Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 629
heç biri Hermine deyildi. Hündür kətildə oturmuş qəşəng oğlan yenə rişxəndlə mənə tərəf baxdı. Fikirləşdim ki, növbəti fasilədə Hermine gəlib məni rəqsə dəvət edəcək. Rəqs sona yetdi, ancaq gələn olmadı. Balaca, alçaq otağın bir küncündə düzəldilmiş bara tərəf getdim. Qəşəng oğlanın yanındakı boş yerdə oturub viski aldım. İçə-içə yan tərəfdən bu cavan oğlana baxdım: yaman tanış gəlirdi, sanki, uzaq bir keçmişin şirin xatirəsi idi, üstünə illərin narın tozu qonmuşdu. Ah, birdən diksindim: axı, bu, Herman idi, gənclik dostum Herman! – Herman! – tərəddüdlə dilləndim. O gülümsədi: – Harri? Məni tapdın? Hermine idi, yalnız saçını bir az başqa cür vurdurmuşdu, azacıq da rənglətmişdi. Avazımış ağıllı sifəti son dəbli dik yaxalığının arasından çox cazibədar görünürdü. Ağ manjetli qara frakın gen qolları onun əllərini bapbalaca göstərirdi. Əynindəki uzun, qara şalvarından çıxan ayaqları ipək, ağlı-qaralı kişi corabında çox incə idi. – Hermine, bu həmin libasdır ki, geyinib məni əsir etmək istəyirsən? Başını tərpətdi: – Bu vaxtacan artıq bir neçə qadını əsir etmişəm. İndi növbə sənindir. Gəl əvvəlcə bir qədəh şampan içək. Elə də elədik. Yan-yörəmizdə rəqs edən camaata baxa-baxa, simli alətlərin qızğın, coşqun musiqisinə qulaq asa-asa hündür bar kətillərində oturub içdik. Hermine heç bir əziyyət çəkəsi olmadı, tezliklə ona vuruldum. Kişi paltarında olduğu üçün nə rəqs edər, nə ona nəvaziş göstərər, nə də toxuna bilərdim. Ancaq bu kişi qiyafəsində nə qədər uzaq, laqeyd görünsə də, öz baxışları, şirin ləhcəsi, işvəli hərəkətləri, min cür qadın cazibədarlığı ilə məni məftun etmişdi. Əlim dəyməsə də, onun sehrinə düşmüşdüm. Bu sehir oynadığı rol idi: gah oğlan olurdu, gah da qız. Çünki mənə Hermandan, hər ikimizin uşaqlıq illərindən, cinsi yetkinlikdən əvvəlki dövrlərdən, yeniyetmə çağlarındakı çılğın məhəbbətdən danışırdı. O məhəbbətdən ki, hələ cinsi ayrılıq tanımır, hər şeyi, hamını öz qoynuna alır, hisslərlə ağıla fərq qoymur və hər şeyi elə sehrləyir, elə əfsanəvi şəkildə dəyişdirirdi ki, yalnız nadir istedadlar, şairlər ixtiyar çağlarında həmin anları təzədən bir də yaşamağa qadir olurlar. Oğlan rolunu çox yaxşı oynayır, siqaret çəkir, sərbəst, ağıllı danışır, tez-tez də yüngül kinayəyə keçirdi. Ancaq hər hərəkətindən ehtiras yağır, hər hərəkəti hisslərimi yenidən oynadır, ağlımı başımdan alırdı. Mən də elə bilirdim, onu lap yaxşı tanıyıram, yaxından bələdəm. Ancaq bu axşam qarşımda tamamilə ayrı bir Hermine canlandı! Məni də şirin-şirin, gizli-gizli çoxdan həsrətində olduğum tora saldı, o şirin zəhəri su pərisi kimi nazlana-nazlana mənə necə içirtdi! Xeyli oturub ordan-burdan çərənlədik, şampan içdik. Baxa-baxa zalları gəzdik, macəra eşqinə düşdük, qadınların ürəyini ovlamağa başladıq. Mənə bir neçə qadın göstərib dedi ki, onlarla oyna, sonra da hansı qadını necə yoldan çıxartmaq barədə məsləhətlər verdi. Bəzən də rəqib olduq, ikimiz də eyni qadının arxasınca düşdük, növbələşə-növbələşə onunla rəqs etdik, hər ikimiz ona sahib olmaq istədik.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 630
