ənd təsərrüfatı, milyard ABŞ dolları Dünya k ənd t əsərrüfatında payı, % K ənd t əsərrüfatının əlavə dəyərdə payı, % Əhalinin hər n əfərinə kənd t əsərrüfatı, ABŞ dolları K ənd t əsərrüfatının artım templ əri, % 2000 1,9
1,69 1,7
316 100
2001 2,1
1,88 1,9
343 110,5
2002 2 1,75 2 320
95,2 2003 1,9
1,48 1,8
299 95
2004 2 1,36 1,8 309
105,3 2005 2,4
1,58 2 363 120 2006 2,5
1,53 1,9
370 104,2
2007 2,8
1,43 1,8
405 112
2008 3,5
1,54 1,9
494 125
2009 3,7
1,67 2,1
510 105,7
2010 3,8
1,48 1,9
512 102,7
2011 4,5
1,54 2 595 118,4 İsrailin ümumi daxili gəliri, 2000 – 2011-ci illər İl Milli g əlir, milyard ABŞ dolları Əhalinin hər nəfərinə milli g əlir, ABŞ dolları Dünya milli g əlirində payı, % Milli g əlirin artım templəri, % 2000 117
19451 3,62
110,4 2001 117
19083 3,64
100 2002 108
17302 3,24
92,3 2003 114
17947 3,04
105,6 2004 123
19008 2,91
107,9 2005 133
20136 2,9
108,1 2006 145
21466 2,91
109 2007 167
24133 2,99
115,2 2008 198
27919 3,24
118,6 2009 190
26167 3,29
96 2010 211
28444 3,33
111,1 2011 237
31341 3,37
112,3
13
İsrailin ümumi daxili məhsulu (ÜDM), 2000 – 2011-ci illər İl ÜDM, milyard ABŞ dolları Əhalinin hər n əfərinə ÜDM, ABŞ dolları Dünya ÜDM-d ə payı, % ÜDM- nin artım templ əri, % 2000 125
20781 3,87
112,6 2001 123
20062 3,83
98,4 2002 113
18103 3,38
91,9 2003 119
18734 3,17
105,3 2004 127
19626 3 106,7 2005 134
20288 2,93
105,5 2006 145
21466 2,92
108,2 2007 167
24133 2,99
115,2 2008 202
28483 3,3
121 2009 195
26856 3,36
96,5 2010 217
29253 3,44
111,3 2011 243
32134 3,46
112
2000 – 2011-ci ill ər İl İsrail ABŞ Çin Yaponiya Almaniya Fransa 2000 125
9899 1193
4667 1886
1326 2001 123
10234 1317
4095 1881
1338 2002 113
10590 1456
3918 2007
1452 2003 119
11089 1651
4229 2424
1792 2004 127
11798 1943
4606 2726
2056 2005 134
12564 2284
4552 2766
2137 2006 145
13315 2787
4363 2903
2256 2007 167
13962 3494
4378 3324
2582 2008 202
14219 4532
4880 3624
2832 2009 195
13864 5051
5033 3299
2625 2010 217
14447 5739
5459 3280
2560 2011 243
14991 7204
5870 3604
2776
14
İsrail və lider ölkələrdə əhalinin hər nəfərinə ÜDM, ABŞ dolları, 2000 – 2011-ci ill ər İl İsrail ABŞ Çin Yaponiya Almaniya Fransa 2000 20781
35041 940
37122 22903
22456 2001 20062
35840 1031
32527 22832
22529 2002 18103
36711 1132
31083 24347
24291 2003 18734
38068 1276
33515 29388
29775 2004 19626
40121 1494
36469 33033
33929 2005 20288
42329 1747
36015 33511
35035 2006 21466
44448 2120
34500 35173
36756 2007 24133
46188 2644
34605 40283
41817 2008 28483
46621 3412
38563 43941
45605 2009 26856
45059 3784
39770 40034
42037 2010 29253
46546 4279
43142 39853
40773 2011 32134
48517 8433
46404 43864
42649
İsrail və lider ölkələrin ÜDM-nin artım templərinin dinamikası, %, 2000 – 2011-ci ill ər İl İsrail ABŞ Çin Yaponiya Almaniya Fransa 2000 112,6
106,4 108,4
106,8 88,5
91,1 2001 98,4
103,4 110,4
87,7 99,7
100,9 2002 91,9
103,5 110,6
95,7 106,7
108,5 2003 105,3
104,7 113,4
107,9 120,8
123,4 2004 106,7
106,4 117,7
108,9 112,5
114,7 2005 105,5
106,5 117,6
98,8 101,5
103,9 2006 108,2
106 122
95,8 105
105,6 2007 115,2
104,9 125,4
100,3 114,5
114,5 2008 121
101,8 129,7
111,5 109
109,7 2009 96,5
97,5 111,5
103,1 91
