Microsoft Word Materiallar Full Mənim gənclərə xüsusi
POLİXLORBİFENİLLİ YAĞLARIN UTİLİZASİYASININ RADİASİYA
Yüklə 10,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- NİKEL TƏRKİBLİ KATALİZATORLAR ÜZƏRİNDƏ HEKSANINHİDROİZOMERLƏŞMƏSİ Elşən ZEYNALOV
- T, saat Ç ıx ın, k onv er si ya
- METAL SAXLAYAN KARBON NANOLİFLERİNİN ETİLBENZOLUN OKSİDLƏŞMƏ PROSESİNDƏ KATALİTİK AKTİVLİYİNİN TƏYİNİ
- SEOLİTTƏRKİBLİ KATALİZATORLAR ÜZƏRİNDƏ HEKSANIN HİDROİZOMERLƏŞMƏSİ Elşən ZEYNALOV
|
POLİXLORBİFENİLLİ YAĞLARIN UTİLİZASİYASININ RADİASİYA TEXNOLOGİYASI Gəray ƏŞİROV, Pünhan CAMALOV, E.T. ABDULLAYEV QafqazUniversiteti, AMEARadiasiyaProblemləriİnstitutu geshirov@std.qu.edu.az Polixlorbifenillər (PXBlər) bir birinə birləşmiş iki aromatik hidrogen atomlarının xlor atomları ilə qismən və ya tamamilə əvəz olunmasından alınan sintetik kimyəvi birləşmələrdirlər.
Onlarınümumiformulu C 12 H 10-n Cl n -dir. Homoloqlarınınsayı 10, izomerlərininsayıisə 209-a bərabərdir.PXB-lər bir qayda olaraq anti oksidant və soyuducu maddə kimi təmiz halda, yaxud yağlara qarışdırılmaqla elektrik transfor- matorlarında və kondensatorlarda, istilikkeçiricimaye, hidravlikmayekimi, vakkumnasoslarında, elektrik açarlarında və s. istifadə olunur. İlk dəfə PXB-lər 1929-cu ildə ABŞ-ın Monsanto kompaniyasıtərəfindənistehsalolunmuşdur.SSRİ-dəisə PXB- lərinistehsalına 1939-cu ildənbaşlanılmışdır.İstifadəolunan PXB-ləronlarınizomerləriqarışığından (50 – 70 fərdi PXB) ibarətolur.Dünyada 2 mln.tondançox, keçmiş SSRİ-dəisə 180 min ton PXB-li birləşmələristehsalolunub, onların 40%-i müvafiqrespublikalara, o cümlədənAzərbaycanaistifadəüçünverilmişdir. . 23 may 2001-ci ildə bu maddələrin istifadəsinin məhdudlaşdırılmasının zəruriliyi məsələsi qaldırılmış, 17 may 2004-cü ildə isə DavamlıÜzvi Çirkləndiricilər haqqında Stokholm Konvensiyası adı ilə qüvvəyə minmişdir. Konvensiyada PXB-li avadanlıqların və tullantıların (tərkibində 0,05%-dən çox PXB olan) 2025-ci ilə kimi istifadəsinin aradan qaldırılması tələbi qoyulur. Azərbaycan Respublikası Davamlı Üzvi Çirkləndiricilər haqqında Stokholm konvensiyasına Azərbaycan Respub- likası Prezidentinin 2004-cü il 29 iyul tarixli 329 saylı Sərəncamına əsasən qoşulmuşdur.Bu konvensiyaya qədər PXB-li yağların uçotu və inventarlaşması aparılmamış və onların istifadəsinin aradan qaldırılması üçün məqsədli işlər görülmə- mişdir. Hazırda tərkibində PXB-lər olan transformator yağlarının miqdarının təyini və onların utilizasiya edilməsi aktual problemlərdəndir.