Ancaq bunların hamısı maskarad oyunu idi, öz aramızda oynayırdıq və oynadıqca da bir-birimizə daha çox bağlanır, bir-birimizin ürəyinə od salırdıq. Hər şey nağıla dönmüş, hər şey bir əndazəyə minmiş, yeni bir mənaya bələnmiş, oyuna, rəmzə çevrilmişdi! Çox cavan, gözəl bir qadına rast gəldik. Xəstəhal, narazı görünürdü. Herman onunla rəqs etdi, oynada-oynada təravətləndirdi, sonra da hər ikisi şərab köşklərindən birində gözdən itdi. Qayıdanda dedi ki, onun ürəyini kişi kimi deyil, qadın kimi – lesbos məhəbbətinin sehri ilə fəth eləynb. Bu səs-küylü bina, rəqs musiqisinin başına götürdüyü zallar, məst olmuş maskalı adamlar getdikcə mənim üçün sərsəm xəyali bir cənnətə dönürdü. Buradakı hər çiçəyin ətrindən sehrlənir, sığallaya-sığallaya hər meyvənin gözlərini axtarır, yarpaqların yaşlı kölgəsindən boylanan ilanların felinə düşmüşdüm. Qapqara bataqlıqda şanagüllər bərq vurur, budaqların arasındakı əfsanəvi quşlar adama gəl-gəl deyirdi. Ancaq bütün bunların hamısı məni yalnız və yalnız arzusunda olduğum məqsədlə aparır, yenə də həsrətində olduğum o yeganə şeyə doğru səsləyirdi. Bir dəfə də tanımadığım qızla rəqs etdim. Həddən artıq çılğın, cazibədar olan bu qız lap sərməst olmuşdu və ikimiz də öz dünyamızdan qoparaq ayrı bir aləmdə süzəndə, qəflətən gülüb dedi: «Səni heç tanımaq olmur. Axşamüstü elə səfeh, çansıxıcı görünürdün ki...» O dəqiqə tanıdım: bir neçə saat bundan əvvəl mənə «qoca kaftar» deyən qız idi. İndi elə bilirdi ki, ürəyimi fəth eləyib, ancaq növbəti rəqsdə artıq başqasının qoynunda əriyib gedirdim. İki saat, bəlkə, daha çox rəqs etdim, heç dayanmadım, hamısını, hətta öyrənmədiklərimi də oynadım. Hər dəfə də Herman – o təbəssümlü oğlan böyrümdə peyda olur, başını tərpədir, sonra da izdihamın arasında yoxa çıxırdı. Bu bal axşamında əlli illik ömrümdə görmədiyim, ancaq hər yeniyetmə qıza, hər tələbəyə lap yaxşı tanış olan bir gün gördüm: bayram təəssüratı, ümumi şənlikdən vəcdə gəlmək, camaata qarışaraq sirli-sirli itib-batan şəxsiyyət, «Unio mystika» sevinci... Hamısının haqqında çox eşitmişdim, adicə qaravaş da bilirdi bunları. Həmişə də bu haqda danışanların gözlərində bir parıltı görür, bir az ötkəmliklə, bir az da paxıllıqla onlara gülürdüm. Tərkidünyaların, özü öz xilaskarına çevrilənlərin sərxoş gözlərindəki o parıltını, ümumi sərxoşluqdan yaranan təbəssümü, yarısərsəm vurğunluğu həyatda yüz dəfə istər