92,7 2010 111,3
104,2 113,6
108,5 99,4
97,5 2011 112
103,8 125,5
107,5 109,9
108,4
Özb əkistanın kənd təsərrüfatı Ərazisi 447,4 min km 2 ,
t əşkil edir. ÜDM 94,0 milyard ABŞ dolları təşkil edir, hər nəfərə 3 298 ABŞ dolları düşür. K
istiqam ətlərindən biridir. Özbəkistan müxtəlif kənd təsərrüfatı bitkilərinin istehsalı üçün, o cüml ədən texniki bitkilər üçün ən əlverişli regionlardan biridir. Xalq t əsərrüfatı sahələrində məşğul olanların sayına və xüsusi çəkisinə görə kənd t əsərrüfatı aparıcı yer tutur. Bu sahə əhalini lazımi məhsullarla, müxtəlif sənaye sah ələrini isə xammalla təmin edir. Ölkə əhalisinin 60 faizi kənd yerlərində yaşayır. Burada m əşğul əhalinin böyük hissəsi çalışır. ÜDM 28,0 faizi kənd təsərrüfatının payına düşür. Əkin sahələrinin xeyli hissəsi, texniki bitkilərin sahələrinin isə praktiki olaraq
hamısı güclü dövlət irriqasiya sistemilə suvarılan torpaqlardır. Hal-hazırda bütün kateqoriya torpaqlarda k ənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahələri 4,6 milyon hektardan artıq təşkil edir. Əkin sahələrinin 87 faizi suvarılan torpaqlardır. K ənd təsərrüfatında aparılan islahatların əsas prioritet istiqamətlərindən biri fermer t əsərrüfatlarının inkişaf etdirilməsidir. 2000-ci ilin yanvar ayına respublikada 31,1 min fermer t əsərrüfatı qeydə alınmışdır, onların ümumi torpaq sahəsi 665 710 hektar t əşkil edir. Bir təsərrüfata orta hesabla 21,4 hektar torpaq düşür. Bitkiçilik m əhsullarının istehsalının artım templəri respublika üzrə orta səviyyədən yüksəkdir. K ənd təsərrüfatı istehsalının aparıcı sahəsi pambıqçılıqdır. Özbəkistan dünyada ən şimal pambıqçılıq rayonu olaraq çiyidli pambığın ən yüksək m əhsuldarlığını əldə edir. Pambığın əkin sahələri 1 517,0 min hektar təşkil edir. Pambıqçılığın modernləşdirilməsi proqramı həyata keçirilir. Pambıqdan əlavə, texniki bitkil ərdən kənaf və cut istehsal edilir. Son ill
ərdə dənli-sünbüllü bitkilərin istehsal olunması kəskin artmışdır. Dənli bitkil
ər dəmyə torpaqlarda buğda və arpanın, suvarılan torpaqlarda qarğıdalının hesabına inkişaf etmişdir. Ümumi əkin sahələrində dənli bitkilkərin payı artır. Ölkənin taxıl müstəqilliyi təmin olunub. Hal-hazırda Özbəkistan taxıla olan tələbatını öz daxili bazarı hesabına tam təmin edir. Bu tədbirlərin sayəsində ölkədə çörək istehsalının artımı həm dənli bitkilərin əkin sahələrinin artımı, həm də dənli-sünbüllü bitkilərin m əhsuldarlığının artırılması yolu ilə təmin edilmişdir. Özb əkistanın ən qədim sahələrindən biri olan ipəkçiliyin böyük iqtisadi əhəmiyyəti var. İpəkçiliyin əsrlərlə ənənələri var, isti iqlim şəraitində təbii ipəyin gigiyenik xüsusiyy ətləri sayəsində əhali milli parçalara tələbatı qoruyub saxlayır. İpəkçilik məhsulu olan barama təbii ipəyin istehsalında ən əhəmiyyətli xammaldır. Bu sah ədə yüksək texnoloji baramanın və həmçinin barama qurdunun yüksək məhsuldarlı cinsl ərinin və hibridlərinin əldə edilməsi üçün barama toxumunun istehsalında müasir texnologiyalar t ətbiq edilmişdir. Respublika 30 min ton barama istehsal edir, bunun 70 faizind ən respublikanın müəssisələrində xam ipək istehsal edilir, qalan hissəsi isə ixrac edilir.
