Tili, adabiyoti va folklori instituti, alisher navoiy nomidagi davlat adabiyot muzeyi, urganch davlat universiteti

Jumla juzvlari orqali ohangdorlik
 
ham Ogahiy tarixiy asarlari badiiyatida 
yaqqol ko’zga tashlanadi. Bunda yuqorida ko’rilgani kabi ohangdorlik qofiyadosh 
so’zlar orqali emas, balki jumlaning aktual bo’linishi, sintagmalar orqali yuzaga 
keladi. Masalan, “...charxi 
sitamkorning g’addoru badkirdorlig’i
va jahoni 
nopoydorning 
badkoru 
jafoshiorlig’idin
shabob 
avoyilining 
ovoni
tarabnishonikim
, umrim 
gulistonining
bahori 
fayzafshoni
erdi, 
ro’zgor
taalluqoti 
ibtilosining
sarsari burudatasari muloqotidin mahzunliq 
xazonig’a
tabdil va yigitlik 
ibtidosining 
zamoni
ishrattav’omonikim
, hayotim 
shabistonining
furuzoni
erdi, 
dahri 
bemador
tasrifotining 
istilosining
tundbodi
to’fonnihodi ofotidin mag’munliq 
dog’i 
hirmonig’a
tahvil topdi” [1.248
a
]. Ko’rinadiki, parchada 
or-, on-, -o
ohangdorligi orqali o’ziga xos marom (ritm) hosil qilingan. Bu marom Ogahiy 
tarixiy asarlariga Munis nasridan meros ko’rinadi. Qiyoslash uchun “Munisu-l-
ushshoq” debochasidan bir parcha: “...
iftiqor mayxonasining durdno’shi va inkisor 
paymonasining mastu madhushi, malomat dashtining majnun (yoki Majnun)i 
beboki va malolat shahrining mahzuni g’amnoki, vafo guharining sadafi, jafo 
novakining hadafi
...” [8.5] yoki “...
sipehri vojgun falaki buqalamunkim, hamisha 
ahli donish va arbobi binish maxosamati ang jibilliydur, faqirning adovatig’a 
nitoq nifoqdin kamari ijtihod bog’lab va novaki jafosig’a ko’ksum nishona qilg’ali 
chog’lab, kiyn izhorida daqiqae nomar’iy qo’ymadi va bedod qilurdin lamhae 
to’ymadi
” [8.8].
 
Demakki, Ogahiy tarixiy asarlari badiiyati tizimli tarkibotdan iborat bo’lgan, 
muallifning muayyan mezonlari asosida shakllangan yaxlit va muazzam 
polotnodir.
Adabiyotlar
: 
1.
هلﻭدلا ضایر O’zR FA Sharqshunoslik instituti. 5364 / II. 246
a
-364
a
varaqlar. 
2.
خیراوتلا ةدبز O’zR FA Sharqshunoslik instituti. 821 / III. 386
a
-435
a
varaqlar.

---

791 
3.
یناطلس تاعقاولا عماج O’zR FA Sharqshunoslik instituti. №9786.
4.
تلﻭد نﺸلگ O’z RFA Sharqshunoslik instituti, №7572 ( GD qisqartmasi bilan 
berildi);
5.
لابقﻻا دﻫاش Sankt-Peterburgda saqlanayotgan qo’lyozmaning fotonusxasi / O’zR 
FA SHarqshunoslik instituti 70/1, 70/2. 
6.
Muhammad Rizo Erniyozbek o’g’li Ogahiy. Asarlar. 9-jild. Guliston. ‒ 
Toshkent: “Sharq” nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi Bosh tahririyati, 
2019. ‒ 264 b. 
7.
Rustamiy S. “Devonu lug’oti-t-turk”dagi lingvistik atamalar. ‒ Toshkent: 
Toshkent Davlat sharqshunoslik institutining kichik bosmaxonasi, 2006.
8.
Devoni Munis. ‒ Xiva: 1293 hijriy (1906).
9.
Husayniy Atoullo Mahmud. Badoe’u-s-sanoe’. Fors tilidan Alibek Rustamov 
tarjimasi. ‒ Toshkent: Adabiyot va san’at, 1981.
10.
Xallieva G. Ogahiy musammatlari. ‒ Toshkent: Mumtoz so‘z, 2019.
11.
 
https://oyina.uz/kiril/article/1139
 
12.
Alisher Navoiy. Mukammal asarlar to’plami. 15-tom. ‒ Toshkent: Fan, 1999.
13.
Baranov X.K. Arabsko-russkiy slovarь. – M.: Russkiy yazыk, 1985.