nəcib, istərsə də iyrənc əməllərdə, istər kefli çağırışçıların, istərsə də bayram tamaşalarından vəcdə gəlmiş sənətkarların, hətta müharibəyə gedən gənc əsgərlərin də gözlərində görmüşdüm. Lap bu yaxınlarda isə orkestrdə çalmağından məst olaraq öz kərənayını zilə qaldıranda və ya vurğun-vurğun, heyran-heyran dirijora, barabançıya, bancoçalana baxan dostum Pablonun şəxsində xoşbəxt bir vurğunun necə nur saçdığını, necə gülümsədiyini görmüş, valeh olmuş, sevmiş, lağ eləmiş, paxıllığım tutmuşdu. Bəzən fikirləşirdim ki, bu cür təbəssüm, bu cür uşaq sevinci yalnız çox gənc olanlara və bir də öz səciyyəvi əlamətləri ilə seçilməyən, ayrı-ayrı fərdlər arasında fərq qoymayan xalqlara qismət ola bilər. Ancaq bu gün, bu bəxtiyar gecədə mən özüm də – yəni yalquzaq Harri də həmin təbəssümə qərq olmuşdu, həmin əfsanəvi uşaq səadətinə bələnmişdim, həmin ümumi şənlikdən ləzzət ala-ala, məst ola-ola özümü musiqinin, rəqsin, şərabın, naməhrəmliyin ixtiyarına buraxmışdım. Halbuki bir zamanlar hansı tələbəsə bal şənliyini tərifləyəndə, ona rişxəndlə, miskin təkəbbürlə qulaq asardım. İndisə mən heç özüm deyildim, şəxsiyyətim əriyə-əriyə şənlik səadətinə elə qarışmışdı ki, deyərdin duz suda həll olunub. Gah bu qadınla, gah da o biri ilə oynayırdım. Ancaq təkcə qollarım arasına alıb oynadıqlarım, saçları üz-gözümü qıdıqlayan, ətrindən məst olduqlarım deyil, eyni zalda, eyni musiqi altında süzən, bərq vuran sifətləri iri, əfsanəvi güllər kimi gözlərim önündəcə açılan bütün qadınlar mənimki idi, mən də onlarınkı. Hamının bir- birində payı vardı. Kişilər də buraya aid idi. Əriyib həm də onlara qarışmışdım, hamısı doğmalaşmışdı, təbəssümləri mənim təbəssümüm, səyləri mənim səyim, mənimki də onların idi. Həmin qış «Həsrət» adlı fokstrot rəqsi bütün dünyaya səs salmışdı. Bu «Həsrət» dalbadal çalındı və hər dəfə də ləzzət verdi. Hamımız onun sehrindən məst olmuşduq, hamımız onun “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 631
melodiyasını birlikdə zümzümə edirdik. Oynamağa ara vermir, bütün rastıma çıxanlarla – cavan-cavan qızlarla, təravətli gənc xanımlarla, yaylıq alma kimi yetişmiş qadınlarla, qüssə- kədər içində solub gedənlərlə heyranlıqla, gülə-gülə, şənlənə-şənlənə, nur saça-saça rəqs eləyirdim. Və mənə həmişə bədbəxt bir bəndə kimi baxan Pablo nur saçdığımı görəndə, gözləri səadət sevinci ilə parıldadı, vəcdə gələrək ayağa durdu, kərənayı lap zilə qaldırdı. Sonra kətilin üstünə çıxdı, ovurdları şişdi, özü də, əlindəki aləti də «Həsrət»in təqtlərinə uyğun yırğalandı, qıvrıldı və mən də, rəqs etdiyim qız da əlimizlə ona öpüş göndərdik, ucadan oxumağa başladıq. Həmin anda fikirləşdim ki, qoy nə olur-olsun, axır ki, mən də bir dəfə xoşbəxt oldum, nur saçdım, özümdən ayrıldım, Pablonun qardaşına, uşağa