2
Heyvandarlığın rolu da az deyil, xüsusilə də onun tarixən yaranan qaragül qoyunçulu ğu istiqamətlərinə malik qoyunçuluq sahəsi.
388,7
108,3 S ənaye məhsulları 208,3
106,3 K ənd təsərrüfatı məhsulları 98,2
106,6 Əsas kapitala investisiyalar 91,5
107,9 P ərakəndə əmtəə dövriyyəsi 141,8
116,4 Öd ənişli xidmətlər 52,8
116,1
2011-ci ild ə Özbəkistanın ÜDM-si 2010-cu illə müqayisədə 8,3 faiz artmışdır. Dig
ər makroiqtisadi göstəricilərin artım templəri sənaye istehsalının həcmində 106,3 faiz, k ənd təsərrüfatı məhsullarında 106,6 faiz, əsas kapitala investisiyalarda 107,9 faiz, p ərakəndə əmtəə dövriyyəsində 116,4 faiz, ödənişli xidmətlərin 116,1 faiz, o cüml
ədən ixracda 115,4 faiz, idxalda 114,5 faiz təşkil etmişdir. Xarici ticarətin müsb
ət saldosu 4,5 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Ölk
ənin kənd təsərrüfatının ümumi məhsulu 14 trilyon 168,4 milyard sum (7,1 milyard ABŞ dolları) (inkişaf tempi 6,8 faiz) təşkil etmişdir, bununla yanaşı ölkənin ÜDM-d ə kənd təsərrüfatının payı 15,8 faizdir. 2011-ci ilin 01 oktyabr tarixin ə respublikada 66134 fermer təsərrüfatı f əaliyyət göstərirdi və onlara icarəyə 5 milyon 295 min hektar torpaq sahəsi verilmişdir, bununla yanaşı hər fermerin orta torpaq sahəsi 80 hektara çatdırılmışdır, k ənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçıları tərəfindən bazar xidmətlərinin və istehsal infrastrukturun vaxtında və keyfiyyətli xidmətinə tələbat artmışdır, maddi-texniki t əminata xüsusi diqqət sayəsində bu dövrdə kənd təsərrüfatı müəssisələrinə lizinq əsasında 5,2 milyard ABŞ dolları məbləğində 4629 vahid müxtəlif markalı yeni kənd t əsərrüfatı texnikası verilmiş, yetəri miqdarda mineral gübrələr və yanacaq-sürtkü materialları ilə təchiz edilmişdir. K ənd təsərrüfatına 79 milyard 850 milyon ABŞ dolları məbləğində güzəştli kreditl ər üçün kommersiya banklarına, o cümlədən 20,6 milyard ABŞ dolları taxıl istehsalına, 59,2 milyard ABŞ dolları çiyidli pambıq istehsalına ayrılmışdır, mövsümd
ə 437 min 877 qutu barama toxumu yetişdirilmişdir və 24 666,9 ton diri barama qurdu dövl ətə təhvil verilmişdir, hər barama toxumunun qutusunun m əhsuldarlığı 56,3 kq olmuşdur, taxılçılar tərəfindən təxminən 6,0 milyon 800,0 min ton taxıl istehsal edilmişdir, suvarılan torpaqların məhsuldarlığı 50,2 s/ha olmuşdur, t əsərrüfatların bütün kateqoriyalarında cəmi 9 milyon 155,0 min ton meyvə-tərəvəz və kartof v ə ya ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 888,5 min ton artıq istehsal edilmişdir, bununla yanaşı artım tempi 10,7 faiz təşkil etmişdir.