Qafqaz Uni PXB-lər
yüksək temp lərdən daha t olan PXB-lər olan PXB-lər lizin tətbiqi p proseslər üçü həmçinin pr məhdudlaşdı geniş miqya molekulda o polimerləşmə iştirakında et Lakin əvəzo atomlarının ə PXB-li t davamlılığını öyrənilmişdir PXB-lər
10 ug/ml in Technologies verilmişdir. Şəkil 2-d Hz 300
400 500
600 700
II INTER versity r stabildirlər v peraturda yand toksiki olan d r parçalanır və r mikroorqani perespektiv üs ün xammal rol roses nəticəs ırır. Bu üsul üç asda tətbiqini lan xlor atom ə və polikon tanol və kaliu olunma zaman əvəz olunması transformator ın öyrənilməs r. rin heksanda m n heptane, S s 7820A) ilə Ş də PXB-lərin 5 ECD2 B, Back Signal (EC RNATIONA və təbii şəraitd dırılmadır [1]. dioksinlər ayrı ə son məhsul izmlərin təsiri sullardan sayı lunu oynayan sində korrozi çün ən effekti məhdudlaşd mlarını əvəz et ndensləşmə p um-hidroksid i nı molekulda ına nail olmaq yağlarının təm si mühüm akt məhlulunun h upelco) və h ə aparılmışdır
qarı
ümumi qatılığ 10 CDSTD\ECDSTD000075.D) L SCIENTIF də çox çətin p .Lakin bu zam ılır. Mikroorq kimi su, karbo nə qarşı davam ılır [3]. Çünki məhsullara çe iyanı sürətlən iv katalizator p dırır. PXB-lər tməklə onları prosesləri üçü ilə reaksiyalar a xlor atomla q olmur. mizlənməsinə tuallıq kəsb e hazırlanması ü heksandan ist r. Şəkil 1-də Xromatoqrafı (A ışığının (100 m ğının udulma d 15 )
.167 15.2
89 16
.935 17 321 FIC CONFER 125
parçalanırlar. man tam yanm qanizmlərin işt on qazı və xlo mlıdırlar. PXB i bu proses nə evrilə bilər. L ndirən hidrog palladium hes rin utilizasiya hidroksi- və ün xammal k rı nəticəsində arının sayı az radiolitik üsu edir. Tədqiqat üçün tərkibind tifadə olunm ə PXB-lərin Agilent Techn mkq/l) standa dozasından as 20 17
.321 17.9
06 21.0
56 RENCE OF Y PXB-lərin uti ma getmir və n tirakında (bio or alınır [2]. L B-lərin zərərs əticəsində hal akin kifayət q gen-xloridin sab olunur, lak ası üçün istif ya alkoksi-tö kimi istifadə əvvəlcə etok zaldıqca əvəz ulların tətbiqin t işində PXB də 12 PXB ola muşdur.Nümun bu xromatoq nologies 7820 art xromatoqra sılılıq qrafiki v 25 23 .9 90 24 .778 25
.060 26.3
45 YOUNG RES 18-19 A ilizasiyası üçü natamam oksi oloji üsul) mo Lakin molekul izləşdirilməsi ogenüzvi birl qədər aktiv və alınması bu kin qiymətili m fadə olunan örəmələrə çevi etməkdir [4 ksi-, daha sonr etmə də çəti ni araşdırmaq B-lərin heksan an standartdan nələrin analiz qrafda çəkilm 0A) ilə çəkilm amması.
verilmişdir. 30 3 29.1 77 31 .564 SEARCHER April 2014, B ün istifadə olu idləşmə məhsu lekulunda az lunda 5 və dah məqsədilə ka əşmələr toksi stabil kataliza u üsulun pra metal olması o kimyəvi met irmək, alınan 4]. PXB-lərin ra isə hidroks nləşir və nət məqsədilə PX nda məhlulunu n (CEN PCB i Qaz Xrom miş standart x miş 12 PXB
35 40 RS aku, Azerbai unan ənənəvi ulları, hətta P sayda xlor at ha çox xlor at atalitik hidrog ki olmayan b atorların alınm aktiki istifadə onun bu məqs todlardan biri məhsullardan n dimetilsulfo i-törəmələr al ticədə bütün XB-lərin radia unradioliz pro Congener Mi matoqrafı (Ag xromatoqramm
min
ijan üsul
PXB- omu
omu eno-
aşqa ması,
əsini sədlə
i də n isə
oksid lınır.