çevrildim. Vaxt-vədənin ölçü hissini itirmişdim. Şənlik səadətinin neçə saat, neçə an çəkdiyindən xəbərim olmamışdı. Heç onu da hiss eləməmişdim ki, şənlik qızışdıqca bapbalaca bir zala toplaşırıq. Çox adam çıxıb getmiş, dəhlizlərə sakitlik çökmüş, işıqların çoxu sönmüş, pilləkənlərə ölüm sükutu qonmuş, yuxarı zallardakı orkestrlər də bir-birinin ardınca susmuşdu. Yalnız əsas zalda və bir də aşağıdakı cəhənnəmdə bayram şənliyi davam edir, getdikcə də qızışırdı. Hermine oğlan qiyafəsində olduğuna görə onunla rəqs edə bilməsəm də, fasilələrdə oğrun-oğrun görüşür, hal- əhval tuturduq. Ancaq axırda nəinki gözümdən itdi, hətta yadımdan da çıxdı. Ümumiyyətlə, indi nəyisə yadda saxlamaq vaxtı deyildi. Əriyib sərxoş rəqqaslar izdihamına qarışmışdım, cürbəcür ətirlərin, səslərin, ahların, sözlərin qoynunda süzürdüm. Tanımadığım gözlər salam verə-verə canıma od salırdı. Tanımadığım üzlərin, dodaqların, qolların, sinələrin, dizlərin əhatəsinə düşmüşdüm, musiqinin ritmi altında dalğalanırdım... Bircə anlığa alayarımçıq ayılıb özümə gələndə, içəridə qalmış adamların arasında – yalnız balaca otaqda musiqi çalınırdı və otaq ağzına kimi də dolu idi – qəflətən gözümə qara bir Pyere sataşdı. Sifəti dümağ rənglənmiş bu qəşəng şux qız yeganə adam idi ki, üzünə maska taxmışdı. Belə cazibədar boybuxunu bu gecə heç kəsdə görməmişdim. İçəridəkilərin görkəmi, allanıb qızarmış sifətləri, qırış-qırış olmuş paltarları, əzilmiş yaxalıqları, büzməli krujevaları artıq gec olduğundan xəbər verdiyi anda, qara Pyerenin dümağ təravətli sifəti maska arxasından boylanır, büzməli krujeva ilə haşiyələnmiş şax paltarı işıldayan krujevalı manjetləri, yenicə daranmış saçları isə heç əl dəyənə oxşamırdı. Qeyri- ixtiyari ona tərəf getdim, qollarım arasına alıb, rəqs etməyə başladım, ətir saçan büzməli krujevası çənəmi qıdıqladı, saçları yanaqlarımı sığalladı, təravətli şax bədəni bu gecə oynadığım qızlarınkına nisbətən daha nəvazişlə, daha həvəslə gah mənə tərəf uçundu, gah geri çəkildi, gəl- gəl dedi, işvələnə-işvələnə yeni bir ülfətə səslədi. Oynaya-oynaya bir az əyilib dodaqlarımla dodaqlarını axtaranda, qəflətən onun təşəxxüslə, doğma bir təbəssümlə gülümsədiyini hiss etdim və o dəqiqə də sərt çənəsini, çiyinlərini, dirsəyini, əllərini tanıdım, sevindim: Hermine idi! Artıq Herman deyildi, paltarını dəyişmiş, yüngülcə ətirlənmiş, təravətlənmişdi. Odlu dodaqlar bir-birinə yapışdı, bircə anlığa bütün bədəni dizlərinə qədər həsrətlə, vurğunluqla bədənimə sarıldı. Sonra dodaqlarını dodaqlarımdan ayırdı, səbirlə, məsafə saxlaya-saxlaya, qaçarqı oynamağa başladı. Musiqi kəsiləndə, qol-boyun dayanmışdıq. Ətrafımızdakılar vəcdə gələrək əl çalırdılar, ayaqlarını yerə döyə-döyə qışqırır, heydən düşmüş orkestri «Həsrət»i yenidən çalmağa həvəsləndirirdilər. Qəflətən hamımız səhərin nəfəsini duyduq, pərdələrin arasından süzülən zəif işığı gördük, şənliyin sona çatdığını hiss etdik, bizi gözləyən yorğunluğu duyduq, gözümüzü yumaraq gülüşə-gülüşə, kədərlənə-kədərlənə özümüzü təzədən rəqsin, musiqinin, işıq selinin qoynuna atdıq. Gurultu sala-sala, musiqinin ritmində bir- “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 632