3
2011-ci ilin oktyabr ayına təsərrüfatların bütün kateqoriyalarında iribuynuzlu mal-
qaranın sayı 9 428,2 min baş təşkil etmişdir və 2010-cu ilin analoji dövrünə nisb
ətən 6,0 faiz artmışdır, o cümlədən inəklərin 5,1 faiz, qoyunların və keçilərin 4,7 faiz, bütün növ quşların 14,0 faiz olmuşdur. Müvafiq olaraq heyvandarlıq m əhsullarının istehsalı üzrə müsbət nəticələr əldə edilmişdir, cəmi 1132,8 min ton diri ç əkidə ət (bununla yanaşı inkişaf tempi 106,9 faiz təşkil etmişdir), 4910 min ton süd (107,2 faiz), 2562,6 milyon ədəd yumurta (113,0) istehsal edilmişdir. Müst əqilliyin birinci illərindən başlayaraq kənd əhalisi üçün müasir və əlverişli şəraitin yaradılması dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən olmuşdur. Torpaq islahatları. -
ən başlayaraq dehqan təsərrüfatları istisna olmaqla bütün t əsərrüfatçılıq formaları üçün torpaq istifadəsinin icarə forması tətbiq edilmişdir; -
torpaq sah ələri 30 – 50 illik uzun müddətli icarəyə verilir, bununla yanaşı pambıqçılıq və taxılçılıq istiqamətli fermer təsərrüfatlarının minimum sah
əsi 30 hektar, tərəvəzçilik, bağçılıq istiqamətli 5 hektar təşkil edir; -
fermer t əsərrüfatlarının icarədə olan torpaq sahələrinin varislik hüququnun t əmin edilməsi üçün hüquqi əsas yaradılmışdır. -
fermer t əsərrüfatlarının şəxsi vəsaitləri hesabına əlavə torpaqların işlənməsi üçün stimullaşdırılma mexanizmi tətbiq edilmişdir. Maliyy ələşdirilmə və kreditləşdirilmə sferasında: -
dövl ət ehtiyacları üçün kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edən fermer t əsərrüfatlarının güzəştli kreditləşdirilməsi mexanizmi tətbiq edilmişdir; -
k ənd təsərrüfatı istehsalçıları tərəfindən torpaq vergisinin vahid ödəmə sistemi t ətbiq edilmişdir; -
güz əştli şərtlərlə lizinq əsasında kənd təsərrüfatı texnikasının əldə edilməsi imkanları genişləşdirilmişdir; -
fermer t əsərrüfatları tərəfindən kənd təsərrüfatı texnikası istehsal edilən m əhsulların emal avadanlığının əldə edilməsi üçün güzəştli kreditləşmə sistemi yaradılmışdır. Özb
əkistanın kənd təsərrüfatında və digər aqrar sənaye kompleksinin sah
ələrində aqrar islahatın nəticəsində əhəmiyyətli sosial-iqtisadi yenidənqurulması baş vermişdir. Təsərrüfatçılığın iqtisadi, maliyyə və hüquqi şəraitləri qəti sürətdə d əyişmişdir, planlı-paylaşdırıçı inzibati iqtisadiyyat sistemindən bazara istiqam ətləndirilmiş sistemə keçid həyata keçirilmişdir. Çoxsistemli kənd təsərrüfatı formalaşmışdır. Hal-hazırda kənd təsərrüfatının ümumi daxili məhsulunda fermer t əsərrüfatlarının payı 35 faiz təşkil edir. Pambıqçılıqda bu göstərici təxminən 100 faiz, taxılçılıqda 84,0 faiz, baramaçılıqda isə 97,0 faiz təşkil edir. Aqrar islahat k ənd təsərrüfatı istehsalatında əhəmiyyətli müsbət dəyişikliklərə – istehsal h əcminin artımına, kənd təsərrüfatı bitkilərinin və heyvandarlıq m əhsullarının məhsuldarlığının artımına səbəb olmuşdur. 4
Pambığın əkin sahələrinin tədricən azaldılması və bu sahələrdə dənli bitkil ərin, tərəvəzlərin, bostan bitkilərinin, kartofun, yem bitkilərinin yerləşdirilməsi dünyanın maliyyə böhranında olması şəraitində ərzaq məhsullarının defisitə yol verilm
əməsinə və qiymətlərin artmamasına şərait yaratmışdır. 1991 – 2010-cu ill ər ərzində əhalinin hər nəfərinə tərəvəz istehsalı 162,3 faiz, kartof 4 d əfə, meyvə 2,5 dəfə artmışdır. Həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində meyv
ə-tərəvəz məhsullarının ixracının həcminin illik artımı təmin edilir. Qeyd etm