xlor asiya
osesi ix 1,
ilent ması
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 126
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Göründüyü kimi, 16,5 Mrad udulma dozasında PXB-lərin ümumi miqdarının təxminən90%-i parçalanır. ƏDƏBIYYAT 1. Н.П. Аршинов, А.В. Васин, А.И. Папуша и др. // Электрика, 2006, №3, с. 28 – 32. Oпыт обеззараживания ПХБ из крупногабаритных силовых трансформаторов. 2. K. Kimbara et al. Japan Railway & Transport Review, 1998, N 17, p. 17 – 19 3. А.В. Мехаев, М.Г. Первова, О.П. Таран и др., Химия в интересах устойчивого развития 19, 2011, с. 179 – 186.Жидкофазное дехлорирование токсичных техногенных продуктов с использованием нанодисперсных палладиевых катализаторов на основе “Сибунита”. 4. Забелина О.Н., Кириченко В.Е., Первова М.Г. и др., Журнал прикладной химии, 2006, т. 79, №5, с. 801- 808.Иследование продуктов взаимодействия полихлорированных бифенилов с этaнолом и гидроксидом калия в диметилсульфоксиде.
NİKEL TƏRKİBLİ KATALİZATORLAR ÜZƏRİNDƏ HEKSANINHİDROİZOMERLƏŞMƏSİ Elşən ZEYNALOV ADNA, “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” ETİ zeto@box.az Mövcud tədqiqat işində nikel tərkibli katalizatorlar üzərində heksanın hidroizomerləşməsi prosesi öyrənilmişdir. Müqayisəli təhlil aparmaq məqsədilə müxtəlif temperatur və hidrogen : xammal nisbəti götürülmüşdür. Aparılmış tədqiqatlar əsasında müəyyən edilmişdir ki, heksanın hidrozomerləşməsi üçün nisbətən aşağı temperatur və az miqdarda hidrogenin xammala nisbəti tələb olunur. Neftin dərin emal proseslərinin əsas istiqamətlərindən biri mühərrik yanacağı kimi istifadə olunan neft xammalının tərkibində izoquruluşlu karbohidrogenlərin miqdarının artırılması hesab olunur. Bunun üçün normal parafin karbohidrogenlərinin katalitik izomerləşməsi prosesindən istifadə olunur [1,2]. Metal tərkibli katalizatorlar üzərində izomerləşmə reaksiyalarının müntəzəm getməsi üçün onu hidrogen mühitində aparmaq lazımdır. Bu onunla əlaqədardır ki, hidrogenin metalda adsorbsiya və dissosiasiyasının yaranması və metaldan hidrogen hissəciklərinin daşıyıcıya keçidi baş verir [3]. Mövcud tədqiqat işində müxtəlif nikeltərkibli sənaye katalizatorlarının – Ni/kizelqur və NiCr 2 O
üzərində müxtəlif temperatur və H 2 : xammal nisbətində n-heksanın hidroizomerləşməsi prosesi aparılmışdır. NiCr 2 O 3 əsasən hidrogentərkibli qazın oksigen, dəm qazı və karbon qazından zərif təmizlənməsi prosesində, aromatik karbohidrogenlərin hidrogenləşmə, metanın karbon qazı ilə konversiyası reaksiyasında, alçaq molekullu spirtlərin dehidrogenləşmə reaksiyasında, oksigen tərkibli (benzol, fenol, anilin) birləşmələrin hidrogenləşməsində, həmçinin təbii qazın tərkibinin stabilləşdirilməsində istifadə olunur. Ni/kizelqur neft-kimya və kimya sənayesində asetilen birləşmələri qarışığının izopren və 1,3-butadienə hidrogenləşməsi üçün, karbonilli birləşmələr qarışığının butanol və s. çevrilməsi üçün, həmçinin qida sənayesində bitki yağlarının, heyvan yağlarının və yağlı turşuların hidrogenləşməsi üçün istifadə olunur. N-heksanın hidroizomerləşməsi 5 sm 3 katalizator iştirakı ilə axarlı reaktorda, 200-250 o C temperaturda, H 2 : n-C
6 H 14 = (2 ÷ 3) : 1 nisbətində tədqiq edilmişdir.Katalizator kimi Ni/kizelqur və NiCr 2 O
/C katalizatorlarından istifadə olunmuşdur. Prosesə lazım olan hidrogen generator vasitəsilə sistemə verilir. Hidroizomerləşmə reaksiyasının maye məhsullarını içərisində inzen kərpici (İNZ-600) üzərinə hopdurulmuş vazelin yağı hopdurulmuş sorbentlə doldurulmuş 1 m uzunluğu olan şüşə kalonka ilə təchiz edilmiş “CHROM–5” xromatoqrafının köməyi ilə analiz edilmişdir. Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində hər iki katalizator üzərində hidroizomerləşmə prosesinin göstəriciləri(izomerlərin çıxımı və konversiya) hesablanmışdır. Alınmış nəticələrə əsasən Ni/kizelqur (şəkil 1,a) və NiCr 2 O
/C (şəkil 1,b) üzərində n- heksanın hidroizomerləşmə prosesinin göstəricilərinin asılılıq qrafiki verilmişdir.