birimizə sığına-sığına süzməyə başladıq. Hiss etdik ki, səadət dalğası bizi yenə də öz qoynuna aldı. Bu rəqsdə Hermine təkəbbürdən, kinayədən, soyuqluqdan əl çəkdi. Bilirdi ki, özünü mənə sevdirmək üçün daha heç nə lazım deyil. İndi büsbütün onunku idim. Rəqsdə də, baxışında da, öpüşündə, də, təbəssümündə də özünü tamamilə təslim etmişdi. Bu titrətməli gecədə ürəyimə köz salan qadınların hamısı – qəlbini ovladıqlarım da, arxasınca məhəbbətlə, həsrətlə baxdıqlarım da əriyib bir-birinə qarışmış, indi qollarım arasında çiçəklənən təkcə bir qıza çevrilmişdi. Bu toy rəqsi çox çəkdi. Arada musiqi iki-üç dəfə kəsildi, kərənayçılar alətləri yerə qoydu, pianoçu royalın arxasından durdu, birinci skripkada çalan oğlan heydən düşmüş halda başını buladı, ancaq hər dəfə də axıra qalanların yalvarış dolu şövqlü baxışlarından qızışıb təzədən başladılar, daha bərkdən çaldılar, daha da coşdular. Sonra – biz hələ də qol-boyun dayanıb qalmışdıq və axırıncı rəqsi çox acgözlüklə oynadığımızdan güclə nəfəs alırdıq – pianonun qapağı şaqqıltı ilə örtüldü, qollarımız kərənayçıların, skripkaçıların əlləri kimi yanımıza düşdü, fleytaçı göz vuraraq fleytasını qabına qoydu, qapılar açıldı, soyuq hava içəri doldu, xalatlı xidmətçilər gəldi, barmen işığı söndürdü. Hər şey dəhşətli bir xəyal kimi çəkilməyə başladı, bayaq od-alov saçan rəqqaslar üşüyə-üşüyə paltoların içinə girib yaxalıqlarını qaldırdılar. Herminenin rəngi avazısa da, gülümsəyirdi. Asta-asta qollarını qaldırıb saçını geri sığalladı, qoltuğunun altı işıqda parıldadı, oradan ani, həddən artıq zərif bir kölgə qopub örtülü sinəsinə doğru getdi və mənə elə gəldi ki, bu zərif, ani kölgə təbəssüm kimi onun gözəl bədənindəki bütün cazibədarlığı, işvələri, imkanları özündə əks etdirdi. Dayanıb bir-birimizə tamaşa edirdik. Zalda da, binada da yalnız ikimiz qalmışdıq. Haradasa lap aşağıda bir qapı şaqqıldadı, şüşə sındı, istehzalı gülüşlər yenicə işə salınan avtomobillərin kəskin, qəzəbli uğultusuna qarışıb eşidilməz oldu. Haradansa lap uzaqlardan, yüksəklərdən gülüş səsləri eşidildi. Həddən artıq cingiltili, şaqraq, sevinc dolu, həm də dəhşətli, yad bir gülüş idi; büllur kimi, buz kimi cingiltili, parıltılı, ancaq soyuq, amansız bir gülüş! Niyə bu qəribə gülüş mənə belə doğma görünürdü? Bilmədim... Dayanıb bir-birimizə tamaşa edirdik. Bircə anlığa ayrıldım, ayazıdım. Hiss etdim