ək lazımdır ki, son illər ÜDM-də kənd təsərrüfatının xüsusi çəkisi t ədricən azalır. 2000 – 2010-cu illər ərzində kənd təsərrüfatının xüsusi çəkisi 30,1 faizd ən 17,5 faizədək aşağı düşmüşdür. Bununla yanaşı ÜDM-də kənd təsərüfatının payının azalması kənd təsərrüfatı məhsullarının yüksək artım templərinin fonunda baş vermişdir, bu da 2010-cu ildə 2009-cu il nisbətində 6,8 faiz, 2000-ci ilin nisbətinə 1,8 faiz t əşkil etmişdir. Hal- hazırda taxılçılıq kənd təsərrüfatının aparıcı sahələrindən biridir. Respublikada müst əqillik illəri ərzində 27 sort buğda və 12 sort arpa yaradılmışdır və dövlət reyestrinə daxil edilmişdir. Hal-hazırda 28 yerli sort buğda dovl
ət sort sınağına verilmişdir. Seleksiya v ə toxumçuluq işlərinin tənzimlənməsi və dünya seleksiya nailiyy
ətlərinin istifadə edilməsi üçün Krasnodar kənd təsərrüfatı elmi-tədqiqat institutundan 60 sort buğda gətirilmişdir, bunlardan 29 yüksək keyfiyyətli, x əstəliklərə və ziyanvericilərə qarşı davamlı, həmçinin quraqlığa davamlı sortlar seçilmişdir və istehsalatda tətbiq edilmişdir. Hal-
hazırda respublika üzrə istehsalçıların yüksək keyfiyyətli toxumlarla t əchiz edilməsi üçün təmizləmə, dərmanlama, sortlaşdırma və qablaşdırılması üçün 46 müasir sex f əaliyyət göstərir. 1991 – 2010-cu illər ərzində dənli bitkilərin suvarılan sah ələri 5,2 dəfə, məhsuldarlıq 2,3 dəfə, ümumi yığım 7,8 dəfə, dövlət ehtiyacları üçün taxılın satışı 19,6 dəfə artmışdır. Yüks
ək səmərəli kombaynların sayının artırılması yığım mövsümünün müdd
ətinin azalmasına imkan vermişdir, nəticədə məhsulun itkisi əhəmiyyətli d ərəcədə azalmışdır. Özb əkistanda nisbətən qısa zamanda taxıl müstəqilliyinə nail olunmuşdur və ölk ə taxıl idxalçısından ixracçısına çevrilmişdir. Pambıqçılığın ölkənin iqtisadiyyatının sabit inkişafının təmin edilməsində xüsusi
əhəmiyyəti mövcuddur. Məlumdur ki, Özbəkistan pambıq lifinin istehsalına v ə ixracına görə aparıcı yerlərdən birini tutur. Pambıq lifi ölkəyə valyuta daxil olmalarının əhəmiyyətli hissəsini təmin edir. Müst
əqilliyi əldə edəndən sonra pambığın seleksiya və toxumçuluğunun inkişafına xüsusi diqqət yetirilmişdir. Seleksiyaçı-alimlərin qarşısında dördüncü tipə aid olan, lifin uzunluğu 33 – 34 mm və 38 – 40 faiz lifin alınması ilə tezyetişən sortların istehsalı və tətbiqi məsələsi durmuşdur. Nəticədə bu sahədə məsələlərin h əyata keçirilməsində əhəmiyyətli uğurlar əldə edilmişdir. 5
Hal-
hazırda dövlət sort sınaqları sahələrində pambığın 106 yeni sortu t əcrübədən keçirilir. Son ill ər ərzində iqlimin dəyişməsi və dünyada əhalinin sayının artması n əticəsində meyvə-tərəvəz, kartof və digər ərzaq məhsulları növlərinə tələbat artır. Özb əkistanda daxili bazarın ərzaq məhsulları ilə təmin edilməsi üçün istehsal h əcminin artması üzrə genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirilmişdir. 1990 – 2010-cu ill ər ərzində tərəvəzlərin əkin sahələri 140 faiz, kartofun 167,7 faiz artmışdır. Təkcə son beş ildə meyvə-tərəvəz məhsullarının istehsalının həcmi 1,7 d əfə artmışdır. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, müstəqillik illəri ərzində əhalinin hər n əfərinə meyvə-tərəvəz məhsullarının, həmçinin kartofun istehsalı kəskin artmışdır. Milli iqtisadiyyatın sabit inkişafında kənd təsərrüfatının, xüsusilə də heyvandarlığın əhəmiyyətli rolu var. Prioritet məsələlərdən bir heyvandarlıq m əhsulları ilə əhalinin tələbatını təmin etmək, bazara ətin, südün, yumurtanın, balığın v ə digər məhsulların təchizatının artırılmasıdır. Əhali üçün rahat şərait, zoobaytarlıq və süni mayalama, yemlərin satışı və dig