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 127
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Ni/kizelqur və NiCr 2 O
/C katalizatorları iştirakı ilə n-heksanın hidroizomerləşməsi prosesinin göstəricilərinin zamandan asılılığı
a) b) Şəkil 1. 1 – 2-metilpentan və 3-metilpentan; 2 – 2, 2-dimetilbutan və 2,3-dimetilbutan; 3 – konversiya
Şəkil 1,a-dan göründüyü kimi Ni/kizelqur katalizatoru üzərində 250 o C-də 1 saat ərzində izomerlərin yekun çıxımı 35,8 %-dən 4 saat ərzində 38,6 %-ə qədər artmışdır. Konversiya isə uyğun olaraq 67,9 %-dən 71,8 %-ə qədər artmışdır. İzomerlərin maksimal çıxımı (38,6 %) və ən yüksək konversiya (71,8 %) 4-cü saatda müşahidə olunur. Şəkil 1,b-dən görünür ki, NiCr 2 O 3 /C katalizatoru üzərində 250 o C-də 1 saat ərzində izomerlərin yekun çıxımı 37,0 %- dən 4 saat ərzində 36,8 %-ə qədər azalmışdır. Konversiya isə uyğun olaraq 69,0 %-dən 69,3 %-ə qədər artmışdır. İzomerlərin maksimal çıxımı 3-cü saatda (38,4 %), ən yüksək konversiya isə 2-ci saatda (75,7 %) müşahidə olunur. Buradan belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, Ni/kizelqur katalizatoru üzərində izomerlərin çıxımı NiCr 2 O 3 /C katalizatoruna nisbətən daha yüksəkdir. Nikel tərkibli katalizatorlar üzərində n-heksanın hidroizomerləşmə prosesini daha dəqiq təyin etmək üçün müqayisəli tədqiqat aparılmışdır. Müqayisə üçün eyni temperaturda (200 0 C-də) müxtəlif H 2 : n-C
6 H 14 nisbəti (2 : 1 və 3 : 1) götürülmüşdür. Yuxarıda göstərilən qaydada hər iki katalizator üzərində tədqiqatlar aparılmışdır. Alınmış nəticələr aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir .
Cədvəl 1. Nikel tərkibli katalizatorlar üzərində n-heksanın hidroizomerləşməsinin müqayisəli təhlili Göstəricilər Katalizator
Ni/kizelqur NiCr 2 O 3 /C H 2 : n-C 6 H 14
2 : 1 3 : 1 2 : 1
3 : 1 İzomerlərin çıxımı, % küt. 34,6 37,0
34,0 36,7
Konversiya 60,6
68,7 59,1
67,5
Cədvəldən göründüyü kimi, hər iki katalizator üzərində H 2 : n-C
6 H 14 = 3 : 1 olduqda izomerlərin çıxımı və konversiya yüksəkdir. Əksinə H 2 : n-C
6 H 14 = 2 : 1 olduqda isə izomerlərin çıxımı və konversiya aşağıdır. Beləliklə, aparılmış tədqiqatlar göstərir ki, n-heksanın hidroizomerləşməsi prosesi üçün optimal şərait T = 200 o C
2 : n-C
6 H 14 = 3 : 1 hesab olunur. Bu zaman izomerlərin çıxımı və xammalın konversiyası hər iki katalizator üçün məqsədəuyğun hesab edilə bilər.