ki, tərdən tamam yaş olmuş paltarım kürəyimə yapışıb, əllərim qızarıb, damarlarım şişib, manjetlər əzik- əzik olub, tərə bələnib. Ancaq hamısı keçib getdi. Herminenin bircə baxışı hər şeyin üstündən xətt çəkdi. Sanki, öz qəlbim onun baxışı ilə özümə baxdı və bütün gerçəklik, hətta ona qarşı yaranmış ehtiras aləmi də həmin baxışların qarşısında darmadağın oldu. Sehrlənmiş kimi dayanıb bir-birimizə tamaşa edirdik. O zavallı körpə qəlbim özümə baxırdı. – Hazırsanmı? – Hermine soruşdu və təbəssümü də sinəsində gözdən itən kölgə kimi yox oldu. Haradasa lap uzaqlarda, yüksəklərdə, naməlum bir məchulluqda o qəribə gülüş yenə cingildədi. Başımı tərpətdim. Əlbəttə, hazır idim! Həmin anda musiqiçi Pablo qapıda göründü, şən-şən gülümsəyən gözlərini bizə zillədi. Əslində, o gözlər heyvan gözləri idi, ancaq heyvanların gözü həmişə ciddi olur, bununku isə həmişə gülürdü və həmin gülüş də onları insan gözlərinə çevirirdi. Səmimiyyətlə, mehribanlıqla bizə əl elədi. Əynində güllü ipəkdən gödəkçə vardı və onun qırmızı yaxalığının fonunda köynəyinin süzülmüş yaxalığı, yorğun, avazımış sifəti həddən artıq solğun, ölgün görünürdü, amma parıldayan qara gözləri həmin eybi örtürdü. Onlar həm də gerçəkliyin üstünü örtür, hər şeyi sehrləyirdi. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 633
Yanına getdik, qapıdan çıxanda mənə tərəf pıçıldadı: – Qardaşım Harri, sizi qısa bir tamaşaya dəvət edirəm. Giriş yalnız dəlilər üçündür, haqqı da – ağıldır. Hazırsınızmı? Başımı tərpətdim. Əziz dostum! Nəvazişlə, ehmalca qolumuza girdi. Herminenin sağ, mənimsə sol qolumdan tutub pilləkənlə aşağı düşürtdü, tavanından mavi işıq süzülən dəyirmi bir otağa gətirdi. Demək olar ki, otaq boş idi, balaca bir dəyirmi stoldan, üç kreslodan başqa heç nə yoxdu. Həmin kreslolara oturduq. Harada idik? Yatmışdımmı? Evdəmi idim? Yoxsa maşına oturub harayasa gedirdim? Yox, mavi işığa qərq olmuş dəyirmi bir otaqda oturmuşdum. Havası seyrək idi və hansı layındasa gerçəklik getdikcə gözdən itirdi. Bəs Herminenin rəngi niyə belə qaçmışdı? Pablo niyə belə çox danışırdı? Bəlkə, onu danışdıran elə mən özüm idim, onun dili ilə danışırdım? Herminenin qonur gözləri kimi onun da qara gözlərindən mənə tamaşa edən öz qəlbim – o perikdirilmiş hürkək quşcuğaz deyildimi? Dostumuz Pablo öz alicənab, bir az da təntənəli, mehriban baxışlarını bizə zilləyərək elə hey danışırdı. Ömründə heç bir rabitəli söz danışmayan, heç bir müzakirəyə, lakonikliyə meyil etməyən, fikirləşməyə qabil olmayan Pablo indi hərarətlə, rəvan, səlis danışırdı: – Dostlar, sizi Harrinin çoxdan arzuladığı, həsrətində olduğu bir tamaşaya dəvət etmişəm. Ancaq bir az gecdir və çox güman ki, hamımız yorulmuş olarıq. Ona görə də gəlin əvvəlcə burada bir az dincələk, qüvvə toplayaq. Əlini