ər servis xidmətlərin təqdim edilməsi üzrə yeni infrastruktur şəbəkəsi yaradılmışdır. Heyvandarlığın şəxsi yardımçı və dehqan təsərrüfatlarında inkişafı m əqsədilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, həmçinin kommersiya bankları tərəfindən mal-qaranın alınması üçün mikrokreditlər verilməsi məsələsi həll edilmişdir. 2005-ci il ədək respublikada zoobaytarlıq xidmətləri üzrə məntəqə 1768-dən artıq deyildi, 2008 – 2010-cu illərdə əlavə yaradılmış 823 məntəqə hesabına bu rəqəm 2 591-
ə çatmışdır. Mal-
qaranın sayının artırılması məqsədilə, həmçinin xarixi ölkələrdən cins mal-
qaranın gətirilməsinə diqqət yetirilmişdir. Son dörd ildə Belarusdan, Ukraynadan, Polşadan, Avstriyadan, Almaniyadan və İsveçdən Özbəkistanda rayonlarşdırılmış 17817 baş qolştin, şvis, qırmızı-ala-bəzək cins mal-qara idxal edilmişdir. Öt ən dövr ərzində respublikanın alimləri və konstruktorları tərəfindən 82 növ yeni texnika yaradılmışdır və 144 kənd təsərrüfatı maşınları təkmilləşdirilmişdir. Respublikanın müəssisələrində universal şumlama və 30 – 150 at gücünə malik n əqliyyat traktorlarının, torpağın işlənməsi üçün dərin şumlayıcı, kotanlar, mexaniki v ə pnevmatik toxumsəpən maşın, yelləyən və ştanq vasitəsilə çiləyən-tozlandırıcı, qoşqular və digər texniki vasitələrin istehsalı təşkil edilmişdir. K ənd təsərrüfatı texnikasının ümumi parkında müasir texnikanın payının illik artımı xüsusi diqqətə layiqdir. Bununla yanaşı, müasir texnikanın istifadəsinin effektivliyinin artırılması və texniki xidm ətin yüksək səviyyədə aparılması məqsədilə respublikada xarici texnikanın xidmətləri üçün 22 servis mərkəzi yaradılmışdır. Texniki vasit ələrin effektiv istifadə edilməsi, mexanikləşdirmə işləri üzrə fermer t əsərrüfatlarının sifarişlərinin yerinə yetirilməsi üçün rayon təmir-istehsal mü əssisələrinin bazasında 184 maşın-traktor parkları və fermer təsərrüfatlarının 6
maşın-traktor parkının bazasında 1757 alternativ MTP yaradılmışdır, onlar fermerlərlə bağlanmış müqavilələr əsasında mexanikləşdirmə xidmətləri göstərirlər. Hal-
hazırda respublikanın kənd təsərrüfatı sektoruna Dünya Bankı, Asiya İnkişaf Bankı, İslam İnkişaf Bankı və s. beynəlxalq maliyyə institutlarından alınan borc v ə qrantlar hesabına infrastruktur və institut layihələri üçün 700 milyon ABŞ dolları məbləğındə vəsait cəlb edilmişdir. H azırda Kənd və Su Təsərrüfatı Nazirliyinə tabe olan təşkilatlar və mü əssisələr, elmi-tədqiqat və ali təhsil müəssisələrində beynəlxalq maliyyə institutları v ə xarixi dövlətlərin qrantlarının vəsaiti hesabına 15 milyon ABŞ dolları məbləğində layih ələrin icrası üzrə tədbirlər həyata keçirilir. Bu vəsaitlər prioritet olaraq torpaqların meliorativ vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına, qorunan təbii ərazilərin milli sisteminin sabitliyinin gücl əndirilməsinə, ipəkçiliyin inkişaf etdirilməsinə kənd və su t əsərrüfatı işçilərinin ixtisaslarının artırılmasına yönəldilən layihələrin icrasında istifad ə edilir. K ənd təsərrüfatı yüksək intensivliyi və müxtəlif texnikanın bolluğu ilə xarakteriz ə edilir. Respublikanın tarlalarında 90 mindən artıq traktor, 19,5 min pambıqyığan və bir çox digər maşınlar işləyir. Respublikanın əkinçiliyi və heyvandarlığı dəqiq ixtisaslaşması və geniş kompleksliyilə seçilir. Bu da təbii şəraitdən daha səmərəli və geniş istifadə etməyə imkan yaradır.
|