1. E.T.Zeynalov. Nikel tərkibli katalizatorlar üzərində heksanın izomerləşməsi. H.Əliyevin anadan olmasının 90 illiyinə həsr olunmuş “Azərbaycan 2020: neft-qaz sənayesinin inkişaf perspektivləri” adlı elmi-praktiki konfrans, 2-7 may 2013, Bakı. 2. Н.А.Закарина, Л.Д.Волкова, А.М.Аутанов, Н.А.Корнаухова. Изомеризация н-гексана на никельсодержащих цеолитных катализаторах. Нефтехимия, №3, 2005. 3. В.Г.Степанов, Л.П.Пословина, Ю.В.Малоземов. Гидроизомеризация н-гексана на Pd-содержащих цеолитах различных типов. Нефтехимия, Т.42, № 6, 2002.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 1 2 3 4 T, saat Ç ıx ın, k onv er si ya % 0 10 20 30 40 50 60 70 80 1 2 3 4
Ç ıx ım , ko n ver si ya % II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 128
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan METAL SAXLAYAN KARBON NANOLİFLERİNİN ETİLBENZOLUN OKSİDLƏŞMƏ PROSESİNDƏ KATALİTİK AKTİVLİYİNİN TƏYİNİ Nərminə ABDULLAYEVA, Eldar ZEYNALOV, Vaqif ABBASOV AMEA, Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu ab.narmina@gmail.com
Neft karbohidrogenlərinin oksidləşmə prosesləri kimya elmində və mühəndisliyində mühüm yer tutur.Xüsusilə belə bir proseslərinin işlənib hazırlanması nefti və qazı hasil edən ölkələr üçün daha vacib və əhəmiyyətlidir. Bu sahədə Azərb. Milli Elmlər Akademiyasın Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda geniş tədqiqat işləri aparılır. Neftin dizel fraksiyasının tərkibində olan karbohidrogenlər əsas tədqiqat hədəfidir ki, onların havanın oksigeni ilə oksidləşməsi nəticəsində neft- kimya sənayesi üçün çox qiymətli olan sintetik neft turşuları və oksiturşular alınır. Karbohidrogenlərinin C-H rabitəsinin dissosiya enerjisindən asılı olaraq parafin, naften və aromatik birləşməlirinin oksidləşmə prosesləri fərqlidir. Prosesləri öyrənərkən aromatik karbohidrogenlərin inhibitor rolunun oynaması birmənalı müəyyən olunmuşdur. Bu səbəbdən, tədqiqatçılar əsas səylərini parafin və naften karbohidrigenlərinin - parafin distillyatının, naften - parafin , naften - izoparafin qarışığının və naften konsentratının - müxtəlif katalizatorların iştiraki ilə oksidləşmə proseslərinə yönəldmişlər. Beləliklə, aromatik karbohidrogenlər bu proseslərdə kənar qalmış və praktiki olaraq tədqiq olunmamışdır, halbuki fərdi alkil aromatik karbohidrogenlərin oksidləşməsi gözəl, fundamental və praktiki əhəmiyyətli bir sahədir. Təqdim olunan işdə dəmir və nikel saxlayan iki karbon nanoliflərinin (FutureCarbon GmbH, Germany) iştiraki ilə etilbenzolun oksidləşmə prosesinin formal kinetik qanunauyğunluqları öyrənilmişdir. Etilbenzol model karbohidrogen, metal saxlayan nanoborular isə yeni nəsil oksidləşmə nanokatalizatorlarının nümunələri simasında reaksiyaya cəlb olunmuşdur. Oksidləşmənin kinetikası oksigenin udulması yolu ilə qazometrik gurğunun vasitəsi ilə həyata keçirilmişdir. Eksperimentlər nəticəsində müəyyən olunmuşdur ki, etilbenzolun aerobik oksidləşmə prosesində (100 o C) metalın miqdarına görə eyni götürülmüş katalizatorların aktivliyi fərqlidir: – Ni saxlayan yolka quruluşlu CNF-HF karbon nanolifin aktivliyi, təxminən, 4-5 dəfə Fe saxlayan lövhəcik quruluşlu CNF-PL karbon nanolifinin aktivliyindən artıqdır. Oksidləşmənin kinetik əyriləri reaksiyanın avtokatalitik yolla gedilməsini və müəyyən müddətdən sonra reaksiyanın məhsulları arasında alkilfenolların əmələgəlməsini göstərir. Alınmış nəticələr karbon nanoliflərininmetalın təbiətindən asılı olaraq alkil aromatik karbohidrohgenlərinin oksidləşmə proseslərində katalizator kimi tətbiqinin şərtlərini müəyyən edir.