atıb divardakı taxçadan üç qədəh və balaca, məzəli, qəribə bir şüşə, rəngbərəng taxta qutu götürdü. Qədəhləri ağzınacan doldurdu, qutudan üç dənə nazik, uzun, sarı rəngli siqaret götürdü, ipək gödəkçəsinin cibindən alışqan çıxarıb onları yandırdı. Hərəmiz bir kresloya çöküb tüstüsü buxur tüstüsü kimi qalın olan siqaretləri asta-asta sümürür, qurtum-qurtum o kəmşirin, ömrümdə duymadığım bir dad verən mayedən içirdik. Və içdikcə də, doğrudan da, həvəsə gəlir, kefimiz durulurdu, elə bil, adamın içinə hava dolur, getdikcə yüngülləşirdi. Beləcə oturub siqaretə hərdən qullab vura-vura, qurtum-qurtum içə-içə yüngülləşir, şənlənirdik. Pablo da öz hərarətli səsi ilə astadan danışırdı: – Əziz Harri, çox şadam ki, sizi bu gün nəyəsə qonaq edə bildim. Siz tez-tez öz həyatınızdan bezirsiniz. Çox vaxt da ondan əl çəkmək istəyibsiniz, elə deyilmi? Bu zəmanəni, bu dünyanı, bu gerçəkliyi tərk edib, özünüzə bab olan ayrı bir gerçəkliyə, vaxt ölçüsü olmayan bir aləmə getmək həsrətindəsiniz. Əziz dost, indi istəyinizə çata bilərsiniz, mən sizi buna dəvət edirəm. Axı özünüz həmin dünyanın harada gizlənib qaldığını bilirsiniz. Bilirsiniz ki, axtardığınız dünya öz qəlbinizdədir. Həsrətində olduğunuz o ayrı gerçəklik də öz içinizdədir. Mən sizə yalnız öz içinizdə olanları verər, yalnız öz qəlbinizdəkiləri göstərə bilərəm. Yalnız və yalnız şərait yaradar, həvəsləndirər, açar verərəm. Öz daxili aləminizi görməyə kömək edərəm, vəssalam. O, yenə də əlini əlvan gödəkçəsinin cibinə salıb, dəyirmi bir güzgü çıxartdı: – Baxın: özunüzü həmişə belə görübsünüz!Güzgünü gözlərim önünə tutdu (yadıma bir uşaq şeri düşdü: «Güzgücük, əlimdəki güzgücük...») və mən dalğın-dalğın, dumanlı gözlərlə ona baxanda qorxunc, daxilən narahat, yerində qərar tuta bilməyən, gah köpən, gah səngiyən bir şəkil – özümü, Harri Halleri və həmin Harrinin də içindəki Yalquzağı – o qəşəng, ancaq yazıq-yazıq,
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 634
qorxa-qorxa baxan canavarı gördüm. Gözlərindən gah qəzəb, gah da kədər yağırdı. Bu canavar surəti elə hey Harriyə qarışırdı. Sanki, hansı çayasa başqa bir rəngdə olan qol qarışır, sular bulanır, çarpışma başlayır, biri digərini udur, öz rəngini saxlamaq uğrunda amansız döyüş gedirdi. Yarıya qədər formalaşmış canavar o gözəl hürkək gözlərini kədərlə mənə zilləmişdi. – Necə olduğunuzu özünüz gördünüz, – deyə Pablo həzin bir səslə təkrar etdi və güzgünü təzədən cibinə qoydu. Minnətdarlıqla gözlərimi yumub ab-həyat suyundan bir qurtum aldım. – Axır ki, dincimizi aldıq, – Pablonun səsi eşidildi, – qüvvə topladıq, bir az da çərənlədik. Yorğunluğunuz çıxıbsa, sizi öz panoramama aparıb, kiçik teatrımı göstərmək istəyirəm. Razısınızmı? Ayağa durduq, Pablo gülümsəyə-gülümsəyə qabağa düşdü, qapılardan