SEOLİTTƏRKİBLİ KATALİZATORLAR ÜZƏRİNDƏ HEKSANIN HİDROİZOMERLƏŞMƏSİ Elşən ZEYNALOV ADNA, “Neftin, qazın geotexnoloji problemləri və kimya” ETİ zeto@box.az
Normal parafin karbohidrogenlərinin hidroizomerləşməsi neft fraksiyalarının yüksəkoktanlı benzin yanacağına çevrilməsinin ən əlverişli yollarından biri hesab olunur. Hal-hazırda pentan-heksan fraksiyasının hidroizomerləşməsi prosesləri sənayedə geniş yayılmışdır. Ona görə də bu proses üçün yeni səmərli katalizatorların axtarışı daha aktual hesab olunur [1-2]. Mövcud tədqiqat işində sənaye OMNİCAT-210P və H-OMNİCAT seolit katalizatoru üzərində heksanın hidroizomerləşməsi prosesi tədqiq edilmişdir [3]. N-heksanın hidroizomerləşməsi 5 sm 3 katalizator iştirakı ilə axarlı reaktorda, 200-350 o C temperatur intervalında, H 2 :
n-C 6 H 14 = 2 : 1 nisbətində tədqiq edilmişdir. Katalizator kimi OMNİCAT-210P və H-OMNİCAT seolitdən istifadə olunmuşdur. H-OMNİCAT katalizatorunu hazırlamaq üçün sənaye OMNİCAT-210P katalizatoru ilə 2N NH 4 NO 3 məhlulu ilə emal edilir. Götürülən seolit və ammonium nitrat məhlulu nisbəti (3 ÷ 5) intervalında olmalıdır. Proses daimi qarışma yolu ilə 50-60 o C temperaturda 1 saat müddətində aparılır. Proses bitdikdən sonra qarışıq soyudulur, süzülür və distillə suyu ilə yuyulur. Yuyulduqdan sonra qarışıq süzgəcdə süzülür, 1 sutka atmosfer havasında, 3-5 saat quruducu şkafda 120 o C temperaturda qurudulur. Quruduqdan sonra mufel sobasında 500 o C-də 5 saat müddətində közərdilir, sonra həbləşdirilir və istifadə olunur. Reaksiya məhsulları alovlu-ionlaşdırıcı detetktoru olan, 1 m uzunluqlu şüşə kalonka ilə təchiz edilmiş “CHROM–5” xromatoqrafının köməyi ilə analiz edilmişdir. Sorbent kimi inzen kərpici (İNZ-600) üzərinə hopdurulmuş vazelin yağından istifadə olunmuşdur. Prosesə lazım olan hidrogen generator vasitəsilə sistemə verilir.
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 129
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində hər iki katalizator üzərində hidroizomerləşmə prosesinin göstəriciləri (izomerlərin çıxımı və konversiya) hesablanmışdır. Sənaye OMNİCAT-210P və H-OMNİCAT katalizatorları üzərində n-heksanın hidroizomerləşmə prosesinin göstəricilərinin alınmış qiymətləri aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir.
Cədvəl 1. Seolittərkibli katalizatorlar üzərində heksanın hidroizomerləşmə prosesinin göstəriciləri Göstəricilər Katalizator OMNİCAT-210P H-OMNİCAT Temperatur, o C
İzomerlərin çıxımı, % küt.
33,8
34,8
35,0
34,8
34,6
33,7
34,3
35,2
Konversiya 58,6 60,1 62,9 62,4 63,0 62,1 62,6 65,1
Cədvəldən göründüyü kimi, OMNİCAT-210P katalizatoru üzərində heksanın hidoizomerləşməsi zamanı prosesin temperaturu artdıqca izomerlərin çıxımı azalır, konversiya isə əksinə artır. Bu katalizator üzərində 300 o C temperaturda maksimal çıxım (35,0 %) və maksimal konversiya (62,9 %) müşahidə olunur. H-OMNİCAT katalizatoru üzərində hidroizomerləşmə zamanı temperatur artdıqca izomerlərin çıxımı və konversiya minimumdan keçərək artır,. Bu katalizator üzərində maksimal çıxım (35,2 %) və maksimal konversiya (65,1 %) 350 o C-də müşahidə olunur. Beləliklə, aparılmış tədqiqatlar göstərir ki, heksanın hidroizomerləşməsi üçün nisbətən yüksək temperatur daha əlverişli hesab olunur. Bu zaman hər iki katalizator üzərində izomerlərin çıxımı daha yüksək olur. Gələcəkdə H-OMNİCAT katalizatorunu nikel duzları ilə modifikasiya edərək yeni katalizatorların sintezi və onlar üzərində mövcud istiqamətdə tədqiqatların aparılması nəzərdə tutulmuşdur.
Yüklə 10,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|