birini açdı, pərdəni yana çəkdi və biz həmin teatrın dəyirmi, nalşəkilli dəhlizinə çıxdıq. Düz ortada dayanmışdıq: hər iki tərəfdə lojaların həddən artıq dar qapıları sıralanmışdı. – Bu bizim teatrdı, – deyə Pablo izahata başladı. – Özü də əyləncəli teatr. Çox güman ki, xeyli gülməli şeylərə rast gələcəksiniz. – Bunu deyib ucadan güldü. Bu gülüş bircə an çəksə də, bütün bədənimə işlədi. Bayaq yuxarıda eşitdiyim həmin cingiltili, qəribə gülüş idi. – Mənim teatrımda istədiyiniz qədər loja var: on dənə, yüz dənə, min dənə… Hər qapının arxasında sizi axtardığınız şey gözləyir. Bura gözəl bir şəkil qalereyasıdır, əziz dost, ancaq onu bu cür gəzsəniz, xeyri olmayacaq. «Şəxsiyyət» adlandırdığınız şey mane olacaq, gözlərinizi qamaşdıracaq. Şübhəsiz ki, zamanın axarından qopmaq, gerçəklikdən ayrılmaq – bu həsrətə nə ad qoyursunuz-qoyun – əslində, yalnız və yalnız «şəxsiyyət» adlandırdığınız şeydən can qurtarmaq arzusu olduğunu çoxdan duyubsunuz. Həmin «şəxsiyyət» içində oturduğunuz həbsxanadır; əgər siz teatra elə beləcə də girsəniz, hər şeyi Harrinin gözləri, hamısını Yalquzağın eynəyi ilə görəcəksiniz. Ona görə də xahiş edirəm, həmin eynəyi atın getsin. O möhtərəm şəxsiyyəti də lütfən həmişə qulluğunuza müntəzir olan asılqana təhvil verin. İştirak etdiyiniz gözəl rəqs gecəsi, Yalquzaq haqqında traktat və nəhayət, yenicə içdiyiniz qızışdırıcı dərman sizi buna yaxşı-yaxşı hazırlayıb. Harri, «şəxsiyyət»inizi təhvil verəndən sonra teatrın sol tərəfi sizin ixtiyarınızda olacaq, sağı da Herminenin. İçəridə istədiyiniz vaxt görüşə bilərsiniz. Hermine, xahiş edirəm, hələlik pərdənin arxasına keç, əvvəlcə Harrini içəri aparmaq istəyirəm. Hermine arxa divardakı nəhəng, döşəmədən tavana qədər uzanan güzgünün yanından keçib sağ tərəfdə gözdən itdi. – Belə, Harri, indi yaxın gəlin, yaxşı-yaxşı şənlənin. Sizi şənləndirmək, gülməyi öyrətmək bu tamaşanın yeganə məqsədidir və inanıram ki, məni çox çətinə salmayacaqsınız. Özünüzü yaxşı hiss edirsiniz? Bəli? Qorxmursunuz ki? Elə isə, lap yaxşı! İndicə qorxusuz-hürküsüz, ürəkdən ləzzət ala-ala bizim xəyali dünyaya qədəm qoyacaq, qaydaya görə, həmin dünyada yalandan özünüzü öldürəcəksiniz. Yenə də balaca cib güzgüsünü çıxarıb mənə tərəf tutdu. Güzgüdən o qarmaqarışıq, dumanlı, daxilindəki Yalquzaqla didişən Harri baxırdı. Bu xoşagəlməz şəkil mənə lap yaxşı tanış idi, onu çox asanca məhv edərdim... – Bu mənasını itirmiş əksi indi yox edəcəksiniz, əziz dost, daha lazım deyil. Ovqatınız yaxşılaşanda, ürəkdən gülə-gülə bircə dəfə ona baxmağınız kifayətdir. Siz indi yumor məktəbinə gəlib çıxıbsınız, gülmək öyrənməlisiniz. Ən böyük yumor da o vaxt yaranır ki, insan daha öz şəxsiyyətini ciddi qəbul etmir. Diqqətlə balaca güzgüyə – «əlimdəki güzgüyə» baxdım. Harri- |